Μια ήπειρος πλούσια σε µεταλλευτικά αποθέµατα και υποδοµές ανανεώσιµης ενέργειας, που αποτελεί τη µεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εµπορίου του πλανήτη και την οποία φλερτάρουν εδώ και καιρό η Κίνα στον τοµέα των υποδοµών και η Ρωσία στα όπλα και τη στρατιωτική επιρροή. Πρόκειται για την Αφρική , τα κράτη της οποίας είναι µέλη της Αφρικανικής Ενωσης, του διεθνούς οργανισµού που έγινε δεκτός το περασµένο Σαββατοκύριακο στους κόλπους της οµάδας G20. Με άλλα λόγια, του φόρουµ των 20 ισχυρών οικονοµιών του πλανήτη, το οποίο συνεδρίασε στο Νέο ∆ελχί, παρουσία του Αµερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, και υπό τη φετινή προεδρία της Ινδίας.

Η αποδοχή της Αφρικανικής Ενωσης στους G20, που θα µεταβαπτιστούν σε G21 ή G20+, µπορεί να χαρακτηριστεί ιστορική στιγµή, καθώς δείχνει πως η αφρικανική ήπειρος, παραγνωρισµένη στα φόρα άσκησης εξουσίας του πλανήτη (η µόνη αφρικανική χώρα-µέλος του G20 µέχρι σήµερα ήταν η Νότια Αφρική), αποκτά την πρόσβαση που επεδίωκε και καθεστώς εκπροσώπησης αντίστοιχο µε την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Για πολλούς θεωρείται επίσης µια νίκη του λεγόµενου «παγκόσµιου Νότου», των χωρών του νότιου ηµισφαιρίου που θέλουν να αποτινάξουν τον χαρακτήρα του Τρίτου Κόσµου. ∆εν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως η πρωτοβουλία για την ένταξη της Αφρικανικής Ενωσης στο G20 ανήκει στον Ινδό πρωθυπουργό, Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος φιλοδοξεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε αυτόν τον αποκαλούµενο «παγκόσµιο Νότο», την ώρα που συσφίγγει τις συµµαχίες µε τη ∆ύση, και ειδικά µε τις ΗΠΑ, ενισχύοντας τον ρόλο της Ινδίας ως εναλλακτικής υπερδύναµης σε µια όλο και πιο αποµονωµένη Κίνα.

Το παρελθόν 

Η Αφρικανική Ενωση συστάθηκε το 2001 ως διάδοχος δύο οργανισµών που συγχωνεύτηκαν, της Αφρικανικής Οικονοµικής Κοινότητας (ΑΟΚ) και του Οργανισµού Αφρικανικής Ενότητας (ΟΑΕ), που υπήρχε από το 1963. Τα κράτη-µέλη της, µεταξύ των οποίων και η διαφιλονικούµενη ∆υτική Σαχάρα, έχουν πιέσει σε βάθος χρόνου για αλλαγή στην παγκόσµια τάξη, καθώς τονίζουν πως έχει µείνει σε µεγάλο βαθµό αµετάβλητη από την ισορροπία δυνάµεων που διαµορφώθηκε µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Ταυτόχρονα επιδιώκουν αλλαγή και των ισορροπιών στο παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, υποστηρίζοντας πως πληρώνουν δυσβάσταχτο κόστος δανεισµού, που βαθαίνει το δηµόσιο χρέος τους. Σε αυτή την κατεύθυνση, ο Αµερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, και ο Ινδός πρωθυπουργός, Ναρέντρα Μόντι, πίεσαν τους ηγέτες του G20 να προσφέρουν στις αναπτυσσόµενες οικονοµίες µεγαλύτερες δυνατότητες δανεισµού, µέσω της Παγκόσµιας Τράπεζας, ώστε να µπορούν να µην επιλέγουν τον δανεισµό από την Κίνα, αλλά και τη New Development Bank (NDB), την τράπεζα που ιδρύθηκε το 2005 από τις χώρες BRICS (αρχικά Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, που πρόσφατα όµως επεκτάθηκαν σε 11 κράτη-µέλη).

