Δεδομένης της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο που περιβάλλει τη διαδικασία κύρωσης της συμφωνίας αποχώρησης, όπως αυτή συμφωνήθηκε μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου στις 25 Νοεμβρίου 2018, και λαμβάνοντας υπόψη την έκκληση που απηύθυνε την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) να ενταθούν οι εργασίες ετοιμότητας σε όλα τα επίπεδα και για όλα τα αποτελέσματα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε σήμερα να εφαρμόζει το σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης για την περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία. Η εφαρμογή αυτού του σχεδίου δράσης αποτελεί υλοποίηση της δέσμευσης της Επιτροπής να εγκρίνει έως το τέλος του έτους όλες τις αναγκαίες προτάσεις για την περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία, όπως αναφέρεται στη δεύτερη ανακοίνωσή της σχετικά με την προετοιμασία, της 13ης Νοεμβρίου 2018.

Η σημερινή δέσμη μέτρων περιλαμβάνει 14 μέτρα σε περιορισμένο αριθμό τομέων στους οποίους ένα σενάριο αποχώρησης χωρίς συμφωνία θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρή διαταραχή για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στην ΕΕ των 27. Σε αυτούς τους τομείς περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, οι αεροπορικές μεταφορές, τα τελωνεία και η πολιτική για το κλίμα.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι ουσιώδες και επείγον να εγκρίνει τα μέτρα αυτά σήμερα, ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα αναγκαία μέτρα έκτακτης ανάγκης μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή στις 30 Μαρτίου 2019, προκειμένου να περιοριστούν οι σημαντικότερες ζημιές που θα προκληθούν σε αυτούς τους τομείς σε ένα σενάριο αποχώρησης χωρίς συμφωνία.

Τα μέτρα αυτά δεν θα μετριάσουν –και ούτε μπορούν να μετριάσουν– τον συνολικό αντίκτυπο ενός σεναρίου αποχώρησης χωρίς συμφωνία, ούτε αντισταθμίζουν κατά κανένα τρόπο την έλλειψη ετοιμότητας των ενδιαφερομένων, ούτε αναπαράγουν τα πλήρη οφέλη που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους της ΕΕ ή τους ίδιους όρους με εκείνους μιας ενδεχόμενης μεταβατικής περιόδου, όπως προβλέπεται στο σχέδιο της συμφωνίας αποχώρησης. Τα μέτρα περιορίζονται σε συγκεκριμένους τομείς, όπου είναι απολύτως αναγκαία η προστασία των ζωτικών συμφερόντων της ΕΕ και όπου τα μέτρα ετοιμότητας από μόνα τους δεν επαρκούν. Κατά κανόνα, θα έχουν προσωρινό χαρακτήρα, περιορισμένο πεδίο εφαρμογής και θα εγκριθούν μονομερώς από την ΕΕ. Οι συζητήσεις με τα κράτη μέλη έχουν ληφθεί υπόψη για τα μέτρα, τα οποία προστίθενται στα μέτρα ετοιμότητας που έχουν ήδη ληφθεί, όπως καθορίζονται στις δύο προηγούμενες ανακοινώσεις ετοιμότητας.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να εφαρμόζει το σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης κατά τις επόμενες εβδομάδες και θα παρακολουθεί την ανάγκη για πρόσθετες ενέργειες, καθώς και θα συνεχίσει να στηρίζει τα κράτη μέλη στις εργασίες τους για ετοιμότητα.

Προτεραιότητα στα δικαιώματα των πολιτών: δικαίωμα παραμονής και συντονισμός όσον αφορά την κοινωνική ασφάλιση

Καθόλη τη διάρκεια αυτών των διαπραγματεύσεων και καθόλη τη διάρκεια των εργασιών της για ετοιμότητα και αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία, η Επιτροπή έχει δώσει επανειλημμένα προτεραιότητα στους πολίτες. Με τη σημερινή ανακοίνωση καλούνται τα κράτη μέλη να ακολουθήσουν μια γενναιόδωρη προσέγγιση όσον αφορά τα δικαιώματα των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ, εφόσον και το Ηνωμένο Βασίλειο ακολουθήσει αμοιβαία αυτήν την προσέγγιση.

Ειδικότερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που διαμένουν νόμιμα στην ΕΕ κατά την ημερομηνία αποχώρησης θα εξακολουθήσουν να θεωρούνται νομίμως διαμένοντες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθήσουν μια ρεαλιστική προσέγγιση όσον αφορά τη χορήγηση καθεστώτος προσωρινής διαμονής. Υπενθυμίζεται ότι η Επιτροπή έχει ήδη εγκρίνει πρόταση κανονισμού που απαλλάσσει τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου από την υποχρέωση θεώρησης, υπό την προϋπόθεση ότι όλοι οι πολίτες της ΕΕ θα απαλλάσσονται επίσης από την υποχρέωση θεώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου.

Σχετικά με τον συντονισμό όσον αφορά την κοινωνική ασφάλιση, η Επιτροπή θεωρεί αναγκαίο να λάβουν τα κράτη μέλη όλα τα δυνατά μέτρα ώστε να κατοχυρωθεί η ασφάλεια δικαίου και να προστατευθούν τα κεκτημένα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ των 27 και των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που έχουν ασκήσει το δικαίωμά τους στην ελεύθερη κυκλοφορία πριν από τις 30 Μαρτίου 2019.

Τομεακές κανονιστικές ρυθμίσεις

Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

Έπειτα από ενδελεχή εξέταση των κινδύνων που συνδέονται με ένα σενάριο αποχώρησης χωρίς συμφωνία στον χρηματοπιστωτικό τομέα, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι περιορισμένος μόνον αριθμός μέτρων έκτακτης ανάγκης είναι αναγκαίος για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην ΕΕ των 27.

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα τις ακόλουθες πράξεις:

Προσωρινή και υπό όρους απόφαση ισοδυναμίας για καθορισμένο, περιορισμένο χρονικό διάστημα 12 μηνών για να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξει καμία άμεση διαταραχή στην κεντρική εκκαθάριση των παραγώγων.
Προσωρινή και υπό όρους απόφαση ισοδυναμίας για καθορισμένο, περιορισμένο χρονικό διάστημα 24 μηνών για να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξει καμία διαταραχή στις υπηρεσίες κεντρικών αποθετηρίων για οικονομικούς φορείς της ΕΕ που επί του παρόντος χρησιμοποιούν οικονομικούς φορείς του Ηνωμένου Βασιλείου.
Δύο κατ' εξουσιοδότηση κανονισμούς για τη διευκόλυνση της ανανέωσης, για καθορισμένο χρονικό διάστημα 12 μηνών, ορισμένων συμβάσεων εξωχρηματιστηριακών παραγώγων, όταν η σύμβαση μεταφέρεται από αντισυμβαλλόμενο του Ηνωμένου Βασιλείου σε αντισυμβαλλόμενο της ΕΕ των 27.
Μεταφορές

Η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα δύο μέτρα με τα οποία θα αποφευχθεί η πλήρης διακοπή της εναέριας κυκλοφορίας μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου στην περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία. Τα μέτρα αυτά θα διασφαλίσουν απλώς τη βασική συνδεσιμότητα και δεν προσφέρουν επ' ουδενί τα ίδια σημαντικά πλεονεκτήματα με εκείνα που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού. Αυτή η διασφάλιση της βασικής συνδεσιμότητας τελεί υπό την προϋπόθεση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα παράσχει ισοδύναμα δικαιώματα στους αερομεταφορείς της ΕΕ, καθώς και ότι θα εξασφαλίσει συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού.

Πρόταση κανονισμού για την προσωρινή (για 12 μήνες) διασφάλιση της παροχής ορισμένων αεροπορικών υπηρεσιών μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ.
Πρόταση κανονισμού για την προσωρινή (για 9 μήνες) παράταση της ισχύος ορισμένων αδειών ασφάλειας της αεροπορίας.
Επίσης, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού με τον οποίο θα επιτραπεί στους οικονομικούς φορείς του Ηνωμένου Βασιλείου να μεταφέρουν εμπορεύματα στην ΕΕ προσωρινά (για εννέα μήνες), εφόσον το Ηνωμένο Βασίλειο παράσχει ισοδύναμα δικαιώματα στους οδικούς μεταφορείς της ΕΕ και υπό την προϋπόθεση ισότιμων όρων ανταγωνισμού.

