Το μοιραίο ταξίδι για τον Λι Βαν Χα ξεκίνησε τον Ιούλιο. Ο 30χρονος Βιετναμέζος, πατέρας ενός μικρού αγοριού, πλήρωσε 30.000 δολάρια στο κύκλωμα των διακινητών για να μπει στη «γραμμή» για την Ευρώπη. Ονειρευόταν να δουλέψει στη Βρετανία, ώστε να μαζέψει χρήματα και να χτίσει ένα σπίτι. Κάπως έτσι βρέθηκε να ταξιδεύει με το αεροπλάνο στη Μαλαισία, πριν να συνεχίσει για την Τουρκία. Όταν έφτασε στην Ελλάδα, η γυναίκα του πίσω στην πατρίδα γεννούσε το δεύτερο αγόρι τους. Όμως αυτό το παιδί δεν θα γνωρίσει ποτέ τον πατέρα του. Ο Λι ήταν ένας από τους 39 παράνομους μετανάστες που βρήκαν ασφυκτικό θάνατο στην παγωμένη καρότσα ενός φορτηγού ψυγείου, κάπου στο Έσσεξ.

Στις φτωχές επαρχίες του Βιετνάμ, εκεί όπου οι ψαράδες βυθίζονται στα χρέη και οι εγκαταλελειμμένοι ορυζώνες στη λάσπη, κάθε οικογένεια έχει και ένα μέλος που μπήκε στην αποκαλούμενη «γραμμή» για την Ευρώπη. Για εκείνους, το σκοτεινό δίκτυο που στέλνει τους αγαπημένους τους στην άλλη άκρη του κόσμου, με την υπόσχεση μιας καλύτερης ζωής, είναι σαν μια γραμμή παραγωγής σε εργοστάσιο. Η «ταρίφα» για το ταξίδι ξεκινά από τα 10.000 δολάρια, αλλά μπορεί να φτάσει έως τα 30.000 ή και τα 40.000 δολάρια για εκείνους που πληρώνουν θέσεις… VIP. Αυτοί πιστεύουν ότι θα μπουν στην «καλή γραμμή», ότι το ταξίδι τους θα είναι ασφαλές, «100% εγγυημένο» όπως τους λένε οι διακινητές.

Τα κυκλώματα, που πιστεύεται ότι έχουν δεσμούς με το συνδικάτο οργανωμένου εγκλήματος «Snakeshead» του Χονγκ Κονγκ, τους μοιράζουν πλαστά κινεζικά διαβατήρια. Και το ταξίδι τους ξεκινά με μία πτήση έως τη Μαλαισία ή την Κίνα. Οι περισσότεροι θα περάσουν από την Ελλάδα, θα κάνουν στάσεις στη Γερμανία ή τη Γαλλία, κρυμμένοι στην καρότσα κάποιου φορτηγού. Όμως όλοι τους ονειρεύονται να φτάσουν στη Βρετανία, εκεί όπου πολλοί συμπατριώτες τους κατάφεραν να χτίσουν ολόκληρες περιουσίες.

Στις φτωχογειτονιές του Βιετνάμ, το έργο της «γραμμής» είναι εμφανές όπου και εάν κοιτάξει κανείς. Σπίτια διώροφα ή τριώροφα, χτισμένα την τελευταία δεκαετία, συχνά πλάι στις παράγκες που στέγασαν τις προηγούμενες γενιές της οικογένειας, καινούργια μηχανάκια και μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις. Όλα φτιάχτηκαν με τα χρήματα εκείνων που έκαναν το μεγάλο ταξίδι. «Για αυτούς τους λίγους που δεν επιβιώνουν, υπάρχουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες που τα κατάφεραν», είπε σε κάποιο Βρετανό δημοσιογράφο ο Νγκουγιέν Ντανγκ, λίγες ώρες μετά την ανακάλυψη των 39 πτωμάτων μέσα στο φορτηγό που οδηγούσε ο Μο Ρόμπινσον στο Έσσεξ. Ο 32χρονος Βιετναμέζος έβγαλε «απίστευτα πλούτη» δουλεύοντας για δύο χρόνια σε κάποιο εστιατόριο του Μπέρμινχαμ, λέει, και το πολυτελές –για τα δεδομένα της περιοχής- σπίτι του τον δικαιώνει. «Ο μέσος μισθός εδώ είναι 120 στερλίνες το μήνα. Εγώ δούλευα 18 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα αλλά έστελνα πίσω στην οικογένειά μου περισσότερες από 1.000 στερλίνες», θυμάται. Όταν η αστυνομία τον ανακάλυψε σε κάποια έφοδο και τον απέλασε στο Βιετνάμ, η «ονειρεμένη ζωή» του διακόπηκε απότομα. Όμως ο Νγκουγιέν δεν μετανιώνει. «Μέσα σε δύο χρόνια στη Βρετανία έβγαλα όσα θα κέρδιζα σε 20 χρόνια στο Βιετνάμ», λέει.

Ιστορίες σαν και αυτή συντηρούν το ενδιαφέρον για τη «γραμμή». Οι οικογένειες μαζεύονται για να αποφασίσουν ποιο μέλος τους θα στείλουν στο μακρύ ταξίδι, και μετά δανείζονται για να πληρώσουν τους διακινητές. Οι γυναίκες ονειρεύονται να βρουν δουλειά ως μανικιουρίστες στη Βρετανία. Ήταν αυτό το όνειρο που έπεισε την 19χρονη Άννα Μπούι Θι Νουνγκ να πληρώσει 10.000 δολάρια στο κύκλωμα, για να ταξιδέψει στην Κίνα και από εκεί στο Βερολίνο, πριν να κρυφτεί στο μοιραίο φορτηγό για τη Βρετανία. «Όταν ήμουν στο Βιετνάμ, πίστευα ότι η Ευρώπη ήταν ροζ. Όμως αποδεικνύεται πως είναι μαύρη», έγραφε η Νουνγκ σε ένα από τα τελευταία μηνύματά της στα social media, πριν βρει τραγικό θάνατο στο Έσσεξ.

Αλλά και η 26χρονη Φαμ Θι Τρα Μι, που πλήρωσε εισιτήριο «VIP» στη «γραμμή», για να ταξιδέψει με ασφάλεια ως τη Βρετανία, είχε την ίδια τύχη. «Συγνώμη μαμά. Το ταξίδι μου δεν πέτυχε. Μαμά, σε αγαπώ τόσο πολύ. Πεθαίνω γιατί δεν μπορώ να αναπνεύσω», έλεγε το μήνυμα που έστειλε στη μητέρα της δύο ώρες πριν το φορτηγό φτάσει στη Βρετανία.

Καθώς οι αρχές σε Λονδίνο και Ανόι πασχίζουν να ταυτοποιήσουν τα θύματα, τα στόματα στο Βιετνάμ παραμένουν κλειστά. Πράκτορες έχουν εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό στη ΝΑ Ασία για να εντοπίσουν τον μυστηριώδη «Κύριο Τρουόνγκ», που φέρεται να είναι ο εγκέφαλος του κυκλώματος. Στις πιο φτωχές επαρχίες του Βιετνάμ, τα ονόματα των διακινητών αποτελούν κοινό μυστικό, όμως οι ντόπιοι δεν προτίθενται να τα αποκαλύψουν στην αστυνομία. Άλλωστε, η «γραμμή» αποζημίωσε ήδη τις οικογένειες εκείνων που πέθαναν, επιστρέφοντάς τους τα χρήματα που είχαν πληρώσει…

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» στις 2/11