Η “Αναφορά στον Γκρέκο” αποτελεί ένα είδος πνευματικής αυτοβιογραφίας ή –όπως συχνά χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον Καζαντζάκη– μια «αναφορά» με τη στρατιωτική έννοια του όρου, σχετικά με τους στόχους και τις προσπάθειές του.

Ο συγγραφέας αρχίζει τη διήγηση από τα παιδικά του χρόνια και οριοθετεί το τέλος της ιστορίας του τη στιγμή της ανάπτυξης της προσωπικής του μεγάλης Ιδέας που ονόμασε «Κρητική Ματιά» και τη σύλληψη της “Οδύσσειας”.

Ο ίδιος ο συγγραφέας σημειώνει στον Πρόλογο του έργου:
«Η Αναφορά μου στον Γκρέκο δεν είναι αυτοβιογραφία· η ζωή μου η προσωπική για μένα μονάχα έχει κάποια, πολύ σχετική, αξία, για κα¬νένα άλλον· η μόνη αξία που της αναγνωρίζω είναι ετούτη: ο αγώνας της ν’ ανέβει από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι και να φτάσει όσο πιο αψηλά μπορούσαν να την πάνε η δύναμη της και το πείσμα – στην κορφή που αυθαίρετα ονομάτισα Κρητική Ματιά.

Θα βρεις λοιπόν, αναγνώστη, στις σελίδες ετούτες την κόκκινη γραμμή, καμωμένη από στάλες αίμα μου, που σημαδεύει την πο¬ρεία μου ανάμεσα στους ανθρώπους, στα πάθη και στις ιδέες. Κάθε άνθρωπος άξιος να λέγεται γιος του ανθρώπου σηκώνει το σταυρό του κι ανεβαίνει το Γολγοθά του· πολλοί, οι πιο πολλοί, φτάνουν στο πρώτο, στο δεύτερο σκαλοπάτι, λαχανιάζουν, σωριάζουνται στη μέση της πορείας και δε φτάνουν στην κορφή του Γολγοθά –θέλω να πω στην κορφή του χρέους τους– να σταυρωθούν, ν’ αναστηθούν, και να σώσουν την ψυχή τους. Λιποψυχούν, φοβούνται να σταυρωθούν, και δεν ξέρουν πως η σταύρωση είναι ο μόνος δρόμος της ανάστασης· άλλον δεν έχει.

Τέσσερα στάθηκαν τ’ αποφασιστικά σκαλοπάτια στο ανηφόρισμά μου, και το καθένα φέρνει ένα ιερό όνομα: Χριστός, Βούδας, Λένιν, Οδυσσέας. Αυτή την αιματερή πορεία μου, από τη μια από τις με¬γάλες αυτές ψυχές στην άλλη, τώρα που ο ήλιος βασιλεύει, μάχουμαι στο Οδοιπορικό μου ετούτο να σημαδέψω· έναν άνθρωπο ν’ ανεβαί¬νει, με την ψυχή στο στόμα, το κακοτράχαλο βουνό της μοίρας του. Αλάκερη η ψυχή μου μια Κραυγή· κι όλο μου το Έργο, το σχόλιο στην Κραυγή αυτή.

Μια λέξη πάντα, σε όλη μου τη ζωή, με τυραννούσε και με μαστί¬γωνε· η λέξη Ανήφορος· τον ανήφορο αυτόν θα ’θελα εδώ, με αλή¬θεια μαζί και φαντασία, να παραστήσω· και τις κόκκινες πατημα¬σιές που αφήκε το ανηφόρισμά μου. Και βιάζουμαι, προτού φορέσω το «μαύρο κράνος» και κατέβω στο χώμα, γιατί η αιματωμένη αυτή γραμμή θα ’ναι το μόνο αχνάρι που αφήκε το διάβα μου απάνω στη γης· ό,τι έγραψα ή έπραξα γράφτηκε και πράχτηκε απάνω στο νερό και χάθηκε.

Φωνάζω τη μνήμη να θυμηθεί, περμαζώνω από τον αέρα τη ζωή μου, στέκουμαι σαν στρατιώτης μπροστά στο στρατηγό και κάνω την Αναφορά μου στον Γκρέκο· γιατί αυτός είναι ζυμωμένος από το ίδιο κρητικό χώμα με μένα, και καλύτερα απ’ όλους τους αγωνιστές που ζουν ή που έχουν ζήσει μπορεί να με νιώσει. Δεν αφήκε κι αυτός την ίδια κόκκινη γραμμή απάνω στις πέτρες;»

Τα Παραπολιτικά σε συνεργασία με τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ σας προσφέρουν κάθε εβδομάδα τα διαχρονικά έργα του κορυφαίου Έλληνα λογοτέχνη.

