Το όνοµά της ακούγεται συχνά στην Ελλάδα, αυτές τις φορτισµένες συγκινησιακά ηµέρες. Και προκαλεί εύλογους συνειρµούς, την εποµένη της τραγωδίας στην Αττική, της δεύτερης πιο φονικής πυρκαγιάς του 21ου αιώνα, σύµφωνα µε το Γαλλικό Πρακτορείο (ΑFP). Η πρώην υπουργός Εσωτερικών της Πορτογαλίας Κοστάνσα Ουρµπάνου ντε Σόουζα, η οποία υπέβαλε την παραίτησή της µετά τις φονικές πυρκαγιές του 2017 στη χώρα της για λόγους ευθιξίας και αξιοπρέπειας, µίλησε στα «Π» για τις… εξιλαστήριες τελετές της αρχαιότητας και του σήµερα, τη χειρότερη στιγµή της ζωής της, τη συλλογική ευθύνη και τους ήρωες πυροσβέστες. Και φυσικά εξέφρασε τη συµπαράστασή της στη χώρα µας, που δοκιµάζεται. Το γεγονός και µόνον ότι εγκατέλειψε την υπουργική καρέκλα πριν καν συµπληρώσει δύο χρόνια στο πόστο της µιλάει από µόνο του.

Πόσω µάλλον όταν οι περιπτώσεις υπουργών που παραιτούνται σε περιόδους κρίσης, ακόµη και ύστερα από εθνικές τραγωδίες, είναι µετρηµένες στα δάχτυλα… «Σε περιόδους µεγάλων κρίσεων, όπως οι βίαιες πυρκαγιές ή άλλες τραγωδίες που υπερβαίνουν την ικανότητά µας να τις καταπολεµήσουµε και έχουν πολλαπλές αιτίες, οι πολιτικοί πρέπει να επιδεικνύουν αλληλεγγύη και να συνεργάζονται µε σκοπό να λαµβάνουν µέτρα και να υιοθετούν πολιτικές που θα ελαχιστοποιήσουν τα τραγικά γεγονότα και θα οδηγήσουν στην αποφυγή τους στο µέλλον.

Ο σεβασµός και η αλληλεγγύη προς τα θύµατα επιβάλλουν να έχουµε µια υπεύθυνη στάση και να εφαρµόζουµε συναινετικές πολιτικές. Οι τραγωδίες δεν πρέπει να χρησιµοποιούνται σε καµία περίπτωση ως εκλογικά όπλα σε έναν κόσµο στον οποίο κυβερνούν σοβαροί πολιτικοί». Παραµένει πεπεισµένη, ωστόσο, ότι σε περιπτώσεις κρίσης η ηρωική έξοδος των αρµοδίων είναι η ενδεδειγµένη λύση, έστω και αν η λέξη «ήρωας» ταιριάζει µόνο στους πυροσβέστες, άνδρες και γυναίκες, και σε κανέναν άλλο.

Το απόγευµα της 17ης Ιουνίου του 2017 -σε µία τραγωδία που θυµίζει όσα συνέβησαν στο Μάτι, όπως λέει και η ίδια-, µια τεράστια δασική πυρκαγιά ξέσπασε στο Πεδρογκράο Γκράντε της Πορτογαλίας, εξαπλώθηκε ταχύτατα και προκάλεσε τον θάνατο 66 ανθρώπων.

Πολλοί από αυτούς «έσβησαν» στα αυτοκίνητά τους, παγιδευµένοι από τις φλόγες. Σε πέντε ηµέρες, η φωτιά είχε καταστρέψει χιλιάδες στρέµµατα, µε τα διεθνή µέσα να ανακαλύπτουν τότε το σπάνιο φαινόµενο του «πύρινου διαβόλου», ενός ανεµοστρόβιλου φωτιάς, δηλαδή, που δηµιουργείται όταν φλόγες και αποκαΐδια «παγιδεύονται» σε ριπές ανέµου.  

ΕΠΙΚΡΙΣΕΙΣ  

Οι επικρίσεις ήταν σφοδρές, τόσο προς την κεντροαριστερή κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα όσο και προσωπικά προς την υπ. Εσωτερικών, Κονστάντσα Ουρµπάνου ντε Σόουζα, η οποία εγκατέλειψε τελικά το πόστο της στις 18 Οκτωβρίου του 2017. Είχε ήδη υποβάλει την παραίτησή της από τον Ιούνιο, όπως λέει, χωρίς ωστόσο να έχει γίνει δεκτή. «Μετά τις πυρκαγιές των τελευταίων ηµερών και τα δεκάδες θύµατα που θρηνήσαµε, οι πολιτικές και προσωπικές συνθήκες δεν µου επιτρέπουν να συνεχίσω. Φεύγω για να σώσω την αξιοπρέπειά µου», δήλωνε τότε. Σήµερα εξοµολογείται στα «Π» ότι ήταν η χειρότερη στιγµή της ζωής της, τόσο σε πολιτικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο. «∆εν είχα κοιµηθεί για ηµέρες, ήµουν εκεί µε τους πυροσβέστες και τους ανθρώπους, προσπαθώντας να σώσουµε ό,τι µπορούσε να σωθεί», λέει. «Είµαστε ανθρώπινα όντα και όταν κάποιος τάσσεται εναντίον µας (σ.σ.: η αντιπολίτευση τότε, αλλά και «κάποιοι opinion makers που ασκούσαν κριτική από τη σιγουριά των κλιµατιζόµενων γραφείων τους») επιβάλλεται να θυσιαστεί κάποιος για να κοπάσουν οι φωνές και οι Ερινύες. Ηµουν, λοιπόν, ο αµνός και εκπλήρωσα το καθήκον που µου υπαγόρευε το συναίσθηµά µου και όχι η λογική». Η παραίτησή της αρχικά δεν έγινε αποδεκτή, - το πρόβληµα, άλλωστε, ήταν εκεί και έπρεπε να λυθεί. Εκτοτε, ακόµα και σήµερα, όταν περπατάει στον δρόµο ή στο σούπερ µάρκετ, οι πολίτες την πλησιάζουν και της εκφράζουν την ευγνωµοσύνη και την εκτίµησή τους, τη συγχαίρουν, την παρηγορούν. «∆εν µπορούσες να κάνεις κάτι», της λένε και της γράφουν επιστολές. «Θέλουµε να πιστεύουµε ότι ο Θεός ή η φύση µάς εκδικούνται, δεν υπάρχει όµως καµία πυρκαγιά που να ξεκινά από τη φύση ή τον Θεό. Πάντα τα αίτια είναι άλλα και η ευθύνη συλλογική, είτε έχει να κάνει µε τον πολίτη που κάνει µπάρµπεκιου και πετάει απορρίµµατα, είτε µε τις παραµεληµένες δασικές εκτάσεις και την ολιγωρία των Αρχών, είτε µε τον κακό πολεοδοµικό σχεδιασµό».

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

 Η κλιµατική αλλαγή, καταλήγει, αποτελεί αναµφισβήτητα καθοριστικό παράγοντα στην έξαρση των πυρκαγιών. «Στο µέλλον θα πολλαπλασιαστούν τα ακραία φαινόµενα. Πρέπει, επιτέλους, να την πάρουµε στα σοβαρά. Φέτος στην Πορτογαλία δεν έχουµε καλοκαίρι, έχουµε µόλις 23 βαθµούς Κελσίου, την ώρα που περιοχές της Αρκτικής, όπως η Σουηδία, αλλά και χώρες όπως η Βρετανία και η Γερµανία ψήνονται. Πρέπει να προετοιµάσουµε την κοινωνία για φωτιές όπως στη Χιλή, την Καλιφόρνια, την Εσθονία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα». Η Μαρία Κοστάνσα Ντίας Ουρµπάνου ντε Σόουζα είναι 51 ετών, διδάσκει Νοµική στο Αυτόνοµο Πανεπιστήµιο της Λισαβόνας και παραµένει βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόµµατος (PS).  

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, Σάββατο 28 Ιουλίου, 2018