«Το ευρωπαϊκό πλαίσιο για το κράτος δικαίου είναι η σύνθεση με τις κοινές μας αξίες, και οι αξίες αυτές είναι η βάση πάνω στην οποία κτίσαμε την Ε.Ε. Περιλαμβάνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία, την δημοκρατία, την ισότητα, το κράτος δικαίου, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των ανθρώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Είναι η θεμέλια λίθος της κοινής μας ταυτότητας, αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως ευρωπαϊκό τρόπο ζωής. Είναι η βάση πάνω στην οποία κτίστηκαν και εξελίχθηκαν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες που αποτελούν από πολλές απόψεις, ένα πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο. Κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, τον αλληλοσεβασμό, την δικαιοσύνη την αλληλεγγύη και την ισότητα των φύλων", ανέφερε μεταξύ άλλων μιλώντας στη διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα "Κράτος Δικαίου στην ΕΕ: Προκλήσεις και Προοπτικές», που διοργανώθηκε από το Ίδρυμα Konrad Adenauer, το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου και τον Κύκλο Ιδεών, ο αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς.

Απαραίτητος ο σεβασμός του κράτους δικαίου στη λειτουργία της ΕΕ

«Το κράτος δικαίου είναι που εγγυάται ότι όλες οι δημόσιες εξουσίες ασκούνται εντός των ορίων που θέτει ο νόμος και υπό τον έλεγχο ανεξαρτήτων και αμερόληπτων δικαστηρίων. Ο σεβασμός του είναι απαραίτητος για την λειτουργία της ΕΕ. Παρ' ότι τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικές εθνικές και συχνά πολιτικές ταυτότητες και αναφορές, η ουσία του κράτους δικαίου είναι η ίδια σε ολόκληρη την Ε.Ε. Αποτελεί την βάση για την συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων των κρατών μελών σε ζητήματα που άπτονται τόσο της αστικής όσο και της ποινικής δικαιοσύνης. Προβλήματα επομένως της λειτουργίας του κράτους δικαίου σε ένα κράτος μέλος, αποτελούν πρόβλημα για όλα τα κράτη μέλη», τόνισε.

Συνεχίζοντας ο κ. Σχοινάς αναφέρθηκε σε προβλήματα που έχουν προκύψει στον τομέα της δικαιοσύνης σε ορισμένα κράτη μέλη. «Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν εκφραστεί έντονες και βάσιμες ανησυχίες για την λειτουργία του κράτους δικαίου σε ορισμένα κράτη μέλη, σε μια ορισμένη ευρωπαϊκή γεωγραφία», είπε ο κ. Σχοινάς και πρόσθεσε.

«Οι μεταρρυθμίσεις του τομέα της δικαιοσύνης στην Πολωνία, από το 2015 και μετά αποτέλεσαν πηγή μείζονος ανησυχίας και σοβαρές ανησυχίες εξακολουθούν να υφίστανται ως προς την ανεξάρτητη λειτουργία των δικαστηρίων. Στην Ουγγαρία έχουμε διαπιστωμένα προβλήματα στην λειτουργία του κράτους δικαίου τα οποία σχετίζονται μεταξύ άλλων, με τα δικαιώματα των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, αλλά και τα δικαιώματα των μεταναστών και όσων αιτούνται άσυλο. Περιπτώσεις σαν και αυτές καταδεικνύουν ότι ο κίνδυνος της οπισθοδρόμησης είναι υπαρκτός. Στην Ευρώπη δεν έχουμε περιθώρια εφησυχασμού ούτε την πολυτέλεια να θεωρούμε την ομαλή λειτουργία του κράτους δικαίου ως δεδομένη και εξασφαλισμένη. Το κράτος δικαίου δεν είναι μια αφηρημένη αξία δεν είναι σύνολο λέξεων θεωρητική κατασκευή αλλά ευθύνη και πράξη. Η προάσπιση του αποτελεί κοινή ευθύνη όλων των οργάνων της Ένωσης και όλων των κρατών μελών και οφείλουμε ο καθένας από την πλευρά του να αναλάβουμε την ευθύνη η οποία μας αναλογεί».

