Πολιτική συμφωνία ή κρίση στα όρια του εμφυλίου πολέμου; Η ανοιχτή ρήξη ανάμεσα στην Καταλονία και τη Μαδρίτη οδηγεί την Ισπανία σε αχαρτογράφητα νερά. Μετά το «ναι» των Καταλανών στην ανεξαρτησία, οι δύο πλευρές αμφιταλαντεύονταν τις τελευταίες ημέρες ανάμεσα στη μετριοπάθεια και όλο και περισσότερο τη λεγόμενη «πυρηνική επιλογή» της ολοκληρωτικής σύγκρουσης, που θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου όχι μόνο για τη χώρα της Ιβηρικής, αλλά και για ολόκληρη την ΕΕ. Μία εβδομάδα μετά το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου, ο πρόεδρος της τοπικής κυβέρνησης της Καταλονίας Κάρλες Πουτζδεμόν ετοιμάζεται να «πατήσει το κουμπί» μέσα στις επόμενες ώρες, διακηρύσσοντας, πάντως, μέχρις εσχάτων ότι επιδιώκει διεθνή διαμεσολάβηση και δεν επιζητά «τραυματική» απόσχιση από την Ισπανία... Ο γιος του αρτοποιού από τη Χιρόνα θα ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της πλούσιας περιφέρειας, εκτός εάν η ισπανική κυβέρνηση παρέχει δημόσια διαβεβαιώσεις για ένα νέο, αμοιβαία αποδεκτό δημοψήφισμα και προτείνει σχετικό χρονοδιάγραμμα. Ενδεχόμενο στο οποίο η Μαδρίτη αντιτάσσεται σθεναρά.

Ποια θα είναι η αντίδραση της Μαδρίτης σε ένα τέτοιο βήμα και ποιες οι συνέπειες; Ο Ισπανός πρωθυπουργός, που είναι επικεφαλής κυβέρνησης μειοψηφίας, εμφανίζεται «στριμωγμένος» ανάμεσα σε άβολες επιλογές, μεταξύ αυτών την προκήρυξη πρόωρων εθνικών εκλογών, ένα σενάριο που συζητείται πλέον ανοικτά. Μετά την πιθανή κήρυξη ανεξαρτησίας, ξεκινά μια «μεταβατική περίοδος», που κανείς δεν ξέρει πού θα καταλήξει.

Θεωρείται πως, εφόσον έχει ήδη απορριφθεί οποιοσδήποτε διάλογος ή διαμεσολάβηση, δεν απομένει παρά η επίκληση του άρθρου 155 του Συντάγματος του 1978, μια πολιτική «ατομική βόμβα» που δίνει τη δυνατότητα στην κεντρική κυβέρνηση να παρέμβει άμεσα στη λειτουργία μιας αυτόνομης περιφέρειας, τερματίζοντας το σύστημα αυτοδιοίκησης, που βρίσκεται στην καρδιά της δημοκρατικής οργάνωσης της χώρας. Το επίμαχο άρθρο, που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ στην Ιστορία της ισπανικής Δημοκρατίας, δίνει το δικαίωμα στη Μαδρίτη να αναλάβει τον έλεγχο μιας περιοχής σε περίπτωση που «δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που της επιβάλλει

το Σύνταγμα ή ενεργεί με τρόπο σοβαρά επιζήμιο για το γενικό συμφέρον της Ισπανίας». Παραμένει έσχατη λύση όχι μόνο γιατί δεν έχει ιστορικό προηγούμενο, αλλά γιατί μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνη, λόγω της πόλωσης και των εντάσεων που προκάλεσε στην περιοχή η ψηφοφορία της περασμένης Κυριακής. Για τους σκληροπυρηνικούς και των δύο πλευρών φαντάζει η ενδεδειγμένη λύση. Στη Μαδρίτη, πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι αρκετά ανέχτηκαν τα «τερτίπια» των Καταλανών. Στην Καταλονία, πάντως, η πλειοψηφία πιστεύει ότι μια τέτοια παρέμβαση θα έγερνε την πλάστιγγα υπέρ του κινήματος απόσχισης, ενισχύοντας τη διεθνή υποστήριξη.

Σε κάθε περίπτωση, θα μετέτρεπε μια μακρόχρονη σύγκρουση σε μια πλήρη συνταγματική κρίση. Καμία απο τις δύο πλευρές δεν θα ήθελε να φθάσει στα άκρα, το πρόβλημα, ωστόσο, είναι πως τόσο η Μαδρίτη όσο και η Βαρκελώνη δεν προτίθενται να κάνουν παραχωρήσεις. Σε περίπτωση που ο Ραχόι επιλέξει το απονενοημένο, το συντηρητικό Λαικό Κόμμα (PP) του θα πρέπει να έχει εξασφαλίσει προηγουμένως ευρεία πολιτική συναίνεση, λένε οι αναλυτές, πρωτίστως από τους Σοσιαλιστές (PSOE).

Σε αντίθετη περίπτωση, θα αποδυναμωθεί και άλλο και οι πρόωρες εθνικές εκλογές -για τις οποίες ήδη μιλά και ο πρώην πρωθυπουργός και μέντορας του Ραχόι Χοσέ Μαρία Αθνάρ- θα ήταν η μόνη λύση. Ο άνθρωπος που παρέδωσε τη σκυτάλη του PP στον Ραχόι το 2003 εμφανίζεται ως «πιστός φίλος που καλείται να πει σκληρές αλήθειες». Και επισημαίνει ότι «στην Καταλονία δεν είναι δυνατό να συνεχίσουμε τα λάθη ούτε για ένα λεπτό περισσότερο».

Με ή χωρίς τη στήριξη του PSOE, ο Ισπανός πρωθυπουργός καλείται «να αποκαταστήσει την τάξη» και, αν φανεί ανίκανος, η απόφαση θα βαρύνει τους Ισπανούς.

Δημοσιεύθηκε στην Κυριακάτικη Ελευθερία του Τύπου στις 8 Οκτωβρίου