Μια ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη αποτέλεσε για την Αγκυρα η συνεδρίαση των Αποδήμων Κυπρίων στη Λευκωσία στις 27 Ιουλίου, όπου μεταξύ των άλλων ήταν προσκεκλημένοι να μιλήσουν οι πρέσβεις του Ισραήλ και της Αιγύπτου, ενώ δεσπόζουσα ήταν και η παρουσία της πρέσβειρας των ΗΠΑ, Καθλίν Ντόχερτι, στο νησί.

Κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής του, ο πρέσβης του Ισραήλ, Σάμι Ρεβέλ, δεν αναφέρθηκε απλώς στη στενή σχέση, αλλά και στην κοινότητα συμφερόντων που έχει με έμπρακτο τρόπο αναπτυχθεί μεταξύ των δύο χωρών, με συνεχή αναβάθμιση της μεταξύ τους συνεργασίας σε θέματα τρομοκρατίας και ασφάλειας, όπως και στον ενεργειακό και οικονομικό τομέα. Επίσης, έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς την πλευρά του Ερντογάν και της Τουρκίας. Συγκεκριμένα, αναφερόμενος στη διαδικασία και πολύ περισσότερο στις απειλές της Αγκυρας ότι δεν θα σεβαστεί την κυριαρχία της Λευκωσίας επί των ΑΟΖ και θα επιχειρήσει το επόμενο χρονικό διάστημα δικές της γεωτρήσεις εντός αυτών, δήλωσε: Σε ό,τι αφορά τις ενέργειες της Αγκυρας στην ΑΟΖ της Κύπρου, η χώρα του έχει καταδικάσει αυτές τις ενέργειες και στηρίζει το κυρίαρχο δικαίωμα της Κύπρου για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην ΑΟΖ, ευχόμενος ταυτόχρονα «να μην χρειασθεί να υπάρξει οποιαδήποτε στρατιωτική παρέμβαση από το Ισραήλ στην περιοχή εξαιτίας των προκλήσεων».

Εκδήλωσε, δηλαδή, με σαφήνεια τη διάθεση της Ιερουσαλήμ να επιχειρήσει και στρατιωτικά, προκειμένου να διασφαλίσει τα συμφέροντα της Λευκωσίας στη θάλασσα και τις οικονομικές της ζώνες. Αυτή η τοποθέτηση αξιολογείται ως εξόχως σημαντική, αφού η τριγωνική συμμαχική σχέση που σε πολλά επίπεδα αναπτύσσεται μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας αποκτά επιπλέον οντότητα στη βάση της στρατιωτικής στήριξης στην περίπτωση που υπάρξει απειλή, από την Τουρκία στην προκειμένη περίπτωση, σε βάρος των ζωτικών συμφερόντων της μίας χώρας.

Καταδίκη

Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι και στη δική της τοποθέτηση η πρέσβειρα της Αιγύπτου, Μάι Τάχα Μοχάμεντ, συνέκλινε και τοποθετήθηκε στο ίδιο κλίμα από την πλευρά του Καΐρου. Συγκεκριμένα, αφού δήλωσε ότι η Αίγυπτος στηρίζει το δικαίωμα της Κύπρου για γεωτρήσεις στην ΑΟΖ, καταδίκασε την τουρκική προκλητικότητα. Σε μία, μάλιστα, διπλωματικού ύφους τοποθέτηση, σημείωσε: «Ελπίζουμε ότι δεν θα φθάσουμε στο σημείο να χρησιμοποιήσουμε τον στρατό στην περιοχή», αλλά «θα προσφέρουμε όποια δυνατή βοήθεια στην Κύπρο». Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η πρέσβειρα των ΗΠΑ επανέλαβε τις γνωστές θέσεις της Ουάσινγκτον για την επίλυση του Κυπριακού στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, αλλά δεν απέφυγε να τοποθετηθεί σχετικά με την κυριαρχία της Λευκωσίας επί των ΑΟΖ.

Συγκεκριμένα, διαβεβαίωσε ότι η αμερικανική Exxon Mobil θα επιχειρήσει γεώτρηση, σύμφωνα με το πλάνο της, αργότερα εντός του έτους. Αλλά και ότι ο πρώην υπουργός Εξωτερικών (αναφορά στον Ρεξ Τίλερσον, που προέρχεται από την Exxon Mobil) κατά τη διάρκεια της τελευταίας επίσκεψής του στην Αγκυρα διεμήνυσε προς το καθεστώς Ερντογάν ότι η συμπεριφορά της Τουρκίας σε σχέση με την κυπριακή ΑΟΖ και οι απειλές στρατιωτικής επέμβασης εντός αυτής αντιμετωπίζονται από την Ουάσινγκτον ως απαράδεκτες.

Οι καθ’ όλα σημαντικές αυτές εξελίξεις αντιμετωπίστηκαν από το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας με έκδηλη αμηχανία. Η Τουρκία θέλησε να διατυπώσει μια αρχική θέση, ότι οι πρέσβεις του Ισραήλ και της Αιγύπτου ενδεχομένως δεν εξέφραζαν τις κυβερνήσεις τους, ενώ συνόψισε τις γνωστές θέσεις της για τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων επί των οικονομικών πλεονεκτημάτων και ευκαιριών που προσφέρει η ΑΟΖ του νησιού, διατηρώντας το δικαίωμα ως εγγυήτρια δύναμη να διασφαλίσει τα δικαιώματα αυτά.

Δηλώσεις Ερντογάν

Οι εξελίξεις αυτές συνέβησαν σχεδόν ταυτόχρονα με την παρουσία του «νεοσουλτάνου», από πλευράς αρμοδιοτήτων και εξουσίας, Τ. Ερντογάν, στη συνεδρίαση των δυνάμεων της Ευρασίας, των BRICS (Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία, Ν. Αφρική), στο Γιοχάνεσμπουργκ, όπου ο Τούρκος πρόεδρος χαρακτήρισε τις ΗΠΑ «αναξιόπιστο σύμμαχο», ενώ ανακοίνωσε την ένταξη της Τουρκίας στις BRICS. Οι συγκεκριμένες τοποθετήσεις των πρέσβεων Ισραήλ και Αιγύπτου, δίνουν μια νέα διάσταση στην πολύ δυναμική «πενταμερή συμμαχία» της Μεσογείου (Ισραήλ, Αίγυπτος, Ελλάδα, Κύπρος, Ιορδανία), που εξελίσσεται με απολύτως δημιουργικό και αξιόπιστο τρόπο τα τελευταία χρόνια, και στη στρατιωτική διάσταση, στη λογική ενός μεσογειακού πόλου «γεωπολιτικής σταθερότητας».

Επίσης δίνουν νέο προσανατολισμό, που διπλωματικά είχε αποφευχθεί να διατυπωθεί αρχικά, αλλά οι εξελίξεις ιδιαίτερα στη βάση της επιθετικότητας και του ηγεμονισμού που επιδεικνύει η Αγκυρα τον ενισχύουν και είναι «αντιτούρκ». Η πραγματικότητα, όπως διαμορφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο και συγκεκριμένα σε σχέση με την ΑΟΖ της Κύπρου, είναι ότι αν η Τουρκία επιχειρήσει γεωτρήσεις στα θαλάσσια ενεργειακά «οικόπεδα» που ελέγχει η Λευκωσία εντός του φθινοπώρου, επιδεικνύοντας τη δεινότητα του Πολεμικού Ναυτικού της, ενδεχομένως θα βρεθεί απέναντι σε πέντε πολεμικούς στόλους, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Αιγύπτου σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά και των ΗΠΑ (Exxon Mobil), της Γαλλίας (Total) και ενδεχομένως της Ιταλίας (Eni), για την προστασία και την κάλυψη των εταιρειών που επιχειρούν με νόμιμο τρόπο γεωτρήσεις και έρευνα εντός της ΑΟΖ της Κύπρου.

Δημοσιεύθηκε στο Strategies & Politics των Παραπολιτικών 4/8/2018