To επόµενο κεφάλαιο στην κινεζική εµπορική πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόµος» (ή, αλλιώς, οι «Νέοι δρόµοι του µεταξιού») θα γραφτεί γύρω από το γουάν, το κινεζικό νόµισµα , ανέφερε τον Οκτώβριο του 2022 η «Nikkei Asia» και το τελευταίο διάστηµα όλα έρχονται να το επιβεβαιώσουν.

Καθώς η Κίνα ετοιµάζεται να φιλοξενήσει την ερχόµενη Πέµπτη και Παρασκευή στην πόλη Σιάν -όπου ξεκινούσε ο ιστορικός «δρόµος του µεταξιού»- µια πρωτοφανή Σύνοδο Κορυφής, µε τη συµµετοχή πέντε πρώην σοβιετικών ∆ηµοκρατιών (που ανήκουν στην παραπάνω πρωτοβουλία, αλλά και βρίσκονται παραδοσιακά υπό τη σκέπη της Μόσχας), όλα δείχνουν πως ο «κόκκινος δράκος» διευρύνει την επιρροή του -που κινείται πλέον όλο και µακρύτερα από τη ∆ύσηπρος τη Ρωσία, την Κεντρική και Ανατολική Ασία και τις χώρες BRICS.

Μείωση

Επίσης, αυτά συµβαίνουν καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται στο πέρασµα του «δρόµου του µεταξιού» έχουν µειώσει σε πρωτοφανή επίπεδα την έκθεσή τους στην Κίνα, µε τις κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη να έχουν πέσει σε χαµηλό σχεδόν δεκαετίας (υποχώρηση κατά 22% το 2022, στα 7,9 δισ. δολάρια, από 47,4 δισ. το 2016). σύµφωνα µε µελέτη του Rhodium Group και της γερµανικής δεξαµενής σκέψης MERICS. Ταυτόχρονα, οι κινήσεις του Πεκίνου το τελευταίο διάστηµα για να προσδέσει στο άρµα της εµπορικής του επιρροής τους συµµάχους του οδηγούν στην κατεύθυνση της «αποδολαριοποίησης» και στη σύναψη συµφωνιών που διασφαλίζουν τη διεθνοποίηση της χρήσης του κινεζικού γουάν.

Τον Μάρτιο, το γουάν έγινε το πιο ευρέως χρησιµοποιούµενο νόµισµα για τις διασυνοριακές συναλλαγές της Κίνας, ξεπερνώντας για πρώτη φορά το δολάριο. Τον Απρίλιο, η Αργεντινή έγινε το τελευταίο µιας σειράς κρατών που αποδέχθηκαν τις συναλλαγές σε γουάν για τις κινεζικές εισαγωγές τους. Η Βραζιλία συµφώνησε να προχωρήσει σε απευθείας εµπορικές συναλλαγές σε γουάν, όπως έκαναν νωρίτερα το Καζακστάν και το Πακιστάν.

Σε γουάν

Το Μπανγκλαντές, που δυσκολευόταν να διευθετήσει τις πληρωµές του σε δολάρια για ένα πυρηνικό εργοστάσιο (στο Ροοπούρ), λόγω των δυτικών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, αποφάσισε να αποπληρώσει σε γουάν, ενώ η κεντρική τράπεζα του Ιράκ είπε πως σκοπεύει να επιτρέψει το εµπόριο µε την Κίνα απευθείας σε γουάν. Αυτών των εξελίξεων προηγήθηκε τον Φεβρουάριο η στροφή στο γουάν από τη Ρωσία.

Λίγες εβδοµάδες πριν από την επίσκεψη του προέδρου Σι Τζινπένγκ στη Μόσχα, το κινεζικό νόµισµα είχε ξεπεράσει το αµερικανικό δολάριο στις συναλλαγές στο Χρηµατιστήριο της Μόσχας, τον Μάρτιο ο όγκος συναλλαγών διευρύνθηκε ακόµα περισσότερο υπέρ του γουάν, ενώ το τελευταίο εξελίσσεται στο νέο αποθεµατικό νόµισµα του Πούτιν, µε το ρωσικό υπουργείο Οικονοµικών να διεξάγει πλέον τις συναλλαγές του στην αγορά συναλλάγµατος σε γουάν αντί σε δολάρια, µε τη Μόσχα να προαναγγέλλει πως θα το χρησιµοποιεί στις συναλλαγές της µε ασιατικές, αφρικανικές και λατινοαµερικανικές χώρες. Σε µια εξίσου σηµαντική εξέλιξη, τον ∆εκέµβριο το Πεκίνο συµφώνησε µε τις χώρες του Κόλπου να αποπληρώνει τις συµφωνίες πετρελαίου και φυσικού αερίου στο κινεζικό νόµισµα.



Αλλά και η γαλλική TotalEnergies ολοκλήρωσε την πρώτη της συµφωνία µε τον κινεζικό ενεργειακό γίγαντα CNOOC για LNG σε γουάν. Τις ραγδαίες εξελίξεις πυροδότησαν ο πόλεµος της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο διεθνής οικονοµικός αποκλεισµός της Μόσχας που ακολούθησε. Αυτός όχι µόνο οδήγησε ντε φάκτο, λόγω της ρωσικής εξορίας από το SWIFT, στην εξεύρεση άλλων λύσεων, αλλά και θορύβησε πολλά κράτη που εύχονταν ήδη την αποδολαριοποίηση.

Ταυτόχρονα, τις εξελίξεις έσπρωξε και η πολιτική ανάδειξη του γουάν που ακολούθησε η Κίνα, ωθούµενη από τον εντεινόµενο εµπορικό ανταγωνισµό µε τις ΗΠΑ, που µεταφράστηκε στον αποκλεισµό της Huawei, της εφαρµογής TikTok και των µικροτσίπ. Οσο για τα παγκόσµια συναλλαγµατικά αποθεµατικά, σύµφωνα µε στοιχεία του ∆ΝΤ, το συνάλλαγµα σε δολάρια ΗΠΑ ανερχόταν σε ποσοστό 59,8% το τρίτο τρίµηνο του 2022 (έχοντας ωστόσο µειωθεί από 72% το 1999).

«Χάνουν»

«Οι ΗΠΑ χάνουν τη “µαλακή ισχύ” τους στην παγκόσµια οικονοµία και στις χρηµατοοικονοµικές αγορές, καθώς ο κόσµος γίνεται πολυπολικός, ανταλλάσσοντας τη “µαλακή ισχύ” µε κάποιου είδους πολυνοµισµατικό διεθνές νοµισµατικό καθεστώς», σχολιάζει ο Σέρτζιο Ρόσι, καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο του Φράιµπουργκ. Κάποιοι, όπως ο δισεκατοµµυριούχος επενδυτής Ρέι Ντάλιο, έφτασαν στο σηµείο να εκτιµήσουν πως πολλές κεντρικές τράπεζες είναι πλέον λιγότερο πρόθυµες να τηρούν συναλλαγµατικά αποθέµατα σε δολάρια, καθώς το κινεζικό µερίδιο στο παγκόσµιο εµπόριο αυξάνεται, ενώ «τα δολάρια είναι χρέος», οπότε σκέπτονται πως «είµαι ήδη υπερεκτεθειµένος σε χρέος σε δολάρια», εµφανίζοντας έτσι µικρότερη προθυµία να αγοράσουν και άλλα.

Τον ∆εκέµβριο του ’22, καθώς ο Σι προσερχόταν στη Σύνοδο Κορυφής µε τα αραβικά κράτη, σε ανάλυσή της η Credit Suisse προειδοποιούσε πως οι ΗΠΑ «κοιµούνται», καθώς Ρωσία και Κίνα σχεδιάζουν παρασκηνιακώς να αποκαθηλώσουν το δολάριο. Σύµφωνα µε τον αναλυτή Ζόλταν Πόζσαρ, ο κόσµος µετατοπίζεται σε µια πολυπολική τάξη πραγµάτων, «που δεν οικοδοµείται από τους αρχηγούς του G7, αλλά από το “G7 της Ανατολής”. Με άλλα λόγια, την οµάδα των πέντε κρατών BRICS -Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική-, στις οποίες προσέθεσε Σαουδική Αραβία, Τουρκία ή Αίγυπτο.

«Θα αξιοποιηθεί πλήρως»

Στη σχετική οµιλία του, ο Σι εξήγησε πως η πλατφόρµα του Χρηµατιστηρίου Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου της Σανγκάης θα αξιοποιηθεί πλήρως για τον διακανονισµό του γουάν στο εµπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου, µε ορίζοντα το 2025, ενώ επικεντρώθηκε και στο έργο m-CBDC Bridge.

Πρόκειται για ένα έργο-γέφυρα για το ψηφιακό γουάν (ή ρενµίνµπι), που επιτρέπει σε πραγµατικό χρόνο διασυνοριακές και συναλλαγµατικές συναλλαγές από τις κεντρικές τράπεζες της Κίνας, της Ταϊλάνδης, του Χονγκ Κονγκ και των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων - συναλλαγές που γίνονται µε τη χρήση τεχνολογίας κατανεµηµένου καθολικού και χωρίς την εµπλοκή του δολαρίου ή των δυτικών τραπεζών. Το 2021, το ύψος των συναλλαγών µεταξύ των τεσσάρων κεντρικών τραπεζών έφτασε τα 563,6 δισ. δολάρια.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 13 Μαΐου 2023.