Η δυσπιστία στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ «δηλητηριάζει» διαρκώς κάθε προσπάθεια προόδου στις σχέσεις της Άγκυρας με τη Δύση.

Οι δεσμοί έχουν ήδη γίνει τόσο εύθραυστοι από μια σειρά από ανεπίλυτες διαφωνίες, που ακόμα και μια πιθανή αλλαγή στην ηγεσία στην Ουάσινγκτον δεν θα είναι αρκετή για να ανατρέψει τις ισορροπίες, εκτιμούν διπλωματικοί κύκλοι στην τουρκική πρωτεύουσα. Η απόφαση στη Σύνοδο Κορυφής του G20 στο Νέο Δελχί για τη δημιουργία ενός ναυτικού - σιδηροδρομικού άξονα που θα ξεκινάει από την Ινδία, θα διαπερνά την Αραβική Χερσόνησο και, μέσω Ιορδανίας, θα καταλήγει στο λιμάνι της Χάιφα και στην Ευρώπη, εξαιρώντας την Τουρκία, η οποία γεωγραφικά βρίσκεται σε πιο πλεονεκτική θέση για ένα τέτοιο σχέδιο, στέλνει σαφές μήνυμα: Η Δύση θεωρεί ότι η Αγκυρα βρίσκεται στρατηγικά στην απέναντι πλευρά της διαχωριστικής γραμμής, μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα.

Ο Μουράτ Γετκίν, έμπειρος πολιτικός αναλυτής, με βαθιά γνώση όσων διαμείβονται στους διαδρόμους της Αγκυρας, παραλληλίζει τον αποκλεισμό αυτό με τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το σχέδιο F-35, μετά την απόφαση της τελευταίας να αγοράσει πυραύλους S-400 από τη Ρωσία. Ο Τούρκος πρόεδρος δεν έκρυψε την ενόχλησή του για τον αποκλεισμό αυτό, ωστόσο ούτε στο θέμα για το οποίο επείγεται, εκείνο της αγοράς των μαχητικών F-16, μπόρεσε -για ακόμα μία φορά- να αποσπάσει μια δέσμευση από τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. «Είχαμε μια συνάντηση με τον κ. Μπάιντεν, έστω και όρθιοι», δήλωσε ο Ερντογάν, δείχνοντας κάποια δυσαρέσκεια που δεν επαναλήφθηκε ανάλογο σκηνικό με εκείνο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, όπου είχε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο, και δεν έκρυψε το «παζάρι» που γίνεται στο παρασκήνιο με αντάλλαγμα την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

«Στο θέμα των F-16 δυστυχώς οι φίλοι πιάνουν το θέμα και συνεχώς αναφέρονται στη Σουηδία», είπε χαρακτηριστικά. «Οταν μας λένε τέτοια, εγώ έχω μία απάντηση να δώσω: Εσείς για όλα λέτε το Κογκρέσο και το Κογκρέσο. Εχω και εγώ το Κογκρέσο μου. Ποιο είναι το δικό μου Κογκρέσο; Η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας», είπε, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η έγκριση της ένταξης της Σουηδίας θα καθυστερήσει. 

Θετικές ενδείξεις

Κι όμως, μόλις πριν από ένα δεκαήμερο η Αγκυρα εισέπραττε κάποιες θετικές ενδείξεις από την αμερικανική πλευρά, τις πρώτες εδώ και πολύ καιρό: Το νεότευκτο τουρκικό μίνι αεροπλανοφόρο «Anadolu» είχε κάνει συνεκπαίδευση στη Μεσόγειο με το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «USS Gerald Ford», το οποίο στη συνέχεια επισκέφθηκε την Αττάλεια. Τη ναυαρχίδα του αμερικανικού στόλου επισκέφθηκε, μάλιστα, ο γαμπρός του Ερντογάν και συνιδιοκτήτης της εταιρείας που κατασκευάζει τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, συνοδευόμενος από τον Αμερικανό πρεσβευτή, Τζεφ Φλέικ.

Τις ίδιες ημέρες, το πλοίο διοίκησης του 6ου Στόλου, τo «USS Mount Whitney» βρισκόταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης και παρέθετε δεξίωση σε Τούρκους επισήμους, ενώ το καταδρομικό «USS Normandy» πραγματοποιούσε επίσκεψη στη ναυτική βάση του Ακσάζ στη Νότια Τουρκία.

Η δυσπιστία στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ είναι αμοιβαία και, φυσικά, δεν οφείλεται ούτε στην υπόθεση των F-16 ούτε στην εργαλειοποίηση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Αυτά είναι το αποτέλεσμα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ερμηνεύουν την αδέσμευτη και ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική που διακηρύσσει ο Ερντογάν ως μετατόπιση του στρατηγικού άξονα της Τουρκίας προς την Ανατολή, τουτέστιν Ρωσία, Κίνα, Ιράν κ.ο.κ., και η Τουρκία του Ερντογάν «βλέπει» στις ΗΠΑ τον πραγματικό εχθρό, που επιχείρησε το 2016 να κάνει πραξικόπημα, προσφέρει καταφύγιο στον ιθύνοντα νου του πραξικοπήματος, Φετχουλάχ Γκιουλέν, την περικυκλώνει «χειραγωγώντας την Ελλάδα», την οποία -όπως υποστηρίζει- έχει μετατρέψει σε μία απέραντη στρατιωτική βάση, και συμμαχεί στη Συρία με τους Κούρδους, που αποτελούν θανάσιμη απειλή για την ενότητα του τουρκικού κράτους.

Ειδικά για τους δεσμούς της με τη Ρωσία, η Αγκυρα απαντά στη Δύση ότι η σχέση αυτή είναι κρίσιμη για τον πλανήτη, τα αφρικανικά έθνη που βρίσκονται κάτω από το όριο της πείνας, καθώς και τις δυτικές χώρες, που λαμβάνουν σχεδόν το 45% των σιτηρών τους από τη Ρωσία, «επειδή δεν υπάρχει άλλο μέλος του ΝΑΤΟ εκτός από την Τουρκική Δημοκρατία που να βρίσκεται σε διάλογο με τη Ρωσία», όπως αναφέρει ο διεθνολόγος καθηγητής Τσαγρί Ερχάν, πρόεδρος του Πανεπιστημίου Αλτινμπάς, με πλούσια παρουσία στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης.

Ο Οζάι Σεντίρ, επίσης γνωστός φιλοκυβερνητικός αρθρογράφος της «Milliyet», με προσβάσεις σε νευραλγικές πληροφορίες από κυβερνητικούς κύκλους, προχωράει ένα βήμα ακόμα και δείχνει ως κοινό «εχθρό» της Τουρκίας και της Ελλάδας την Ουάσινγκτον, σημειώνοντας πως η ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών είναι «ένα βήμα που θα εμποδίσει τη σιωπηρή κατοχή της Ελλάδας από τις ΗΠΑ. Η Αθήνα πρέπει να σκεφτεί ποιος δεν επιθυμεί το καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ποιος προσπαθεί να το χαλάσει».

Το αφήγημα αυτό προβάλλεται όλο και πιο συχνά ως άποψη από κυβερνητικούς κύκλους της Άγκυρας.

Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 16/9