Αρχαιολόγοι, βιοαρχαιολόγοι και φυσικοί επιστήμονες θα συνεργαστούν με στόχο τη μελέτη της σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος στη νεολιθική εποχή, στο πλαίσιο του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος EXPLO (Exploring the dynamics and causes of prehistoric land use change in the cradle of European farming) που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (European Research Council - ERC), με προϋπολογισμό ύψους 6.400.000 ευρώ.

Το EXPLO είναι ένα πρόγραμμα συνεργασίας μεταξύ του ΑΠΘ και των Πανεπιστημίων της Βέρνης και της Οξφόρδης. Επιστημονικά υπεύθυνοι είναι -αντίστοιχα - ο Ομότιμος Καθηγητής της Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Κώστας Κωτσάκης, οι Καθηγητές Alfred Häfner και Willy Tinner και η Καθηγήτρια Amy Bogaard.

Η έγκριση της πρότασης ανακοινώθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2018. Σύμφωνα με αυτήν, θα μελετηθούν πρώιμοι λιμναίοι οικισμοί, που ιδρύθηκαν από την 6η χιλιετία π.Χ. στα ιδιαίτερα παραλίμνια περιβάλλοντα της Βόρειας Ελλάδας, αλλά και σε ανάλογα της FYROM και της Αλβανίας.

Ο πιο γνωστός οικισμός αυτής της κατηγορίας στην Ελλάδα είναι το Δισπηλιό Καστοριάς, που έχει ήδη ανασκαφεί από ΑΠΘ και τον μεγάλο Έλληνα προϊστοριολόγο Γ. Χουρμουζιάδη. Ο συγκεκριμένος λιμναίος οικισμός θα αποτελέσει τον αρχαιολογικό κορμό του προγράμματος.

Μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος, θα ερευνηθούν για πρώτη φορά σε έκταση και βάθος οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ πολιτισμικών επιλογών και φυσικών παραμέτρων του περιβάλλοντος με την πλήρη ανάπτυξη προηγμένων επιστημονικών τεχνικών, όπως η δενδροχρονολόγηση, η ανάλυση αρχαίων βιολογικών καταλοίπων, η παλαιοοικολογική ανάλυση, η μοντελοποίηση της ανθρώπινης παρέμβασης στο περιβάλλον κ.ά.