Όλοι περίµεναν καλό αποτέλεσµα από τη γεώτρηση των εταιρειών TOTAL - ENI στο τεµάχιο «Κρόνος 1» της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά το απο τέλεσµα ήταν καλύτερο από τις αισιόδοξες προσδοκίες, καθώς ανέρχεται στα 70 δισ. µ3.

Η ιταλική εφηµερίδα «La Republica» αναφέρει ότι πρόκειται για τεράστιο κοίτασµα, «ένα από τα µεγαλύτερα του κόσµου», και ότι θα χρειαστεί περίπου ένας χρόνος για να µπορέσει να ξεκινήσει η εκµετάλλευσή του. Μετά τη γεώτρηση αυτή η Κύπρος έπαψε να είναι χώρα που προσβλέπει στη διαπίστωση ύπαρξης κοιτασµάτων υδρογονανθράκων, µεταπηδώντας στην οµάδα των χωρών που διαθέτουν κοιτάσµατα εµπορεύσιµου µεγέθους και ποιότητας.

Μετά τη νέα γεώτρηση, τα διαπιστωµένα κοιτάσµατα φυσικού αερίου της Κύπρου ανέρχονται σε 29,5 τρισ. κυβικά πόδια, αν συνυπολογίσουµε τις ποσότητες που έχουν βρεθεί στην κυπριακή ΑΟΖ µέχρι σήµερα, ήτοι «Κρόνος 1», «Γλαύκος», «Καλυψώ» και «Αφροδίτη», ενώ αναµένονται τα αποτελέσµατα των ερευνών στα τεµάχια 8 και 5 (1 κυβικό πόδι = 0,0283 µ3). Πώς, όµως, τα κατάφερε η Κύπρος και έµεινε πίσω η Ελλάδα; Η εξήγηση βρίσκεται στο µήνυµα που έστειλε η Κύπρος στην Ε.Ε. διαµέσου της υπουργού Ενέργειας: «Εµείς παράγουµε και πουλάµε φυσικό αέριο. Με τέσσερις γεωτρήσεις που κάναµε µέχρι σήµερα µπορούµε να σας στείλουµε προς το παρόν 32 δισ. µ3 φυσικού αερίου ανά έτος για 25 χρόνια και, αν πετύχουν και οι γεωτρήσεις της Εni στο µπλοκ 8, της κοινοπραξίας ExxonMobil - Qatar στο µπλοκ 5 και της Chevron Texaco στο µπλοκ 12, θα σας στείλουµε ίσως και 40 δισ. µ3 φυσικού αερίου ετησίως για 25 χρόνια».

Ρεαλιστικοί στόχοι

Η Κύπρος τα κατάφερε επειδή έθεσε ρεαλιστικούς, αλλά και φιλόδοξους στόχους, προσηλώθηκε σε αυτούς, έκανε έγκαιρα σωστές συνεργασίες µε µεγάλες εταιρείες (ExxonMobil, ΤΟΤΑΛ, ΕΝΙ), οργανώθηκε και επέµεινε στην επίτευξη των στόχων της. Δεν περισπάστηκε η πορεία της από δισταγµούς, αµφιβολίες και δήθεν «φιλικές συµβουλές» που επιδίωκαν αλλότρια συµφέροντα. Ας κάνουµε τη σύγκριση µε την Ελλάδα, φέρνοντας στον νου µας πόσες φορές τις τελευταίες δεκαετίες ακούσαµε από ηγετικά χείλη ότι δεν χρειάζεται η χώρα να ασχολείται µε τους υδρογονάνθρακες («αν υπήρχαν, θα είχαν βρεθεί»), για να ακούσουµε ύστερα από λίγο καιρό ότι «επιταχύνουµε τις έρευνες για υδρογονάνθρακες».

Αναβάθμιση

Σύµφωνα µε σχετικές εκτιµήσεις, που τείνουν µάλλον στη µετριοπάθεια παρά στην αισιοδοξία, τα αποθέµατα του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου αθροιζόµενα προσεγγίζουν τα 48 τρισ. µ3, καθιστώντας τη λεκάνη της τη µεγαλύτερη στον κόσµο, τρεις φορές µεγαλύτερη σε έκταση από τον Περσικό Κόλπο. Εδώ θα πρέπει να σηµειωθεί ότι, σύµφωνα µε εκτιµήσεις στην ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ βρίσκονται συγκεντρωµένα (27+4 =) 31 τρισ. µ3, ήτοι το 65% των συνολικών αποθεµάτων της Ανατολικής Μεσογείου.

Τα ανωτέρω µεγέθη δείχνουν την αναβάθµιση του διπόλου Ελλάδας - Κύπρου και την ανάγκη στενής συνεργασίας των τελευταίων µε το Ισραήλ και την Αίγυπτο προς το κοινό συµφέρον (για τον καθορισµό ορίων ΑΟΖ, την άντληση, τη µεταφορά και την εµπορία του φυσικού αερίου). Η ανάγκη οικονοµικής και εµπορικής συνεργασίας, εξάλλου, υπαγορεύει στην περίπτωση αυτή την ανάγκη πολιτικής και στρατιωτικής συνεργασίας προς αποτροπή επιβουλών.

Η «προφητεία»

Θα πρέπει, επίσης, να αναφερθεί η από δεκαετιών τάση των ελληνικών ελίτ να προτιµούν το υπεραπαισιόδοξο σενάριο, το οποίο είχε την τάση να µεταβάλλεται σε αυτοεκπληρούµενη προφητεία: αφού δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν κοιτάσµατα, άρα δεν υπάρχουν, γιατί να ερευνούµε γι’ αυτά; Ας σηµειωθεί ότι στις παραπάνω ποσοτικές εκτιµήσεις δεν συνυπολογίζονται τα αποθέµατα φυσικού αερίου µεταξύ Κρήτης και Κύπρου, τα αποθέµατα του Ιονίου, της χερσαίας Δυτικής Ελλάδας και της Μακεδονίας, καθώς επίσης των θαλασσοτεµαχίων νοτίως της Κρήτης, για τον απλό λόγο ότι δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς.

Για να κατανοήσει την κατάσταση ο αναγνώστης, παραθέτουµε ένα απόσπασµα από την έκθεση της ΕΔΕΥΕΠ για τα Ιωάννινα, όπου έγιναν κάποιες γεωτρήσεις (στις περισσότερες περιοχές δεν έγιναν): «Οι γεωτρήσεις ήταν ανεπιτυχείς λόγω των ανεπαρκών ποσοτικών και ποιοτικών δεδοµένων σε αυτό το περίπλοκο περιβάλλον και κατά συνέπεια είναι απίθανο να έχουν διατρηθεί οι σωστές παγίδες πετρελαίου».

Το όφελος

Το οικονοµικό όφελος για τη χώρα µας θα συνίσταται στα ποσά που θα αποδίδουν οι εταιρείες µε τις οποίες θα έχει συµβληθεί η χώρα µας (ExxonMobil κ.λπ.) ως ποσοστό των εσόδων τους (συνήθως 25% στα κρατικά ταµεία και 5% στην Τοπική Αυτοδιοίκηση) και στη µισθοδοσία του προσωπικού που θα εργαστεί στις εταιρείες αυτές (οι αµοιβές είναι πολλαπλάσιες των κατώτατων). Η Ε.Ε. καθυστερηµένα και µετά δυσκολίας κατάλαβε ότι η αξιοποίηση ιδιαίτερα του φυσικού αερίου της Μεσογείου είναι προς όφελός της και ότι µε τον τρόπο αυτόν θα αναπληρωθεί η έλλειψη προσφοράς αερίου λόγω της εφαρµογής «πολιτικής απεξάρτησης» από τη Ρωσία.

Ας ελπίσουµε ότι οι εξελίξεις και οι δυσκολίες του χειµώνα που έρχεται θα βοηθήσουν να υπάρξει ακόµη µεγαλύτερη κατανόηση. (Για τις ποσοτικές εκτιµήσεις αξιοποιήθηκαν στοιχεία από δηµοσιεύµατα του καθηγητή κ. Αντώνη Φώσκολου, καθώς και εκθέσεις της BP και της ΕΔΕΥΠ.)


Σχέδια για EastMed

Ασπίδα απέναντι στις τουρκικές απαιτήσεις και σηµαντικό βήµα στον σχεδιασµό της Κύπρου για αξιοποίηση των υδρογονανθράκων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου αποτελεί η πρόσφατη ανακάλυψη φυσικού αερίου στο κοίτασµα «Κρόνος 1» εντός της θαλάσσιας περιοχής 6 στην κυπριακή ΑΟΖ. Η ανακάλυψη του κοιτάσµατος «Κρόνος 1», δυναµικότητας κοντά στα 70 δισ. κυβικά µέτρα (bcm) αερίου, ενώ αυτές τις ηµέρες η κοινοπραξία της ιταλικής ENI µε τη γαλλική TotalEnergies προχωρεί σε νέα γεώτρηση στο θαλάσσιο «Οικόπεδο 6».

Το «Οικόπεδο 6» γειτνιάζει µε το τεµάχιο της αιγυπτιακής ΑΟΖ στο οποίο ανακαλύφθηκε το 2015 από την ΕΝΙ το τεράστιο κοίτασµα φυσικού αερίου «Zohr» των 850 bcm. Συνεπώς, οι Ιταλοί και οι Γάλλοι συνέταιροί τους έχουν προσδοκίες για νέες ανακαλύψεις, ενώ σχεδιάζουν την ταχεία αξιοποίηση του κοιτάσµατος «Κρόνος 1» µέσω της γειτονικής πλατφόρµας του «Zohr». Οι νέες ανακαλύψεις στην κυπριακή ΑΟΖ ενισχύουν και τα σχέδια για την κατασκευή του αγωγού EastMed, ο οποίος µέσω Κύπρου και Ελλάδας µπορεί να µεταφέρει φυσικό αέριο προς την Ευρώπη. Η τελική επενδυτική απόφαση για την κατασκευή του EastMed προβλέπεται να ληφθεί προς τα τέλη του χρόνου µε την παρουσίαση των τελικών χρηµατοοικονοµικών µελετών.


Στο προσκήνιο

Ο πόλεµος στην Ουκρανία έφερε πάλι στο προσκήνιο τον EastMed και κάθε νέα ανακάλυψη ποσοτήτων φυσικού αερίου προσφέρει επιχειρήµατα σε όσους θεωρούν αναγκαία την κατασκευή του αγωγού των 2.000 χιλιοµέτρων, παρά το υψηλό κόστος. Οι ανακαλύψεις δίνουν θετικό σήµα και για τον σχεδιασµό της ελληνικής κυβέρνησης για έρευνες και εκµετάλλευση τυχόν κοιτασµάτων δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Μετά την αποχώρηση της TotalEnergies, που φαίνεται να επικεντρώνεται στις σηµαντικές παραχωρήσεις που έχει στην κυπριακή ΑΟΖ, στην κοινοπραξία παραχώρησης των δύο τεµαχίων της Κρήτης συµµετέχουν η αµερικανική ExxonMobil (70%) και τα Ελληνικά Πετρέλαια (30%). Οι δύο όµιλοι ζήτησαν και έλαβαν την εβδοµάδα που πέρασε διετή παράταση, µέχρι τον Οκτώβριο του 2024, για την ολοκλήρωση του ερευνητικού προγράµµατος στις δύο περιοχές.

Πλέον στις θαλάσσιες περιοχές που έχει παραχωρήσει προς έρευνα και εκµετάλλευση η Κύπρος έχουν γίνει τέσσερις ανακαλύψεις («Αφροδίτη», «Γλαύκος», «Καλυψώ» και «Κρόνος 1»), ενώ δραστηριοποιούνται οκτώ παγκόσµιοι κολοσσοί της πετρελαϊκής βιοµηχανίας. Σύµφωνα µε τους σηµερινούς σχεδιασµούς των ισχυρών οµίλων, το φυσικό αέριο από τα κυπριακά κοιτάσµατα θα µεταφέρεται µέσω αγωγού στους τερµατικούς σταθµούς υγροποίησης της Αιγύπτου και στη συνέχεια µε πλοία προς την Ευρώπη και τις άλλες διεθνείς αγορές. Ηδη η Ελλάδα και η Αίγυπτος εξετάζουν το ενδεχόµενο δηµιουργίας «εικονικού αγωγού» που θα συνδέει τις δύο χώρες.


Από την Αίγυπτο

Δηλαδή, το υγροποιηµένο φυσικό αέριο (LNG) θα µεταφέρεται από την Αίγυπτο στα τερµατικά της Ελλάδας σε Ρεβυθούσα, Αλεξανδρούπολη (και µελλοντικά σε άλλα ελληνικά τερµατικά), ώστε στη συνέχεια µε αγωγούς να καλύπτει ανάγκες της Ευρώπης. Η αµερικανική Chevron, που εκµεταλλεύεται το κοίτασµα «Αφροδίτη» στην κυπριακή ΑΟΖ, δεσµεύτηκε πρόσφατα πως µέχρι το τέλος του χρόνου θα παρουσιάσει στην κυβέρνηση της Κύπρου το τελικό σχέδιο για την αξιοποίησή του, ύστερα από νέα γεώτρηση που θα γίνει εντός του 2022. Από την «Αφροδίτη» θα µπορούσαν να εξαχθούν οι πρώτες ποσότητες φυσικού αερίου (το 2026-27) προς την Ευρώπη µέσω των σταθµών υγροποίησης της Αιγύπτου, συνεπώς είναι το πιο ώριµο κοίτασµα-αντίδοτο στη ρωσική εξάρτηση της Ε.Ε. Εκτιµάται πως από το κοίτασµα αυτό µπορούν να παράγονται περίπου 6-8 δισ. κυβικά µέτρα φυσικού αερίου για τα επόµενα 10-15 χρόνια.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 27 Αυγούστου 2022.