Πρέπει πάντα να αναζητούμε τη μέγιστη διατλαντική συνεργασία, σχολιάζουν οι Financial Times. Η καταπολέμηση μιας κοινής παγκόσμιας απειλής έδειχνε σαν την ιδανική στιγμή γι’ αυτό. Αντ’ αυτού, αυτό που βλέπουμε είναι να αυξάνονται οι τριβές.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, αιφνιδίασε την περασμένη εβδομάδα τους Ευρωπαίους ηγέτες προτείνοντας την άρση των πατεντών στα εμβόλια για τον κοροναϊό.

Σε αντίθεση με την Ευρώπη, η οποία εξήγαγε περισσότερες από 100 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να συσσωρεύουν προμήθειες. Αλλά αυτή η ανισότητα φαίνεται ασήμαντη απέναντι στις αυξανόμενες διαμαρτυρίες για ένα παγκόσμιο «απαρτχάιντ εμβολίων».

Η πρόταση του Μπάιντεν αποσκοπούσε εν μέρει στην αντιμετώπιση τέτοιων κατηγοριών, σχολιάζει ο αρθρογράφος των «FT» Edward Luce. Υποστηρίζοντας την απελευθέρωση της τεχνολογίας εμβολίων της Pfizer και της Moderna, έδειξε ότι ένας πρόεδρος των ΗΠΑ θα μπορούσε να τα βάλει με το εξαιρετικά ισχυρό λόμπι των φαρμακευτικών εταιρειών.

Όπως υποστηρίζει ο ειδικός του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων για το εμπόριο Edward Alden, οι ΗΠΑ παραχώρησαν κομμάτια της εγχώριας παραγωγής σε προηγούμενους παγκόσμιους εμπορικούς γύρους, προκειμένου να ενισχύσουν την προστασία των μεγάλων φαρμακευτικών.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα παγκόσμια διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι τόσο ισχυρά. Γι’ αυτό και η ανακοίνωση του Μπάιντεν ήταν τόσο τολμηρή από πολιτική άποψη. Εάν μπορεί να αντιμετωπίσει τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, θα μπορούσε να έχει τα κότσια και να μειώσει τις τιμές των φαρμάκων για τους Αμερικανούς καταναλωτές;

Αντ’ αυτού, ο Μπάιντεν προκάλεσε έναν ανίερο συνασπισμό ανάμεσα στη Γερμανίδα καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ, τον Γάλλο πρόεδρο, Εμμανουέλ Μακρόν, Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές όπως ο Τοm Cotton (ο οποίος πιστεύει ότι η άρση των πατεντών θα οδηγούσε στην παραχώρηση ιατρικών μυστικών των ΗΠΑ στην Κίνα και τη Ρωσία) και σχεδόν κάθε αμερικανικό επιχειρηματικό λόμπι στην αντιπολίτευση.

Ήταν ένας μικρός θρίαμβος που ο πρόεδρος κατάφερε να νικήσει το Ίδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς, το οποίο αντιτασσόταν έντονα στην αναστολή των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας πριν από την προηγούμενη εβδομάδα.

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι θα χρειαστούν μήνες για να πετύχει ο Μπάιντεν τη συναίνεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ο οποίος θα αμβλύνει την ορμή της κίνησής του.

Τι λένε οι επικριτές

Οι επικριτές λένε ότι η άρση των πατεντών θα τιμωρούσε τους καινοτόμους. Αλλά υπερεκτιμούν την υπόθεσή τους. Η Pfizer αναμένεται να αποκομίσει έσοδα 26 δισ. δολ. φέτος από το εμβόλιό της με περιθώρια πολλών δισεκατομμυρίων. Η Moderna είναι επίσης ακμάζουσα. Εν τω μεταξύ, μέρος της τεχνολογίας τους προήλθε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας που χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους. Τα εμβόλια δεν θα είχαν φτάσει στην αγορά με τέτοια ταχύτητα χωρίς μεγάλες συμφωνίες αγοράς εκ των προτέρων, ταχεία κανονιστική έγκριση και γενική προστασία ευθύνης. Τώρα δεν είναι η ώρα να δοθεί προτεραιότητα στα εταιρικά υπερ-κέρδη.

Μια καλύτερη κριτική είναι ότι θα ήταν δύσκολο να μετατραπεί η άρση των πατεντών σε μια ταχεία αύξηση της παραγωγής. Αυτό μπορεί όντως να ισχύει. Η τεχνολογία είναι νέα και οι διαδικασίες της είναι περίπλοκες. Ωστόσο, εάν πράγματι συνέβαινε αυτό, οι κάτοχοι διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας δεν θα φοβόνταν καθόλου, καθώς η άρση δεν θα δημιουργούσε νέο ανταγωνισμό.

Φαίνεται ότι τα επιχειρηματικά λόμπι ενδέχεται να διαμαρτύρονται υπερβολικά πολύ. Υπάρχουν πολλές πλούσιες χώρες, όπως η Ιαπωνία και ο Καναδάς, που θα μπορούσαν εύλογα να επιταχύνουν τις διαδικασίες mRNA και να εξάγουν την πλεονάζουσα παραγωγή τους στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το παγκόσμιο χάσμα ζήτησης.

Αμερικανικό εμπάργκο

Σε σύγκριση με τον Μπάιντεν, η Ευρώπη υπήρξε πρότυπο ως προς την υπεράσπιση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού. Έχει εξάγει σχεδόν όσα εμβόλια έχει βάλει στα ευρωπαϊκά χέρια. Οι ΗΠΑ, αντίθετα, μόλις τώρα αρχίζουν να επιτρέπουν μέτριες εξαγωγές.

Η Ινδία, η οποία χρειάζεται απεγνωσμένα οτιδήποτε μπορεί να προσφέρει ο καθένας, δεν έχει λάβει ακόμη μέρος των 60 εκατ. δόσεων AstraZeneca που κατέχει η διοίκηση του Μπάιντεν. Αν και ο Μπάιντεν αρνείται ότι υπάρχει αμερικανικό εμπάργκο, στην πράξη υπάρχει. Μπορεί να επιτύχει τον στόχο του εμβολιασμού του 70% των Αμερικανών έως τις διακοπές της 4ης Ιουλίου.

Πρέπει οι περίπου 50 εκατομμύρια διστακτικοί ως προς τα εμβόλια στη Αμερική να συνιστούν μεγαλύτερη προτεραιότητα από τους 5 δισεκατομμύρια ενήλικες σε όλο τον κόσμο που δεν έχουν άλλη επιλογή; Και οι δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν υπάρξει φειδωλές ως προς τη χρηματοδότηση της διευκόλυνσης Covax, της πρωτοβουλίας του ΠΟΥ για την παράδοση εμβολίων σε φτωχές χώρες.

Οι ΗΠΑ έχουν δεσμεύσει μόλις 4 δισ. δολ. μέχρι στιγμής. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 0,25% του μεγέθους του αμερικανικού σχεδίου διάσωσης του Μπάιντεν που πέρασε πρόσφατα. Με 3 δισ. δολάρια, η ΕΕ έχει δεσμευτεί για ακόμη λιγότερο από τις ΗΠΑ. Πρέπει να δημιουργεί ανησυχία το γεγονός ότι η πλειονότητα των εμβολίων που έχουν παραδοθεί μέχρι τώρα στη Λατινική Αμερική προέρχεται από την Κίνα και τη Ρωσία.

Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο Τζορτζ Μπους είπε ότι η Αμερική πρέπει να πολεμήσει τους τρομοκράτες στο εξωτερικό, ώστε να μην χρειάζεται να τους αντιμετωπίσει στο σπίτι. Αυτή η λογική ταιριάζει στη σημερινή μάχη εναντίον του κοροναϊού. Σε αντίθεση με τους τρομοκράτες, ο ιός δεν κάνει διάκριση μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού. Και ούτε η Δύση πρέπει να κάνει.