Η υπόγεια σύγκρουση μεταξύ της στρατιωτικής ηγεσίας της Μόσχας και του Γεβγκένι Πριγκόζιν, του αρχηγού της ιδιωτικής ομάδας μισθοφόρων Wagner, έχει κλιμακωθεί δραματικά σε μια ανοιχτή εξέγερση που βυθίζει τη Ρωσία στην αβεβαιότητα.

Ο Πριγκόζιν εξαπέλυσε νέες κατηγορίες εναντίον του ρωσικού στρατού την Παρασκευή και στη συνέχεια τοποθέτησε τα στρατεύματά του στη ρωσική πόλη Ροστόφ-ον-Ντον. Η εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας, γνωστή ως FSB, άνοιξε ποινική υπόθεση εναντίον του Γεβγκένι Πριγκόζιν, κατηγορώντας τον ότι έκανε «έκκληση για ένοπλη εξέγερση».

Τι συνέβη;

Η δραματική τροπή των γεγονότων ξεκίνησε την Παρασκευή όταν ο Πριγκόζιν κατηγόρησε ανοιχτά τον ρωσικό στρατό ότι επιτέθηκε σε στρατόπεδο της Wagner και σκότωσε έναν «μεγάλο αριθμό» ανδρών του. Ορκίστηκε να ανταποδώσει, υπονοώντας ότι οι δυνάμεις του θα «κατέστρεφαν» κάθε αντίσταση, και θα βάδιζαν προς την Μόσχα να δώσουν ένα μάθημα στην ηγεσία.

 Ο Πριγκόζιν βέβαια απέσυρε αργότερα την απειλή του, λέγοντας ότι η κριτική του για τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία ήταν μια «πορεία δικαιοσύνης» και όχι πραξικόπημα, αλλά φαίνεται ότι είχε ήδη ξεπεράσει τα όρια του Κρεμλίνου. Η κρίση είχε βαθύνει αρχικά καθώς οι μαχητές του είχαν εισέλθει στην περιοχή του Ροστόφ της Ρωσίας και κατέλαβαν βασικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην πρωτεύουσά της. Αυτή η πόλη, το Ροστόφ-ον-Ντον, είναι το αρχηγείο της νότιας στρατιωτικής διοίκησης της Ρωσίας και το σπίτι περίπου ενός εκατομμυρίου ανθρώπων. Ο Πριγκόζιν δημοσίευσε ένα βίντεο λέγοντας ότι οι δυνάμεις του θα απέκλειαν την πόλη, εκτός εάν ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου και ο ανώτατος στρατηγός της Ρωσίας Βαλέρι Γκερασίμοφ έρθουν να τον συναντήσουν. Ο Πριγκόζιν έχει κατηγορήσει αρκετές φορές τον Σόιγκου και τον Γκερασίμοφ, στους οποίους ρίχνει τις ευθύνες για την αργή, όπως υποστηρίζει εξέλιξη των επιχειρήσεων στην Ουκρανία.

Πώς απάντησε το Κρεμλίνο

Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι επιτέθηκε στα στρατεύματα της Wagner, αποκαλώντας τον ισχυρισμό «πληροφοριακή προπαγάνδα». Παράλληλα η μυστική κρατική Υπηρεσία FSB άνοιξε επίσης φάκελο εναντίον του Πριγκόζιν για τις απειλές του, κατηγορώντας τον ότι κάλεσε τον κόσμο σε «ένοπλο εξέγερση».

«Οι δηλώσεις και οι ενέργειες του Πριγκόζιν είναι στην πραγματικότητα εκκλήσεις για την έναρξη μιας ένοπλης εμφύλιας σύγκρουσης στο έδαφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας και αποτελούν μαχαίρι στην πλάτη των Ρώσων στρατιωτικών που πολεμούν τις φιλοφασιστικές ουκρανικές δυνάμεις», ανέφερε μια δήλωση της FSB, καλώντας τους μαχητές της Wagner να συγκρατήσουν τον αρχηγό τους.

Εν τω μεταξύ, οι Ρώσοι αξιωματούχοι φάνηκαν να μην ανησυχούν ιδιαίτερα και τα μέτρα ασφαλείας στη Μόσχα ήταν απλώς εμφανή, όπως δήλωσε και ο δήμαρχος της Μόσχας Σεργκέι Σομπιάνιν το Σάββατο στο Telegram. Αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειξαν στρατιωτικά οχήματα να κυκλοφορούν στους κεντρικούς δρόμους της ρωσικής πρωτεύουσας τα ξημερώματα του Σαββάτου, χωρίς όμως να υπάρξουν αντιδράσεις η συγκεντρώσεις.

Ποιος είναι ο Πριγκόζιν

Ο Πριγκόζιν γνωρίζει τον Πούτιν από τη δεκαετία του 1990. Έγινε πλούσιος ολιγάρχης αποκτώντας κερδοφόρα συμβόλαια τροφοδοσίας με το Κρεμλίνο, χαρακτηριζόμενος γι’ αυτό τον λόγο με το παρατσούκλι «ο σεφ του Πούτιν».

Η μεταμόρφωσή του σε βάναυσο πολέμαρχο ήρθε στον απόηχο των αυτονομιστικών κινημάτων του 2014 που υποστηρίχθηκαν από τη Ρωσία στο Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία. Ο Πριγκόζιν ίδρυσε την Wagner ως μια σκιώδη ομάδα μισθοφόρων που πολέμησε στην ανατολική Ουκρανία αλλά και σε άλλα σημεία της υφηλίου, υπερασπίζοντας τα ρωσικά συμφέροντα.

Η Wagner έχει παρουσία στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στο Σουδάν, στη Λιβύη, στη Μοζαμβίκη, στην Ουκρανία και στη Συρία. Το πολιτικό αστέρι του Γεβγκένι Πριγκόζιν εκτοξεύτηκε στη Ρωσία μετά την πλήρη εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Ο Πριγκόζιν έχει χρησιμοποιήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να πιέσει για αυτό που θέλει και συχνά διαφωνούσε με τη στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας, χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του ως ικανό και αδίστακτο σε αντίθεση με το στρατιωτικό κατεστημένο.

Οι διαφωνίες του με τους κορυφαίους στρατηγούς της Ρωσίας εξερράγησαν στο κοινό κατά τη διάρκεια της ζοφερής και αδυσώπητης μάχης για το Μπαχμούτ, κατά την οποία κατηγόρησε επανειλημμένα τη στρατιωτική ηγεσία ότι απέτυχε να προμηθεύσει τα στρατεύματά του με αρκετά πυρομαχικά. Ίσως όμως τα αίτια να είναι διαφορετικά καθώς και ο Υπουργός Άμυνας αλλά και ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων είχαν μιλήσει για ενσωμάτωση της Wagner στις Ένοπλες Δυνάμεις, γεγονός που θα αφαιρούσε από το Πριγκόζιν τον έλεγχο από όλα αυτά που είχε δημιουργήσει.

Τι συμβαίνει τώρα

Ο Στιβ Χολ, πρώην αξιωματικός της CIA, είπε ότι το γεγονός ότι η FSB είναι η υπηρεσία που εξέδωσε το ένταλμα σύλληψης υποδηλώνει ότι ο Πούτιν έχει στοχεύσει τον Πριγκόζιν, αλλά ταυτόχρονα τον ελέγχει.

Ο Χολ δήλωσε στο CNN ότι... «ένας τύπος όπως ο Πριγκόζιν ξέρει ποιοι είναι οι κίνδυνοι και γνωρίζει ότι αν δεν του πάει καλά, θα πάει πολύ άσχημα», πρόσθεσε. Γι’ αυτό και πολλοί αναρωτιούνται αν η απόφαση για την πορεία προς την Μόσχα και η μετά από λίγες ώρες μεταμέλεια του έχουν σχέση με έναν ρόλο που έχει κληθεί να παίξει σε αυτή την σύγκρουση. Είναι προφανές ότι οι Ουκρανοί ούτε οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να δελεάσουν τον Πριγκόζιν.

Ο μόνος που φαίνεται να ευνοείται από αυτή την ψευδοανταρσία είναι ο ίδιος ο Προέδρος Πούτιν. Τώρα θα μπορέσει να επικαλεστεί εσωτερικό κίνδυνο και να κηρύξει στρατιωτικό νόμο, να δώσει εντολή για γενική επιστράτευση, που προηγουμένως θα του ήταν πολύ δύσκολο να το πράξει. Ταυτόχρονα θα μπορέσει να σβήσει τις ισχυρές αντιπολιτευτικές φωνές στη Ρωσία που απαιτούσαν σκληρότερη στάση στο Ουκρανικό, αμφισβητώντας τη στρατηγική του. 

Ο Μάλκολμ Ντέιβις, ανώτερος αναλυτής στο Ινστιτούτο Στρατηγικής Πολιτικής της Αυστραλίας, δήλωσε ότι η Ουκρανία θα είναι πρόθυμη να εκμεταλλευτεί την αναταραχή, όμως δεν ξέρει εάν πλέον έχει τι δυνάμεις να το κάνει. Η Μόσχα δεν χρειάστηκε να μετακινήσει δυνάμεις από την πρώτη γραμμή, ενώ τώρα ο πληθυσμός και ο στρατός είναι συσπειρωμένος γύρω από τον αρχηγό της χώρας, που εν μέσω πολέμου δέχθηκε προδοτικό χτύπημα.