Ο κ. Σχοινάς ανέφερε επίσης, «πως η σημερινή Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάστησε σαφές από την αρχή και δήλωσε απερίφραστα ότι θα κάνει χρήση όλων των μέσω που έχει στην διάθεσή της για την διασφάλιση του κράτους δικαίου και κατά το προηγούμενο έτος εγκαινίασε ένα νέο εργαλείο τον ευρωπαϊκό μηχανισμό για το κράτος δικαίου με μια ετήσια αναλυτική έκθεση και η πρώτη έκθεση υιοθετήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο. Τα ευρήματα αυτής της πρώτης έκθεσης ήταν σε μεγάλο βαθμό ενθαρρυντικά και ελπίζουμε ότι η έκθεση θα συμβάλει στην ετήσια βελτίωση των αποδόσεων διότι από μόνη της θα είναι ένας μηχανισμός που θα δρα ως καταλύτης στο να επισημαίνει και να διορθώνει τα όποια προβλήματα».

Η Ελλάδα έχει μεταρρυθμιστεί

Για την Ελλάδα ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, είπε πως η έκθεση αναγνωρίζει πως η χώρα έχει υιοθετήσει τα τελευταία δέκα χρόνια σημαντικό αριθμό μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης και σημείωσε πως η Πρόεδρος της Δημοκρατίας με την προηγούμενη ιδιότητά της είχε ενεργό ανάμειξη στην διαδικασία αυτή, ενώ πρόσθεσε ότι υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια βελτίωσης όπως η ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης και την συντόμευση του χρόνου για την επίλυση των δικαστικών διαφορών.

Ο κ. Σχοινάς τόνισε πως υπάρχουν περιπτώσεις κρατών μελών όπου συστηματικά απειλείται η ανεξαρτησία του συστήματος δικαιοσύνης και εκεί η Επιτροπή είναι απόλυτα διατεθειμένη να κινήσει διαδικασία για παραβίαση της αρχής της πραγματικής δικαστικής προστασίας και πρόσθεσε ότι η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασία κατά της Πολωνίας βάσει του άρθρου 7 της συνθήκης, οι συνέπειες του οποίου μπορεί να φθάσουν έως την αναστολή δικαιώματος ψήφου στο Συμβούλιο, τον Δεκέμβριο του 2017 και τον Σεπτέμβριο του 2018 αντίστοιχη διαδικασία κινήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την Ουγγαρία.

«Η Ευρώπη περνά πια σε μια φάση ωριμότητας, έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία και τους μηχανισμούς που έχει στη διάθεσή της για την διαφύλαξη των κοινών μας αξιών», υπογράμμισε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τέλος ο κ. Σχοινάς αναφέρθηκε «στην προστασία του κράτους δικαίου πέρα από τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης». «Είναι ισχυρή η πεποίθησή μας ότι η επιδίωξη αυτή είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο σε όλα τα ζωτικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής όπως είναι η σταθερότητα, η ασφάλεια, η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης» ανέφερε ο κ. Σχοινάς ενώ επεσήμανε ότι η στόχευση αυτή αφορά άμεσα την περιοχή των Βαλκανίων, της Ανατολικής Μεσογείου και της Βορείου Αφρικής.

«Συχνά είναι πρόδηλη η έλλειψη πραγματικής πολιτικής βούλησης για μεταρρυθμίσεις ιδιαίτερα σε ότι αφορά την λειτουργία ενός ανεξάρτητου συστήματος δικαιοσύνης. Οι μελλοντικές προσπάθειες μας θα πρέπει να συνεχίσουν να καθοδηγούνται από μια προσέγγιση που θα θέλει να αλλάξει αυτές τις πρακτικές ειδικά στις χώρες της γειτονίας μας με τις οποίες είμαστε σε στενότερες σχέσεις, εμπορικές, οικονομικές, και πολιτικές. Η ισχύς του κράτους δικαίου είναι η παράμετρος που ξεκάθαρα διαχωρίζει τις δημοκρατικές κοινωνίες από τις απολυταρχικές. Η Ευρώπη έχει βιώσει δραματικά κατά το παρελθόν τις συνέπειες της διάβρωσης του κράτους δικαίου. Στην Ευρώπη έχουμε το τραγικό και θλιβερό προνόμιο να έχουμε δει δυο φορές τον περασμένο αιώνα που κατέληξε αυτή η διαδικασία της διάβρωσης των αρχών του κράτους δικαίου. Την πρώτη φορά κατέληξε στα στρατιωτικά κενοτάφια όπως του Σομμ και του Υπρ και την δεύτερη στο Άουσβιτς και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης», κατέληξε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής.