Παγκόσμια ανησυχία προκαλεί η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποχωρήσει με ιδιαίτερα καταγγελτικό λόγο από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, συμφωνία που πέτυχε η διεθνής κοινότητα το 2015 με πολύ κόπο και χωρίς ποτέ να κρύψει ότι υπήρχαν και αρκετές «γκρίζες ζώνες» σε αυτήν.

Ο αμερικανός πρόεδρος συνεχίζει την πολιτική της σύγκρουσης ακόμα και με τους συμμάχους του στην ΕΕ. Πρώτα απογοήτευσε την Ιαπωνία με την απόφασή του να μην δεσμεύσει τις ΗΠΑ στο νέο εμπορικό μπλοκ που προωθεί το Τόκιο ως αντιστάθμισμα στην κινεζική δύναμη. Ύστερα εξόργισε τη διεθνή κοινότητα με την απόφασή του να αποσυρθεί από την ιστορική Συμφωνία για την Κλιματική Αλλαγή. Μετά ήρθαν οι απειλές κατά πάντων για δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα. Και τώρα ήρθε το Ιράν.

Υποτίθεται ότι ο ίδιος επιθυμεί μια νέα καλύτερη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα. Με ποιους όμως θα την πετύχει; Με την Ευρώπη που εξόργισε; Την Κίνα, την Ινδία και τη Ρωσία που χρειάζονται πετρέλαιο για τις οικονομίες τους; Και γιατί το Ιράν θα δεχθεί μια νέα συμφωνία, όταν και την υπάρχουσα χρειάστηκε κόπος για να την αποδεχθεί; Και γιατί η Τεχεράνη θα πιστέψει ότι ο Τραμπ είναι αξιόπιστος στην πρόθεσή του να πετύχει μια νέα συμφωνία, όταν μόνο το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία ικανοποιεί η πολιτική του;

Για την ώρα το καλό σενάριο είναι οι υπόλοιπες χώρες να τηρήσουν τη συμφωνία. Ακόμα και το ίδιο το Ιράν φαίνεται να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Και ας έκαψαν αμερικανική σημαία στην ιρανική Βουλή, φωνάζοντας συνθήματα για «θάνατος στις ΗΠΑ». Δεν θα είναι εύκολα τα πράγματα ούτε για τον Ιρανό πρόεδρο Ρουχανί. Μετριοπαθής ο ίδιος, πρέπει να καταφέρει να μην ρίξει το Ιράν ακόμα πιο βαθιά στην αγκαλιά των σκληρών της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Στην Κίνα οι αντιδράσεις ήταν επίσης προς αυτή την κατεύθυνση: όλοι πρέπει να τηρήσουν το λόγο τους. Το δύσκολο μέρος πέφτει όμως στην Ευρώπη. Γάλλοι, Γερμανοί και Βρετανοί θα χρειαστεί να δουλέψουν πολύ σκληρά για να κρατήσουν τη συμφωνία ζωντανή, επιχειρώντας να συνεννοηθούν με τον Τραμπ. Ο Εμανουέλ Μακρόν, πάντως, παρά τις αγκαλιές και τις φιλοφρονήσεις στο πρόσφατο ταξίδι του στην Ουάσινγκτον, απέτυχε παταγωδώς να πείσει τον Τραμπ να μην τα τινάξει όλα στον αέρα. Δεν είναι βέβαιο ότι το Βερολίνο, το Λονδίνο και Φρεντερίκα Μογκερίνι της ΕΕ θα τα καταφέρουν καλύτερα.

Υπάρχει και ένας ακόμα ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας για την ΕΕ: Για να κρατήσουν την Τεχεράνη στη συμφωνία θα πρέπει να καταφέρουν να περιορίσουν (αν όχι να προσπεράσουν τελείως) τις συνέπειες που θα έχουν στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις οι οικονομικές κυρώσεις του Τραμπ σε εταιρείες που συναλλάσσονται με την Κεντρική Τράπεζα του Ιράν. Πιο απλά: η ΕΕ πρέπει να προστατέψει τις εταιρείες της που κάνουν δουλειές με την Ισλαμική Δημοκρατία. Αυτό επισήμανε και ο Τόνι Μπλίνκεν, άνθρωπος του Ομπάμα στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ που δούλεψε σκληρά για να γίνει πραγματικότητα η συμφωνία που τώρα γκρεμίζει ο Τραμπ. Υπενθυμίζεται ότι οι εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Ιράν ανήλθαν το περασμένο έτος στα 24,9 δισ. ευρώ. 

Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ήταν το μόνο καλό που είχε συμβεί τα τελευταία χρόνια στην ταραγμένη περιοχή: Ο εμφύλιος στη Συρία μαίνεται, η επιρροή του Ιράν σε χώρες όπως ο Λίβανος αυξάνεται, ο Τραμπ μετακομίζει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ και η Σαουδική Αραβία με τους δικούς της συμμάχους έχει ανοίξει πόλεμο στην Υεμένη κατά των σιιτών ανταρτών που στηρίζονται από την Τεχεράνη.

Για τον Τραμπ ήταν «η χειρότερη συμφωνία που θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει». Εξήγησε ότι είχε περιορισμένη χρονική διάρκεια (15 χρόνια), δεν κάλυπτε τους βαλιστικούς πυραύλους και ότι από τη στιγμή που τέθηκε σε ισχύ το Ιράν είδε κεφάλαιά του δεκάδων δισ. δολαρίων να απελευθερώνονται για την αγορά όπλων. Όμως το ρητό -αμερικανικής κοπής από τον Νονό ΙΙ- λέει «keep your friends close and your enemies closer» (κράτα τους φίλους σου κοντά και τους εχθρούς σου πιο κοντά»).