Σχεδόν 10% ακριβότερα από πέρυσι τέτοια εποχή πληρώνουν οι Ελληνες το καλάθι του σουπερµάρκετ. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Circana (πρώην IRI Hellas), κατά τους πρώτους επτά µήνες του έτους οι Ελληνες ξόδεψαν 5,15 δισ. ευρώ σε καταναλωτικά αγαθά σε σουπερµάρκετ, ποσό που είναι κατά 9,8% υψηλότερο από την αντίστοιχη περίοδο του 2022.

Τα στοιχεία αφορούν σε ταχέως κινούµενα καταναλωτικά προϊόντα (ΤΚΚΠ), τα οποία διοχετεύονται από σουπερµάρκετ και µίνι µάρκετ και περιλαµβάνουν κυρίως τρόφιµα, είδη προσωπικής υγιεινής και είδη σπιτιού.

Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι το µεγαλύτερο κόστος που κατέβαλαν οι καταναλωτές δεν είναι αποτέλεσµα της αύξησης της κατανάλωσης σε όγκο, αλλά έγκειται στην αξία. Συγκεκριµένα, ενώ η αξία των αγαθών που διακινήθηκε στο επτάµηνο του έτους αυξήθηκε κατά 9,8%, η αύξηση στον όγκο των αγαθών ήταν µόλις 0,6% - πρακτικά οι καταναλωτές αγόρασαν τα ίδια µε εκείνα του 2022. Η ανατίµηση της µονάδας του προϊόντος κατά 9,2% ήταν αυτή που οδήγησε στην αύξηση του τζίρου της αγοράς των βασικών καταναλωτικών αγαθών.

Μάλιστα τα στοιχεία της Circana δείχνουν ότι οι ανατιµήσεις στο επτάµηνο διαπέρασαν κατά µήκος όλες τις µεγάλες κατηγορίες προϊόντων πώλησης των σουπερµάρκετ. Συγκεκριµένα:

  • Στα τρόφιµα καταγράφηκε αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης κατά µέσον όρο 9,4% και ανήλθε σε 3,92 δισ. ευρώ, όταν ο όγκος τους µεταβλήθηκε µόλις κατά 0,6%.
  • Στα είδη προσωπικής υγιεινής και οµορφιάς η δαπάνη των καταναλωτών αυξήθηκε κατά 10,3%, ανήλθε σε 586 εκατ. ευρώ, ενώ ο όγκος τους αυξήθηκε µόλις 0,6%.
  • Και, τέλος, στα είδη σπιτιού σηµειώθηκαν οι µεγαλύτερες ανατιµήσεις, αφού η δαπάνη αυξήθηκε κατά 10,8%, φτάνοντας τα 513 εκατ. ευρώ, ενώ ο όγκος υποχώρησε οριακά 1,1%.

    Οι µεγαλύτερες ανατιµήσεις στα ράφια των σουπερµάρκετ, σύµφωνα µε τα ίδια στοιχεία, καταγράφηκαν στα σνακς (+14,5%), στα γαλακτοκοµικά (+13%), στα προϊόντα προσωπικής υγιεινής (+11,8%), στα απορρυπαντικά-καθαριστικά (+11,6%), στα µη αλκοολούχα ποτά (+10,5%) κ.ο.κ. Αξίζει να σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε τα στοιχεία της Circana, σε καµία επιµέρους κατηγορία βασικών προϊόντων δεν υπήρξε µείωση της αξίας των πωλούµενων προϊόντων. Αντίθετα, καταγράφηκε µείωση του όγκου της κατανάλωσης, όπως σε µπαχαρικά, σάλτσες κ.λπ. (-3,8%), κατεψυγµένα τρόφιµα (-3,4%), καθαριστικά-απορρυπαντικά (-2,1%) κ.ά. Ωστόσο υπήρξαν και κατηγορίες που ο όγκος της κατανάλωσης αυξήθηκε. Αυτό συνέβη κυρίως στα σνακς (+4,7%), στα µη αλκοολούχα ποτά (+3,5%), στα αλκοολούχα ποτά (+1,9%), στα είδη προσωπικής υγιεινής (+1,5%). Σε όλες τις κατηγορίες, ωστόσο, η αύξηση της δαπάνης ξεπέρασε την αύξηση του όγκου και µάλιστα σε ορισµένες περιπτώσεις η ψαλίδα ήταν πολύ µεγάλη.

Τι δείχνει η ΕΛ.ΣΤΑΤ.

Τα στοιχεία της Circana είναι σε πλήρη αντιστοίχιση µε εκείνα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. Η τελευταία έδειξε ότι τον Σεπτέµβριο ο ∆είκτης Τιµών Καταναλωτή (∆ΤΚ), δηλαδή ο πληθωρισµός, έχει µειωθεί στο 1,6%, κάτω δηλαδή από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που είναι το 2%. Ωστόσο, η σύνθεση του πληθωρισµού είναι τέτοια που «πονοκεφαλιάζει» τόσο την κυβέρνηση όσο και κυρίως τους καταναλωτές, πολλοί από τους οποίους αφήνουν κάθε µήνα ακόµη και το 30% ή και το 40% του µηνιαίου εισοδήµατός τους στα ταµεία των σουπερµάρκετ.

Αυτό συµβαίνει επειδή ο πληθωρισµός στα τρόφιµα παραµένει υψηλός και κοντά σε διψήφια ποσοστά. Αντίθετα, υποχωρεί σηµαντικά σε άλλες κατηγορίες αγαθών, π.χ. στέγαση (-15%), όπου περιλαµβάνεται το κόστος ενέργειας και το οποίο είναι σηµαντικά µειωµένο σε σχέση µε τις τιµές του 2022. Πάντως και στα τρόφιµα ο πληθωρισµός µειώνεται, αλλά µε πολύ αργό ρυθµό. Για τον περασµένο Σεπτέµβριο ανήλθε σε 9,4% σε ετήσια βάση και είναι η πρώτη φορά που κατέρχεται σε µονοψήφιο µέγεθος µετά τον Μάρτιο του 2022.

Αξίζει επίσης να σηµειωθεί ότι µε βάση τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., από το 2020 έως και τον Σεπτέµβριο του 2023, η συνολική ανατίµηση στα τρόφιµα (είδη διατροφής και µη αλκοολούχα ποτά) ανέρχεται σε 27%. Η θεαµατική αυτή επίδοση µέσα σε δύο-τρία χρόνια ήρθε το τελευταίο διάστηµα και ειδικά µετά την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία, δηλαδή τους τελευταίους 18 µήνες.

Μόνον τους τελευταίους 12 µήνες, σύµφωνα µε την ΕΛ.ΣΤΑΤ., τα λαχανικά ανατιµήθηκαν κατά 17,7%, τα έλαια και τα λίπη κατά 16,1%, τα φρούτα κατά 13,9%, το κρέας κατά 8,4% κ.ο.κ. Μόνον σε τρεις κατηγορίες αγαθών υπήρξε αποκλιµάκωση των τιµών τους τελευταίους 12 µήνες, και αυτές είναι στο φυσικό αέριο (-82%), στο πετρέλαιο θέρµανσης (-20,7%) και στις τηλεφωνικές υπηρεσίες (-3,5%). Η µεγάλη µείωση του κόστους ενέργειας ήταν αυτή που ώθησε και τον γενικό πληθωρισµό στο 1,6%.

Πολύ σκληρός για να πεθάνει…

Οπως έδειξε η πορεία των τελευταίων 14-18 µηνών, κατά τους οποίους ο ∆ΤΚ των τροφίµων «θέριεψε» και µεγάλωσε, ήταν πολλοί οι παράγοντες που ευθύνονται:

  • Η απότοµη αύξηση της ζήτησης µετά την πανδηµία.
  • Η αναταραχή στις εφοδιαστικές αλυσίδες και στο κλείσιµο σηµαντικών αγορών πρώτων υλών τροφίµων, που προκάλεσε η επίθεση των Ρώσων στην Ουκρανία.
  • Η αύξηση του ενεργειακού κόστους.
  • Η αύξηση του κόστους εργασίας κυρίως στον πρωτογενή τοµέα, από την οποία επλήγη ιδιαίτερα η Ελλάδα.

Και, τέλος, η κλιµατική αλλαγή, η οποία µειώνει έτι περαιτέρω την ήδη περιορισµένη εγχώρια, αλλά και διεθνή παραγωγή, όπως συµβαίνει π.χ. στο ελαιόλαδο. Εποµένως, παρά τις υποσχέσεις της κυβέρνησης και του αρµόδιου υπουργού Κώστα Σκρέκα, ο πληθωρισµός τουλάχιστον στα τρόφιµα θα αποδειχθεί ανθεκτικός. Γι’ αυτό η κυβέρνηση και το υπουργείο Ανάπτυξης βρίσκονται σε διαρκή κίνηση, τόσο µε το «καλάθι του νοικοκυριού» όσο και µε το πλαφόν του περιθωρίου κέρδους και τη «σήµανση» των προϊόντων που δίνονται µε µειωµένη τιµή (-5%).

Προς την ίδια κατεύθυνση στοχεύουν και τα µέτρα επιβολής κυρώσεων που επιβάλλουν οι Αρχές της χώρας, οι οποίες οµολογουµένως έχουν να επιδείξουν πολύ µεγάλα βεβαιωµένα πρόστιµα σε σχέση µε το παρελθόν, ύψους µερικών εκατοµµυρίων ευρώ, αλλά µε αδυναµία να τιθασεύσουν το τέρας του πληθωρισµού στα τρόφιµα.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής