Ιδιαίτερη αναφορά στις εντάσεις στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στην ανησυχία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την κράτηση πολιτών της ΕΕ και των Ελλήνων στρατιωτικών, κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεσή της για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα.

Η Επιτροπή στην έκθεσή της επισημαίνει ότι η χώρα απομακρύνεται από τις ευρωπαϊκές αξίες, συρρικνώνοντας θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες και παρεμποδίζοντας σοβαρά την ελευθερία της έκφρασης. Παράλληλα, η έκθεση αφήνει αιχμές για την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας και καλεί την Άγκυρα να ανατρέψει αυτήν την αρνητική τάση.

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι από την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2016, την οποία η ΕΕ καταδίκασε αμέσως, η Άγκυρα προχώρησε σε εκτεταμένες απολύσεις, συλλήψεις (άνω των 150 χιλιάδων πολιτών) και κρατήσεις, οι οποίες εξακολουθούν να εγείρουν σοβαρές ανησυχίες.

Όσον αφορά στα πολιτικά κριτήρια, η Επιτροπή επισημαίνει ότι το δημοψήφισμα που διεξήχθη τον Απρίλιο του 2017 για την τροποποίηση του Συντάγματος, δημιούργησε σοβαρές ανησυχίες, καθώς περιορίστηκε η βασική λειτουργία του Κοινοβουλίου, ενώ αυξήθηκε ο ρόλος του Προέδρου στην εκτελεστική εξουσία.

Συνεχίζοντας, η έκθεση επισημαίνει ότι «συνεχίζεται η σοβαρή παρεμπόδιση της ελευθερίας της έκφρασης». Καταγράφονται ποινικές υποθέσεις εναντίον δημοσιογράφων -από τους οποίους περισσότεροι από 150 παραμένουν υπό κράτηση- υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συγγραφέων ή χρηστών κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, καθώς και κλείσιμο πολυάριθμων μέσων ενημέρωσης ή διορισμός κυβερνητικών υπαλλήλων για τη διοίκησή τους. Όλα αυτά για την Επιτροπή προκαλούν σοβαρές ανησυχίες και βασίζονται κυρίως στην επιλεκτική και αυθαίρετη εφαρμογή του νόμου, ιδίως όσον αφορά στην εθνική ασφάλεια και στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Η έκθεση της Επιτροπής κάνει ιδιαίτερη αναφορά στις εντάσεις στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, υπογραμμίζοντας ότι «δεν ευνοούν τις σχέσεις καλής γειτονίας και υπονομεύουν την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια».

Ειδικότερα, η έκθεση επισημαίνει ότι «οι διμερείς σχέσεις με αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ επιδεινώθηκαν, περιλαμβανομένης ενίοτε επιθετικής και απαράδεκτης ρητορικής». Η Επιτροπή υπενθυμίζει, επίσης, ότι τον Μάρτιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε έντονα τις συνεχιζόμενες παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο και υπενθύμισε την υποχρέωση της Τουρκίας να σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας και να εξομαλύνει τις σχέσεις με όλα τα κράτη- μέλη της ΕΕ. Υπενθυμίζεται επίσης ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με τη συνεχιζόμενη κράτηση πολιτών της ΕΕ στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, και ζήτησε την ταχεία και θετική επίλυση αυτών των ζητημάτων σε διάλογο με τα κράτη- μέλη».

H έκθεση τονίζει ότι η Τουρκία πρέπει να δεσμευθεί κατηγορηματικά σε καλές σχέσεις γειτονίας, διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική διευθέτηση των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προσφεύγοντας, ενδεχομένως, στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ εκφράζει σοβαρές ανησυχίες και παροτρύνει την Τουρκία να αποφύγει κάθε είδους απειλή ή δράση εναντίον ενός κράτους μέλους ή πηγή τριβών ή πράξεων που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας και την ειρηνική επίλυση των διαφορών.

Σε ό,τι αφορά στο μεταναστευτικό, επισημαίνεται ότι η Τουρκία σημείωσε σημαντική πρόοδο και παρέμεινε δεσμευμένη στην εφαρμογή της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016 για την αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών κατά μήκος της οδού της Ανατολικής Μεσογείου.

Όσον αφορά στην εφαρμογή του χάρτη πορείας για την απελευθέρωση της βίζας, στις αρχές Φεβρουαρίου, η Τουρκία υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα πρόγραμμα εργασίας που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία σχεδιάζει να εκπληρώσει τα επτά εκκρεμή κριτήρια αναφοράς για την απελευθέρωση από το καθεστώς βίζας.