Στις 18 Φεβρουαρίου του 2021 η σερβική Εκκλησία γύρισε σελίδα. Ο Πορφύριος εξελέγη Πατριάρχης στη θέση του μετριοπαθούς Ειρηναίου, που πέθανε από κορoναϊό. Αν και οι Σέρβοι δεν είχαν καλές σχέσεις με το Φανάρι, με τον Πορφύριο η κατάσταση άλλαξε μέσα σε μια νύχτα. Ο ελληνομαθής Πορφύριος, ο οποίος έχει για πνευματικό του τον επίσης ελληνομαθή, αλλά φανατικό φιλορώσο μητροπολίτη Μπάτσκας Ειρηναίο, μετά την εκλογή του δέθηκε στο άρμα της Μόσχας και αποφάσισε να αναλάβει πρωτοβουλίες για να μειώσει την επιρροή του Βαρθολομαίου στα Βαλκάνια επενδύοντας σε ό,τι αιρετικό. Αν και ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης ανήκει στο Πατριαρχείο Βελιγραδίου, ο Πορφύριος άνοιξε μυστικό διάλογο με τους σχισματικούς των Σκοπίων για την αποκατάσταση των σχέσεων των δύο Εκκλησιών έπειτα από 55 χρόνια.

Παράλληλα επιχείρησε να καταστήσει σαφές ότι το Κόσσοβο είναι δικός του χώρος. Επισκέφτηκε την Μονή του Πετς στο Κοσσυφοπέδιο, όπου προσευχήθηκε για την κατάσταση στην περιοχή, η οποία ήταν και είναι τεταμένη.

Τον Μάρτιο του 2021, ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, Ζόραν Ζάεφ, ζήτησε από τον Πορφύριο να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση για την αναγνώριση της αυτοαποκαλούμενης τότε «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας». Η επιστολή «έλυσε» τα χέρια του Πορφύριου, ο οποίος βρήκε την ευκαιρία να επικοινωνήσει με τους εθνικιστές, οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, ήταν κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών και κατά της αλλαγής του ονόματος.

Κατά της συμφωνίας ήταν και η Ρωσία, όπως και η Βουλγαρία για τους δικούς τους λόγους.

Εκτός των Σκοπίων, ο Πορφύριος έπρεπε να ασχοληθεί με τους ορθόδοξους του Μαυροβουνίου, αλλά και του Κοσσόβου, δύο περιοχές των οποίων οι ηγέτες είχαν ζητήσει επίσημα την αυτοκεφαλία από το Φανάρι. Ο Βαρθολομαίος είχε απορρίψει κάθε τέτοια σκέψη. Αντίθετο στην αυτοκεφαλία ήταν και το ΝΑΤΟ αλλά και η Αμερική και πάντα η Ρωσία, η οποία θέλει μια ισχυρή σερβική Εκκλησία.

Η Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας δημιούργησε νέα δεδομένα για όλους και φυσικά για τη Σερβία. Η Μόσχα, θέλοντας να εκδικηθεί το Φανάρι, επιχείρησε μέσω του Πορφύριου να αλλάξει τον χάρτη της Ορθοδοξίας στα Βαλκάνια, εν αγνοία του Βαρθολομαίου. Οι μυστικές επαφές Βελιγραδίου-Σκοπίων είχαν δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για τη νέα Εκκλησία με τις ευλογίες της Μόσχας, με τον Πορφύριο να εμφανίζεται ως ηγέτης στην περιοχή. Αλλά είχε σχεδιάσει χωρίς το Φανάρι. Πολύ πριν τη δημοσιοποίηση της απόφασης για αναγνώριση των σχισματικών από το Βελιγράδι, ο Βαρθολομαίος είχε δεχτεί εισήγηση για να εκχωρήσει υπό προϋποθέσεις αυτοκεφαλία στα Σκόπια.

Συμμάχους θα είχε τον πρωθυπουργό Ντίμιτορ Κοβασέφσκι, το ΝΑΤΟ και την Αμερική καθώς, και την ελληνική πλευρά, η οποία διαφωνούσε μόνο για το όνομα.

Με τη Ρωσία στη γωνία λόγω του Ουκρανικού, ο Πορφύριος, φοβούμενος μήπως το Φανάρι αναγνωρίσει και το Μαυροβούνιο (για το Κόσσοβο προς το παρόν δεν συντρέχουν λόγοι), έκανε την ανάγκη φιλότιμο και προσπάθησε να φέρει και πάλι το παιχνίδι στην περιοχή του. Κάλεσε σε συλλείτουργο τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος στον καθεδρικό ναό του Αγίου Σάββα που αποπερατώθηκε με χρήματα από τη Μόσχα, και του συνέστησε να συνεργαστεί με τους Έλληνες για το όνομα. Ο ίδιος, όμως, αποκαλούσε τη νέα Εκκλησία Μακεδονική. Επισκέφτηκε τα Σκόπια, έγινε νέο συλλείτουργο αλλά χωρίς την πολιτική ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας.

Σε μια ύστατη προσπάθεια να φανεί κυρίαρχος, κάλεσε πάλι τον Στέφανο για συλλείτουργο, όπου του έδωσε μια απόφαση με την οποία του επέτρεπε να επιστρέψει στην ορθόδοξη κοινότητα, εμφανίζοντάς το ως Τόμο Αυτοκεφαλίας. Όμως, τόσο ο Στέφανος όσο και ο Σκοπιανός πρωθυπουργός, με επιστολές τους και δηλώσεις, ξεκαθάρισαν ότι η απόδοση του Τόμου Αυτοκεφαλίας είναι δικαίωμα του Βαρθολομαίου.

Στο συλλείτουργο της Πεντηκοστής, στο Φανάρι, οι σχέσεις Βαρθολομαίου-Στέφανου ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο, με τον Οικουμενικό Πατριάρχη να ξεκαθαρίζει πως η πορεία προς την αναγνώριση από το σύνολο των Εκκλησιών θα εξαρτηθεί από την από δω και πέρα στάση του.

Άλλωστε, για τον λόγο αυτό ο κ. Βαρθολομαίος δεν δεσμεύτηκε για να επισκεφτεί άμεσα τα Σκόπια, αν και ο Στέφανος τού απηύθυνε επίσημη πρόταση.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΚΙΒΩΤΟΣ της ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ»