Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επισκιάσει στα περισσότερα media τα άλλα γεωπολιτικά προβλήματα που χρονίζουν μέσα στο περιφερειακό πεδίο της υφηλίου. Ένα από αυτά είναι το Πακιστάν, ο προβληματικός εταίρος των Ηνωμένων πολιτειών και ο κατεξοχήν φίλος της Τουρκίας.

Όταν συζητάμε λοιπόν για τις διάφορες σχέσεις ευκαιρίας στις οποίες έχουν εμπλακεί οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Πακιστάν είναι μια χώρα που μας έρχεται στο μυαλό σχεδόν αμέσως. Στα εβδομήντα πέντε χρόνια ύπαρξής του, το Πακιστάν έχει πολεμήσει τέσσερις πολέμους με την Ινδία, έχει περάσει από έναν εμφύλιο πόλεμο που οδήγησε στην απελευθέρωση της ανατολικής πτέρυγάς του (τώρα γνωστό ως Μπαγκλαντές) και αντιμετωπίζει κύματα τρομοκρατίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ως αποτέλεσμα μιας τέτοιας συνεχούς γεωπολιτικής αναταραχής, οι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας συνέχισαν να διαβρώνονται με την πάροδο του χρόνου, ανοίγοντας το δρόμο για στρατιωτικούς δικτάτορες να κυβερνούν τη χώρα για πάνω από το ήμισυ της διάρκειας ζωής της.

Το στρατιωτικό κατεστημένο διατηρεί με συνέπεια τις πολιτικές χορηγίας τρομοκρατικών ομάδων. Ομάδες όπως η Αλ Κάιντα, οι Αφγανοί Ταλιμπάν, οι Lashkar-e-Taiba και Lashkar-e-Jhangvi, είναι γνωστό ότι έχουν θεσμική υποστήριξη από τον πακιστανικό στρατό μέσω της κορυφαίας υπηρεσίας πληροφοριών του, της Inter-Services Intelligence (ISI). Μια υπηρεσία που σύμφωνα με εξακριβωμένες πηγές έχει κάνει και την εμφάνιση της στην Ελλάδα μέσω των χιλιάδων πακιστανών που έχουν κατακλύσει την χώρα. Μάλιστα φέρεται να έχει οργανώσει μαζικά την πακιστανική κοινότητα σε ότι αφορά τις λεγόμενες εθνικές διεκδικήσεις του Πακιστάν (πορείες, διαμαρτυρίες στην Αθήνα, ισλαμικός ριζοσπαστισμός και καταδίκη των Ινδικών θέσεων).

Μεταξύ των πολλών λόγων για τους οποίους το πακιστανικό στρατιωτικό κατεστημένο επέλεξε αυτή την προσέγγιση είναι η απαίτηση του για «στρατηγικό βάθος». Δεδομένης της έντονης και αιματηρής αντιπαλότητας με την Ινδία, μια χώρα τέσσερις φορές μεγαλύτερη σε μάζα γης και σχεδόν επτά φορές μεγαλύτερη σε πληθυσμό, το πακιστανικό στρατιωτικό κατεστημένο αποφάσισε ότι η καλύτερη προσέγγιση θα ήταν να εγκαταστήσει μια κυβέρνηση-μαριονέτα στο Αφγανιστάν.

Αυτό θα έδινε στο Πακιστάν το στρατηγικό βάθος που θα χρειαζόταν για να αντισταθμίσει το αυξανόμενο στρατιωτικό και γεωπολιτικό ανάστημα της Ινδίας. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος το στρατιωτικό κατεστημένο, μέσω της ISI, εξοπλίζει, εκπαιδεύει και υποστηρίζει υλικοτεχνικά τρομοκρατικές ομάδες που θεωρούνται ικανές να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στο Αφγανιστάν και πιστές στα πακιστανικά συμφέροντα.

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η άνετη σχέση του Πακιστάν με ένοπλες μαχητικές ομάδες ήταν ένα ατού στον Ψυχρό Πόλεμο, όταν αυτές οι ομάδες χρησιμοποιήθηκαν για να εξοντώσουν τον σοβιετικό στρατό που εισέβαλε στο Αφγανιστάν το 1979. Η Ουάσιγκτον παρείχε εκτεταμένη οικονομική υποστήριξη στους Μουτζαχεντίν μέσω ενός μυστικού προγράμματος της CIA, με το όνομα Operation Cyclone. Χρησιμοποιώντας αυτά τα κεφάλαια, στελέχη της ISI διοργάνωσαν στρατόπεδα εκπαίδευσης για χιλιάδες μαχητές Μουτζαχεντίν. Η προσπάθεια απέδωσε και οι Σοβιετικοί αποχώρησαν πλήρως από το Αφγανιστάν το 1989. Γρήγορα οι εξτρεμιστές Ταλιμπάν, πάντα πιστοί στους χειριστές τους, την ISI, κέρδισαν τον έλεγχο του Αφγανιστάν, δίνοντας στο Πακιστάν την πολυπόθητη άνεση του «στρατηγικού βάθους» που διακαώς επιζητούσε. Όμως οι Αμερικανοί δημιουργήσαν ένα τέρας που θα επέστρεφε και θα στοίχειωνε και τις δύο χώρες. Στον απόηχο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, η Ουάσιγκτον πίεσε το πακιστανικό στρατιωτικό κατεστημένο να αποστασιοποιηθεί πλήρως από όλες τις ριζοσπαστικές ισλαμιστικές τρομοκρατικές ομάδες, ένα τελεσίγραφο που οι Πακιστανοί πολιτικοί δεν εφάρμοσαν ποτέ. Το αντίθετο μάλιστα. Το Πακιστάν συνέχισε να καλλιεργεί κρυφά αυτές τις τρομοκρατικές ομάδες, χρησιμοποιώντας τις εναντίον της Ινδίας και της υποστηριζόμενης από τη Δύση κυβέρνησης στο Αφγανιστάν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρόλα αυτά έδωσαν δισεκατομμύρια δολάρια από χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων σε στρατιωτική βοήθεια για να κερδίσει την υποστήριξή του Πακιστάν στον πόλεμο μετά την 11η Σεπτεμβρίου στο Αφγανιστάν. Στην πραγματικότητα, όμως η πολιτική του Πακιστάν ήταν διπρόσωπη. Όλοι πια γνωρίζουν ότι υπεύθυνοι για την πτώση της Καμπούλ το 2021 στα χέρια των Ταλιμπάν, ήταν το Πακιστάν και η ISI. Τα τελευταία χρόνια, οι Αμερικανοί ηγέτες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί απέναντι στις δόλιες πρακτικές του Πακιστάν. Αυτό ώθησε το Πακιστάν περισσότερο προς τη σφαίρα επιρροής της Κίνας, με την τελευταία να υπογράφει τον Οικονομικό Διάδρομο Κίνας-Πακιστάν το 2015, ένα έργο υποδομής πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που θεωρείται το επίκεντρο της Πρωτοβουλίας One Belt and one Road της Κίνας.

Άγκυρα και Ισλαμαμπάντ θεωρούμενοι ως δύο από τα «στρατηγικά πλεονεκτήματα» των ΗΠΑ και της Δύσης κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, συνεχίζουν να απομακρύνονται όλο και περισσότερο από τον λεγόμενο Δυτικό κόσμο. Οι δύο χώρες διέπονται σήμερα από ένα είδος ισλαμικής κρατικής ιδεολογίας και διαμορφώνουν μια ισχυρή σχέση μεταξύ τους, καθώς τόσο το Πακιστάν όσο και η Τουρκία παίζουν σε δυο ταμπλό και έχουν φοβίες σχετικά με την πιθανότητα αντιμέτρων πολιτικών και στρατηγικών από τη Δύση λόγω της πολιτικής τους διπροσωπίας. Η στενή τους σχέση αντικατοπτρίζεται και στη διπλωματική όσο και στην στρατιωτική τους συνεργασία. Η διπλωματία του Πακιστάν έχει εκφράσει την υποστήριξή της στις θέσεις της Τουρκίας σχετικά με τις έρευνες φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο εναντίον της Ελλάδος ενώ συμμετάσχει και σε ασκήσεις που αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας.

Η Τουρκία, με τη σειρά της, εξοπλίζει με Τουρκικής κατασκευής όπλα το Πακιστάν ενώ διπλωματικά υποστηρίζει τους πακιστανικούς ισχυρισμούς για το Κασμίρ. Το Σεπτέμβριο μάλιστα του 2019, η ίδια η Τουρκία είχε θέσει το ζήτημα του Κασμίρ στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο εναντίον της Ινδίας φυσικά. Η συνεργασία μεταξύ Άγκυρας και Ισλαμαμπάντ εγείρει ανησυχίες και όσον αφορά τα πυρηνικά. Το Πακιστάν είναι μια πυρηνική δύναμη, με 160 στρατιωτικές κεφαλές. Η Τουρκία η οποία διαθέτει σήμερα δύο πυρηνικούς αντιδραστήρες, έχει πλούσια κοιτάσματα ουρανίου κάτι που της παρέχει δυνατότητες για ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.

Το Πακιστάν, δεν έχει υπογράψει τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, και γνωρίζοντας την Τουρκία και τις φιλοδοξίες της δεν πρέπει να απορήσουμε αν μια μέρα η γείτονα μας αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Καλό θα ήταν λοιπόν να μην εφησυχάζουμε και να εξετάζουμε όλους τις παραμέτρους. Η Ινδία μας άφησε ένα παράθυρο ανοικτό που θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε. Η παρουσία της Ινδικής πολεμικής αεροπορίας στην άσκηση Ηνίοχος 2023 ήταν ενδεικτική για το που πρέπει αν εστιάσουμε για να επιφέρουμε την ισορροπία στην περιοχή μας πιθανόν και μέσω του μακρινού Κασμίρ….