Στη Σύνοδο συµµετείχε άλλωστε και ο νέος πρόεδρος της Παγκόσµιας Τράπεζας, ο ινδικής καταγωγής Αµερικανός Ατζάι Μπάνγκα, που έχει δηλώσει ότι το να ζητήσει ανοιχτά επιπλέον πόρους για τον διεθνή οργανισµό είναι στην κορυφή των προτεραιοτήτων του. Να σηµειωθεί εδώ πως η προσπάθεια ΗΠΑ και Ινδίας να αντικαταστήσουν την κινεζική επιρροή φαίνεται όχι µόνο στην Αφρική, αλλά και στην Ευρώπη, καθώς στη διάρκεια της Συνόδου του G20 εξαγγέλθηκε από τον Μόντι και την πρόεδρο της Κοµισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ένας οικονοµικός διάδροµος που θα συνδέει την Ινδία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, σιδηροδροµικά και διά θαλάσσης - στα πρότυπα δηλαδή του κινεζικού νέου «∆ρόµου του Μεταξιού» («Μία ζώνη, ένας δρόµος»).

Οι χώρες που ενδιαφέρονται 

∆εν είναι όµως µόνο η Κίνα, η Ρωσία και οι ΗΠΑ που ενδιαφέρονται να ενισχύσουν τη σφαίρα επιρροής τους στην Αφρική. Τα κράτη του Κόλπου αποτελούν µερικούς από τους µεγαλύτερους επενδυτές στην ήπειρο, η Τουρκία διατηρεί στη Σοµαλία τη µεγαλύτερη στρατιωτική βάση και διπλωµατική αποστολή της, ενώ το Ισραήλ και το Ιράν προσεγγίζουν συστηµατικά τα αφρικανικά κράτη αναζητώντας συµµαχίες. Ταυτόχρονα, και οι Αφρικανοί ηγέτες επιθυµούν διακαώς να αναβαθµίσουν τον ρόλο τους ως ρυθµιστών εξελίξεων, όπως δείχνουν και οι ειρηνευτικές προσπάθειες που ανέλαβαν µετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Συγκεκριµένα, τον Ιούνιο, όταν µετέβη στη Ρωσία µεσολαβητική ειρηνευτική αντιπροσωπεία, που αποτελείτο από αρκετούς αρχηγούς αφρικανικών χωρών, ανάµεσά τους οι Σιρίλ Ραµαφόζα της Νότιας Αφρικής, Μάκι Σαλ της Σενεγάλης, Χακάιντε Χισελέµα της Ζάµπια και Αζαλί Ασουµανί από τις Κοµόρες, που είναι και πρόεδρος της Αφρικανικής Ενωσης, και εκπρόσωποι του Κονγκό, της Ουγκάντας και της Αιγύπτου.

«Δικαιότερη μεταχείρηση»

Την περασµένη εβδοµάδα και πριν από τη Σύνοδο της οµάδας του G20, έγινε στο Ναϊρόµπι της Κένυας η πρώτη αφρικανική κλιµατική σύνοδος, µε τον πρόεδρο της χώρας, Γουίλιαµ Ράτο, να καλεί σε δικαιότερη µεταχείριση της «µαύρης ηπείρου» από τους διεθνείς χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς, αλλά και στην υλοποίηση της χρηµατοδότησης των 100 δισ. δολαρίων ετησίως που έχουν υποσχεθεί τα ανεπτυγµένα κράτη στα αναπτυσσόµενα για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, πάντως, η Αφρικανική Ενωση θα πρέπει να αντιµετωπίσει τους δικούς της «δαίµονες», κυρίως όσον αφορά την προσπάθεια για µια συλλογική αντιµετώπιση στα πολλά πραξικοπήµατα που έχουν παρουσιαστεί στην ήπειρο, κυρίως στη ζώνη του Σαχέλ, όπως αυτά που έγιναν από το 2020 µέχρι σήµερα σε Νίγηρα, Μάλι, Γουινέα, Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ και Σουδάν και απέναντι στα οποία η Ενωση εµφανίστηκε διχασµένη και χωρίς ισχύ, στρώνοντας τον δρόµο για αύξηση της ρωσικής επιρροής µέσω των µισθοφόρων στη δύσκολη περιοχή της υποσαχάριας Αφρικής.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 16/9