Ο πόλεµος µεταξύ Ισραήλ και «Χαµάς» έχει εισέλθει σε επικίνδυνα σηµεία περιδίνησης και δεν φαίνεται να υπάρχει κανένα σηµάδι αποκλιµάκωσης. Παρά την ασυµµετρία ισχύος µεταξύ της «Χαµάς» και των ισραηλινών Ενόπλων ∆υνάµεων, υπάρχει ένα µυστικό εργαλείο που µπορεί να χρησιµοποιήσει η πρώτη για να πολεµήσει αποτελεσµατικά: τις σήραγγες.

Ο υπόγειος πόλεµος είναι τόσο παλιός όσο κάθε πρώιµος πολιτισµός και έχει χρησιµοποιηθεί εκτενώς για να εξισορροπήσει τις δυνάµεις των αδυνάµων έναντι των δυνατών. Από τη µεγάλη εβραϊκή εξέγερση από το 66 έως το 70 µ.Χ. κατά των Ρωµαίων, έως τις ΗΠΑ, που πολέµησαν τους Ιάπωνες στην Οκινάουα και τους κοµµουνιστές Βιετκόνγκ στο Βιετνάµ και την «Αλ Κάιντα» στο Αφγανιστάν, στην Tora Bora, για αιώνες οι σήραγγες παρείχαν καταφύγιο και χώρο για ενέδρες.


Απέναντι στους αντάρτες

Κατά τη διάρκεια του πολέµου του Βιετνάµ, οι αντάρτες των Βιετκόνγκ προκάλεσαν ζηµιά στις πανίσχυρες ΗΠΑ χτυπώντας και διαφεύγοντας υπόγεια. Στο Cu Chi, 70 χιλιόµετρα βόρεια της Σαϊγκόν, ένας ολόκληρος στρατός Βιετκόνγκ µπορούσε να κρυφτεί, να εκπαιδευτεί και να µετακινηθεί από τη µια περιοχή στην άλλη χωρίς να εντοπιστεί από τις αµερικανικές δυνάµεις, έχοντας χτίσει µια τεράστια βάση πάνω από ένα σύστηµα τούνελ µήκους 200 χλµ.

Οι Βιετκόνγκ κρύβονταν σε τέτοιες σήραγγες, έβγαιναν για να στήσουν ενέδρα στον εχθρό και µετά επέστρεφαν απαρατήρητοι. Ενα τέτοιο δίκτυο ήταν τροµερά εξελιγµένο, µε πηγάδια, συστήµατα ύδρευσης, αποθηκευτικούς χώρους και παγίδες. Για να αντιµετωπίσει την κατάσταση ο αµερικανικός στρατός, δηµιούργησε µια εξειδικευµένη µονάδα, που ονοµάστηκε «Αρουραίοι των Τούνελ» («Tunnel Rats»). Επρόκειτο για εκπαιδευµένο προσωπικό, που τολµούσε να µπει σε τέτοιες σήραγγες για να βρει τους Βιετκόνγκ, να τους εξοντώσει και να καταστρέψει όπου µπορούσε τις υπόγειες εγκαταστάσεις τους.

Στην Tora Bora του Μπιν Λάντεν

Οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την επιχείρηση «∆ιαρκής Ελευθερία» κατά της «Αλ Κάιντα» στο Αφγανιστάν, που κυβερνούσαν οι Ταλιµπάν, µετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεµβρίου. Το κέντρο βάρους των στρατιωτικών επιχειρήσεων ήταν η αποµάκρυνση των Ταλιµπάν και η σύλληψη του αρχηγού της «Αλ Κάιντα», Οσάµα µπιν Λάντεν. Οι ΗΠΑ κατάφεραν να νικήσουν τους Ταλιµπάν µέσα σε λίγες εβδοµάδες, αλλά όχι να συλλάβουν τον Μπιν Λάντεν, που διέφυγε µέσω τούνελ στο Πακιστάν. H Tora Bora είναι µια ορεινή περιοχή, 48 χλµ. νοτιοανατολικά του Τζαλαλαµπάντ στο Αφγανιστάν. Τα βουνά στην Tora Bora είχαν φυσικές σπηλιές και σήραγγες, οι οποίες επεκτάθηκαν, ενώ δηµιουργήθηκαν και καινούργιες µε εντολές του ίδιου του Μπιν Λάντεν.

Σύµφωνα µε την αποχαρακτηρισµένη έκθεση πεπραγµένων των επιχειρήσεων αναζήτησης του αρχηγού της «Αλ Κάιντα» της CIA, ο αρχηγός της δραπέτευσε από το Ανατολικό Αφγανιστάν µέσω ενός δικτύου τούνελ και σπηλαίων που δηµιούργησε ο ίδιος. Οι σήραγγες τον βοήθησαν να αποκτήσει µια δεύτερη ζωή στο Πακιστάν, προτού σκοτωθεί σε µια µυστική επιχείρηση από τους Navy Seals το 2011.

Οι µυστικές σήραγγες του Σαντάµ

O Ιρακινός πρόεδρος Σαντάµ Χουσεΐν ήταν ο επόµενος στόχος των ΗΠΑ, καθώς κατηγορήθηκε για τα «όπλα µαζικής καταστροφής» που κατείχε το Ιράκ. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου Πολέµου του Κόλπου, οι Αµερικανοί στρατιώτες αποκάλυψαν ένα σύστηµα υπόγειας επικοινωνίας µε τούνελ, που εκτείνονταν για µίλια, ξεκινώντας από τα σπίτια και φτάνοντας µέχρι τις στρατιωτικές βάσεις, ακόµη και κάτω από το παλάτι του Σαντάµ. Το δίκτυο ήταν τόσο περίτεχνο και βαθύ, που µπορούσε να κρύψει στρατεύµατα, πυροµαχικά, τον Σαντάµ Χουσεΐν, ακόµα και τα λεγόµενα «όπλα µαζικής καταστροφής», που οι ΗΠΑ δεν βρήκαν ποτέ.

Ο Σαντάµ Χουσεΐν εκτελέστηκε το 2006, σηµατοδοτώντας το τέλος του πολέµου. Οι στάχτες του πολέµου δηµιούργησαν µια τροµοκρατική οµάδα που ονοµάστηκε «Ισλαµικό Κράτος Ιράκ και Λεβάντε», αργότερα γνωστή ως «ISIS». Οι τροµοκράτες του «ISIS» χρησιµοποίησαν τις σήραγγες για να κρυφτούν από µη επανδρωµένα αεροσκάφη παρακολούθησης, βλήµατα πυροβολικού και αεροπορικές επιδροµές.

Το «µετρό» της «Χαµάς»

Το δίκτυο σηράγγων στη Γάζα έχει µήκος 500 χιλιόµετρα και µόνο το 5% είχε καταστραφεί το 2021 από τις αµυντικές δυνάµεις του Ισραήλ. Από το 2007, η «Χαµάς» εργάστηκε για να επεκτείνει τα δίκτυα των σηράγγων εντός της πόλης. Αρκετοί ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι σε µια χερσαία επίθεση το Ισραήλ θα χάσει το πλεονέκτηµα της δύναµης πυρός του και θα πρέπει να πολεµήσει τον εχθρό στο δικό του πεδίο µάχης. Λόγω του περίτεχνου δικτύου, οι ισραηλινές δυνάµεις αναφέρονται στις σήραγγες ως «µετρό της Γάζας». Τα τείχη των τούνελ είναι κατασκευασµένα από οπλισµένο σκυρόδεµα, το οποίο µπορεί να αντέξει πλήγµατα ισχυρού βοµβαρδισµού. Οι σήραγγες ήταν ένα ελκυστικό εργαλείο πολέµου ήδη από τους µεσαιωνικούς χρόνους. Σήµερα προσφέρουν σε ένοπλες οµάδες όπως η «Χαµάς» ένα πλεονέκτηµα στον ασύµµετρο πόλεµο, αναιρώντας ορισµένα από τα τεχνολογικά πλεονεκτήµατα ενός πιο προηγµένου στρατού όπως είναι ο ισραηλινός. Αυτό όµως που κάνει τις σήραγγες της «Χαµάς» να διαφέρουν από εκείνες της «Αλ Κάιντα» στα βουνά του Αφγανιστάν ή των Βιετκόνγκ στις ζούγκλες της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι ότι έχουν κατασκευαστεί κάτω από µία από τις πιο πυκνοκατοικηµένες περιοχές του πλανήτη. Σχεδόν 2 εκατοµµύρια άνθρωποι ζουν στα 88 τετραγωνικά µίλια που αποτελούν την πόλη της Γάζας. Και αυτό για κάθε στρατό, όχι µόνο τον ισραηλινό, είναι µια τεράστια πρόκληση.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής