Όσοι έχουν περάσει την πόρτα συμβολαιογράφου για μια μεταβίβαση ακινήτου  σίγουρα κατατάσσουν τη συγκεκριμένη διαδικασία στην κορυφή των περιπτώσεων για τις οποίες ταλαιπωρήθηκαν πολύ και για μεγάλο διάστημα.

Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι η κατάρτιση ενός συμβολαίου απαιτεί από τον πωλητή την ίδια ενέργεια και τον ίδιο κόπο που αφιέρωσε ο αγοραστής για να εντοπίσει το ακίνητο που θέλει να αγοράσει.

Οι κρίσιμοι αριθμοί

Η Παγκόσμια Τράπεζα μετράει τη γραφειοκρατία της μεταβίβασης ακινήτου στον δείκτη Ease of Doing Business. Τι αναφέρει ο δείκτης αυτός; Ότι για μια αγοραπωλησία στην Ελλάδα απαιτούνται μεσοσταθμικά 17 πιστοποιητικά και πάνω από 10 βήματα, τη στιγμή που ο μέσος όρος διεθνώς είναι μόλις 4,7. Η απόσταση αυτή μεταφράζεται στη -διόλου τιμητική για τη χώρα- θέση… 156 στον σχετικό δείκτη. Είναι αυτονόητο ότι μια χώρα που επιδιώκει να εξελιχθεί σε επενδυτικό προορισμό, δεν μπορεί να είναι ουραγός σε έναν δείκτη που παρακολουθούν στενά όσοι θέλουν να επεκτείνουν τις επενδύσεις τους σε άλλες χώρες. Κι αν αυτό για κάποιους μπορεί να είναι αδιάφορο, σίγουρα ενδιαφέρει περισσότερο το γεγονός ότι το συνολικό κόστος για τη μεταβίβαση ακινήτου μπορεί να ανέλθει περίπου στο 4,8% της συνολικής αξίας αυτού.

Συνοπτικά, λοιπόν, η γραφειοκρατία των ακινήτων ταλαιπωρεί άδικα τους συναλλασσόμενους, μειώνει την αξία των ακινήτων και χαμηλώνει τον επενδυτικό ορίζοντα της χώρας.

Λύση μέσω πλατφόρμας

Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει «κυκλώσει» εξαρχής τις αγοραπωλησίες ακινήτων ως ένα πεδίο όπου η ψηφιοποίηση, σε συνδυασμό με την απλούστευση διαδικασιών, θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Οι πολίτες θα εξοικονομούν χρόνο, οι συναλλαγές θα διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να ματαιωθούν, το κράτος θα διασφαλίσει τα έσοδά του και θα ενθαρρύνει την έλευση επενδυτών. Η ομάδα του Κυριάκου Πιερρακάκη και οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι φορείς (Υπουργεία Οικονομικών, Εσωτερικών, Εργασίας και ΑΑΔΕ, ΚΕΔΕ) κατέγραψαν βήμα προς βήμα τη διαδικασία, δίνοντας έμφαση σε κάθε λεπτομέρεια.

Στη συνέχεια, ανασχεδίασαν τα δυσλειτουργικά μέρη τόσο στην πράξη όσο και από νομοθετική άποψη. Και τις επόμενες ημέρες, με τη δημοσίευση και της σχετικής ΚΥΑ, ετοιμάζονται να παρουσιάσουν την πλατφόρμα για την e-μεταβίβαση. Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ακινήτου θα ακολουθήσει το επιτυχημένο πρότυπο του MyHealth τόσο σε φιλοσοφία όσο και στον τρόπο υλοποίησης.

Στο πρότυπο του MyHealth

Η κεντρική λογική πίσω από την εφαρμογή MyHealth ήταν ότι τα ιατρικά δεδομένα μπορεί να υπήρχαν καταγεγραμμένα στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση ήδη από το 2011, δεν ήταν όμως προσβάσιμα στον άμεσα ενδιαφερόμενο - δηλαδή στον πολίτη.

Αρχικά, λοιπόν, με την άυλη συνταγογράφηση και κατόπιν με το MyHealth η πληροφορία αυτή φτάνει πλέον με απλό τρόπο στα κινητά μας. Πάνω σε αυτή τη λογική δομείται και ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ακινήτου: τα δεδομένα που βρίσκονται καταγεγραμμένα στα υποθηκοφυλακεία, στα κτηματολογικά γραφεία, στις πολεοδομίες, στις εφορίες και τους ασφαλιστικούς φορείς πρέπει να συγκεντρωθούν σε ένα σημείο και να είναι προσβάσιμα τόσο στον πολίτη όσο και -ύστερα από έγκρισή του- στους επαγγελματίες που εμπλέκονται στη διαδικασία (συμβολαιογράφους, δικηγόρους, μηχανικούς κ.λπ.). Εξάλλου, μια πρώτη εικόνα αυτής της φιλοσοφίας έχουν οι πολίτες από την πλατφόρμα του Κτηματολογίου, στην οποία μπορούν να βλέπουν όλα τα στοιχεία των ακινήτων τους, εφόσον έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση στην περιοχή τους.

Η διαδικασία βήμα βήμα

Μάλιστα, η διευκόλυνση για τους επαγγελματίες μέσω της συγκεκριμένης υπηρεσίας είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς περιορίζει την ανάγκη μετακινήσεων για ελέγχους που μέχρι πρότινος γίνονταν αποκλειστικά στα κτηματολογικά γραφεία. Όπως είναι απόλυτα εύλογο, στο επίκεντρο της νέας διαδικασίας θα βρίσκεται ο συμβολαιογράφος, ο οποίος θα εκκινεί ψηφιακά τις ενέργειες, καταχωρίζοντας τους ΑΦΜ και τις ιδιότητες (πωλητής - αγοραστής) των συμβαλλόμενων. Αυτόματα οι εμπλεκόμενοι θα λαμβάνουν ειδοποίηση, με την οποία θα καλούνται να εξουσιοδοτήσουν τον συμβολαιογράφο να αντλήσει για λογαριασμό τους όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την πραγματοποίηση της αγοραπωλησίας. Αφού λάβει την εξουσιοδότηση από όλα τα μέρη, ο συμβολαιογράφος θα εντοπίζει στο σύστημα το προς πώληση ακίνητο και θααντλεί το σύνολο των απαραίτητων εγγράφων. Αυτό σημαίνει ότι στην πλατφόρμα θα μπορεί να βρει από το συμβόλαιο, με το οποίο απέκτησε την κυριότητα ο πωλητής, και τις σχετικές βεβαιώσεις του μηχανικού μέχρι τα πιστοποιητικά ΕΝΦΙΑ, τις βεβαιώσεις ΤΑΠ και τις φορολογικές και ασφαλιστικές ενημερότητες.

Αν για οποιονδήποτε λόγο ένα πιστοποιητικό δεν διατίθεται ψηφιακά, ο συμβολαιογράφος θα έχει τη δυνατότητα να το αναρτά στον φάκελο. Μόλις ολοκληρωθούν η συλλογή όλων των δικαιολογητικών και η σύνταξη του νέου συμβολαίου, ο συμβολαιογράφος θα ενημερώνει τους συμβαλλόμενους να προσέλθουν για τις υπογραφές. Και, τέλος, μετά την υπογραφή του συμβολαίου, ο συμβολαιογράφος θα το αποστέλλει ψηφιακά για καταχώριση στο αρμόδιο Κτηματολόγιο.

Η αρχική εκδοχή

Η πιλοτική εφαρμογή της πλατφόρμας θα αφορά αγοραπωλησίες μεταξύ φυσικών προσώπων (άρα όχι επιχειρήσεις και σωματεία) για ακίνητα που ανήκουν σε περιοχές με λειτουργούν Κτηματολόγιο και όπου δεν θα χρειάζονται ενέργειες νομιμοποίησης. Με τον τρόπο αυτόν επιδιώκεται πρωτίστως οι συμβολαιογράφοι, αλλά και ευρύτερα οι πολίτες, να εξοικειωθούν με το σύστημα. Και βέβαια, όπως ισχύει με όλα τα αντίστοιχα συστήματα, μέσα από την πιλοτική εφαρμογή η πλατφόρμα θα βελτιώνεται διαρκώς, ώστε με την ένταξη όλων των περιοχών και των δυνατοτήτων να παρουσιάζει μια άρτια λειτουργία.

Η ομάδα εργασίας έχει προβλέψει όλες τις υποπεριπτώσεις για τις ενημερότητες που εκδίδουν οι εφορίες και οι ασφαλιστικοί φορείς αλλά και για τα πιστοποιητικά ΕΝΦΙΑ και ΤΑΠ. Έτσι, σταδιακά όλα τα σχετικά έγγραφα θα εκδίδονται ψηφιακά, είτε πρόκειται για βεβαιώσεις περί μη οφειλής (οι «εύκολες» περιπτώσεις που σε πολλές περιπτώσεις είναι ήδη ψηφιοποιημένες) είτε για περιπτώσεις ύπαρξης οφειλών, οι οποίες βεβαιώνονται και από τις αγοραπωλησίες παρακρατούνται τα αντίστοιχα ποσά.

Ο τελικός στόχος

Στην τελική εκδοχή της πλατφόρμας, σκοπός είναι οι συμβαλλόμενοι να επισκέπτονται το συμβολαιογραφείο μόνο μία φορά και μόνο για να υπογράψουν το συμβόλαιο της μεταβίβασης. Πέρα, όμως, από αυτή τη μοναδική επίσκεψη, το μεγάλο όφελος είναι ότι δεν θα χρειάζεται καμία άλλη επίσκεψη σε όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Μάλιστα, εφόσον το ακίνητο δεν έχει νομικά κωλύματα ή πραγματικά ελαττώματα, ο χρόνος υπογραφής ενός συμβολαίου θα εξαρτάται αποκλειστικά από το πόσες ημέρες χρειάζεται ο συμβολαιογράφος για να συντάξει την πράξη της αγοραπωλησίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, με τον Ηλεκτρονικό Φάκελο Ακινήτου σε πλήρη ανάπτυξη, μια «σκληρά» γραφειοκρατική διαδικασία θα γίνει εξαιρετικά απλή και γρήγορη.

Όπως τονίζουν απ' όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία, τα μεγάλα έργα που απαιτούνται μπορεί μεν να είναι ήδη σε εξέλιξη, αλλά η ωρίμανσή τους έχει έναν αρκετά σημαντικό χρονικό ορίζοντα. Ωστόσο, η πρόοδος και η επέκταση του Ηλεκτρονικού Φακέλου Ακινήτου θα είναι διαρκείς και εμφανείς, καθώς θα εντάσσονται συνεχώς νέες περιοχές στο Κτηματολόγιο αλλά και νέες δυνατότητες στην πλατφόρμα.

Δημοσιεύτηκε στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 13/3