Ο Νίκος Καζαντζάκης διαθέτει ένα πλούσιο και πολύπλευρο συγγραφικό έργο, καθώς είναι ένας από τους ελάχιστους συγγραφείς, σε ελληνική ή παγκόσμια κλίμακα, που ασχολήθηκε με όλα τα λογοτεχνικά είδη: μυθιστόρημα, ποίηση, δοκίμιο, ταξιδιωτική διήγηση, θέατρο, παιδικά βιβλία, κινηματογραφικά σενάρια, μεταφράσεις, αλληλογραφία. Τα μαθήματα που λαμβάνουμε από τα έργα του αποτελούν την απόλυτα αρμονική συνύπαρξη της θεωρίας και της πράξης. Βασικός άξονας των καζαντζακικών έργων είναι η εσωτερική ελευθερία και αξιοπρέπεια του ανθρώπου, η κοινωνική δικαιοσύνη, η τόλμη, όπως εκφράζεται στον φιλοσοφικό του όρο “Η Κρητική Ματιά”: να κοιτάζεις άφοβα τον φόβο, να ζεις τη ζωή των θνητών και να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι αθάνατος, να αγωνίζεσαι για την καταξίωση της ψυχής, μιας ψυχής διαρκώς πεινασμένης και ανικανοποίητης, που κατατρώγει τη σάρκα και οδηγεί σε πνευματική υπέρβαση και λύτρωση.

Η ζωή του, λέγει ο ίδιος, ήταν ένας κακοτράχαλος Ανήφορος, που τον ανέβαινε η σαρανταπληγιασμένη ψυχή του για να φτάσει τον σκοτεινό, τον μυστηριώδη όγκο τού Θεού και να ενωθεί μαζί του. Εν μέσω του πανικού και της απαισιοδοξίας των ημερών μας, ο Λόγος του παραμένει φωτεινός φάρος και ηχεί πιο επίκαιρος παρά ποτέ.
Το φαινόμενο “Καζαντζάκης” εντυπωσιάζει, αφενός, για την ποικιλία των ενδιαφερόντων του και τον όγκο της συγγραφικής παραγωγής, και αφετέρου για την απήχηση του έργου του, τόσο στην παγκόσμια διάστασή της, όσο και στη μεγάλη χρονική διάρκειά της· ίσως να πρόκειται από τις σπάνιες περιπτώσεις Ελλήνων συγγραφέων που η ζωή και το έργο του συνεχίζουν αδιάκοπα με αυξανόμενη γεωμετρική πρόοδο να προκαλούν το μεγάλο ενδιαφέρον των αναγνωστών και των μελετητών του αιώνα μας!

Η διεθνής απήχηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη αποδεικνύεται από την πληθώρα των εκδόσεών του σε ξένες γλώσσες και διαλέκτους, που τον καθιερώνουν ως τον πιο πολυμεταφρασμένο Νεοέλληνα συγγραφέα στον κόσμο. Τα βιβλία του διαχρονικού μας συγγραφέα αποτελούν τις πνευματικές γέφυρες που ενώνουν τον απαράμιλλο νου και την παιδική καρδιά του με όλες τις γενιές αναγνωστών που έχει αγγίξει, εμπνεύσει, εμψυχώσει με τον Λόγο του. Οι γέφυρες αυτές παραμένουν στέρεες με κάθε αναγνώστη του παρόντος ή του μέλλοντος που θα παίρνει στα χέρια του ένα βιβλίο του Νίκο Καζαντζάκη, θα το ανοίγει και θα παλεύει και αυτός μαζί μας με τον θάνατο.
Ο Νίκος Καζαντζάκης με το έργο του θυμίζει στους Έλληνες, αλλά και ανακηρύσσει στα πλάτη της γης, ότι Έλληνας σημαίνει πολιτισμός, ήθος και ηρωισμός. Τα Παραπολιτικά σας προσφέρουν την συλλεκτική σειρά των αριστουργημάτων του οικουμενικού λογοτέχνη, σε υπερπολυτελείς σκληρόδετες εκδόσεις, για να διαβαστούν από όλους τους Έλληνες και να αποτελέσουν πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές αναγνωστών!