Τελωνεία και εξαγωγές εμπορευμάτων

Στο σενάριο της αποχώρησης χωρίς συμφωνία, για τα εμπορεύματα που διακινούνται μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου θα εφαρμόζεται το σύνολο της συναφούς νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με την εισαγωγή και την εξαγωγή εμπορευμάτων. Η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα τα ακόλουθα τεχνικά μέτρα:

κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό με τον οποίο συμπεριλαμβάνεται ο θαλάσσιος χώρος γύρω από το Ηνωμένο Βασίλειο στις διατάξεις που διέπουν τις προθεσμίες εντός των οποίων πρέπει να υποβάλλονται συνοπτικές διασαφήσεις εισόδου και διασαφήσεις πριν από την αναχώρηση, πριν από την έξοδο από το τελωνειακό έδαφος της Ένωσης ή την είσοδο σε αυτό.
πρόταση κανονισμού με τον οποίο προστίθεται το Ηνωμένο Βασίλειο στον κατάλογο των χωρών για τις οποίες ισχύει σε ολόκληρη την ΕΕ μια γενική άδεια εξαγωγής ειδών διπλής χρήσης.
Ωστόσο, είναι ουσιώδες τα κράτη μέλη να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να είναι σε θέση να εφαρμόσουν τον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα και τους σχετικούς κανόνες που αφορούν την έμμεση φορολογία σε σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο.

Πολιτική της ΕΕ για το κλίμα

Η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα τις ακόλουθες πράξεις στον τομέα της νομοθεσίας της ΕΕ για το κλίμα, ώστε να εξασφαλιστεί ότι στο σενάριο της αποχώρησης χωρίς συμφωνία δεν θα επηρεαστεί η εύρυθμη λειτουργία και η περιβαλλοντική ακεραιότητα του συστήματος εμπορίας εκπομπών.

Απόφαση της Επιτροπής για την προσωρινή αναστολή, όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο, της δωρεάν κατανομής των δικαιωμάτων εκπομπών, του εκπλειστηριασμού και της ανταλλαγής διεθνών πιστωτικών μορίων, με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2019.
Εκτελεστική απόφαση με την οποία προβλέπεται κατάλληλη κατανομή των ετήσιων ποσοστώσεων σε εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου για την πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ των 27 (έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020).
Εκτελεστικός κανονισμός με τον οποίο διασφαλίζεται ότι, όταν οι εταιρείες υποβάλλουν στοιχεία, κάνουν διάκριση μεταξύ της αγοράς της ΕΕ και της αγοράς του Ηνωμένου Βασιλείου, ώστε μελλοντικά να καταστεί δυνατή η ορθή κατανομή των ποσοστώσεων.

Πρόγραμμα PEACE

Η Επιτροπή επανέλαβε σήμερα τη δέσμευσή της να εξασφαλίσει ότι τα τρέχοντα προγράμματα μεταξύ των μεθοριακών κομητειών της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας μπορούν να συνεχιστούν σε όλα τα σενάρια. Δεδομένης της σημασίας του, η Επιτροπή υπέβαλε σήμερα πρόταση κανονισμού για τη συνέχιση του προγράμματος PEACE στη Βόρεια Ιρλανδία έως το τέλος του 2020, για το σενάριο της αποχώρησης χωρίς συμφωνία. Όσο για την περίοδο μετά το 2020, η Επιτροπή έχει ήδη προτείνει, στο πλαίσιο των προτάσεών της για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, τη συνέχιση και την ενίσχυση της διασυνοριακής στήριξης για την ειρήνη και τη συμφιλίωση στις παραμεθόριες κομητείες της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας.

Άλλα ζητήματα

Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό σχετικά με τη συμπερίληψη του Ηνωμένου Βασιλείου στα στατιστικά στοιχεία για το ισοζύγιο πληρωμών, τις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις.

 Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να μεριμνήσουν για την έκδοση των προτεινόμενων νομοθετικών πράξεων, ώστε αυτές να τεθούν σε ισχύ έως τις 29 Μαρτίου 2019. Η Επιτροπή τονίζει επίσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ότι είναι σημαντικό οι κατ' εξουσιοδότηση πράξεις να τεθούν σε ισχύ το συντομότερο δυνατό. Για τις κατ' εξουσιοδότηση πράξεις, η συνήθης περίοδος ελέγχου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο είναι, κατά κανόνα, δύο έως τρεις μήνες (δύο μήνες για τον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό σχετικά με τις συνοπτικές διασαφήσεις και τις διασαφήσεις πριν από την αναχώρηση, τρεις μήνες για τον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό σχετικά με τη συμπερίληψη του Ηνωμένου Βασιλείου στα στατιστικά στοιχεία της ΕΕ και το πολύ τρεις μήνες για τους κατ' εξουσιοδότηση κανονισμούς σχετικά με ορισμένα είδη συμβάσεων, μεταξύ άλλων εξωχρηματιστηριακών παραγώγων). Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις ελάχιστες προθεσμίες έκδοσης τέτοιου είδους νομικών πράξεων, βλ. εδώ, στο παράρτημα 5. Οι κατ' εξουσιοδότηση πράξεις μπορούν να τεθούν σε ισχύ νωρίτερα, αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενημερώσουν αμφότερα την Επιτροπή, πριν από το πέρας της περιόδου ελέγχου, ότι δεν θα εναντιωθούν στην πράξη.

 Ιστορικό

Στις 14 Νοεμβρίου 2018 οι διαπραγματευτές της Επιτροπής και του Ηνωμένου Βασιλείου συμφώνησαν τους όρους της συμφωνίας αποχώρησης. Στις 22 Νοεμβρίου 2018 η Επιτροπή ενέκρινε την ολοκληρωμένη συμφωνία αποχώρησης. Στις 25 Νοεμβρίου 2018 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) ενέκρινε τη συμφωνία αποχώρησης και κάλεσε την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να λάβουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί ότι η συμφωνία θα μπορέσει να τεθεί σε ισχύ στις 30 Μαρτίου 2019 με στόχο την εύτακτη αποχώρηση.

Στις 5 Δεκεμβρίου 2018 η Επιτροπή ενέκρινε δύο προτάσεις για αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με την υπογραφή και τη σύναψη της συμφωνίας αποχώρησης. Για να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία αποχώρησης, το Συμβούλιο πρέπει τώρα να εγκρίνει την υπογραφή του κειμένου εξ ονόματος της Ένωσης και, στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να δώσει την έγκρισή του προτού αυτή συναφθεί από το Συμβούλιο. Η συμφωνία αποχώρησης θα πρέπει να κυρωθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο σύμφωνα με τους συνταγματικούς του κανόνες.

Ο στόχος και η προτεραιότητα της Επιτροπής εξακολουθεί να είναι η κύρωση της συμφωνίας αποχώρησης. Όπως υπογραμμίστηκε στην πρώτη ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την προετοιμασία για το Brexit, της 19ης Ιουλίου 2018, ανεξάρτητα από το προβλεπόμενο σενάριο, η επιλογή του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα προκαλέσει σημαντικές διαταράξεις.

Επομένως, τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και οι εθνικές και ενωσιακές αρχές, πρέπει να προετοιμαστούν για δύο πιθανά βασικά σενάρια:

αν η συμφωνία αποχώρησης κυρωθεί πριν από τις 30 Μαρτίου 2019, το δίκαιο της ΕΕ θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού από την 1η Ιανουαρίου 2021, δηλαδή μετά από μεταβατική περίοδο 21 μηνών·
αν η συμφωνία αποχώρησης δεν κυρωθεί πριν από τις 30 Μαρτίου 2019, δεν θα υπάρξει μεταβατική περίοδος και η νομοθεσία της ΕΕ θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού από τις 30 Μαρτίου 2019. Η περίπτωση αυτή αναφέρεται ως σενάριο «μη συμφωνίας» ή «απότομης διακοπής».
Κατά το περασμένο έτος, η Επιτροπή δημοσίευσε 78 τομεακές ανακοινώσεις σχετικά με την προετοιμασία για να ενημερώσει το κοινό σχετικά με τις συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου ελλείψει συμφωνίας αποχώρησης. Είναι διαθέσιμες σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Η Επιτροπή διεξήγαγε επίσης τεχνικές συζητήσεις με τα κράτη μέλη της ΕΕ των 27, τόσο για γενικά θέματα προετοιμασίας όσο και για ειδικά τομεακά, νομικά και διοικητικά μέτρα προετοιμασίας. Οι διαφάνειες που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτά τα τεχνικά σεμινάρια είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο.