Σε υψηλή ετοιμότητα βρίσκεται η κυβέρνηση και συνολικά η ελληνική δημόσια διοίκηση για τη διαχείριση της επόμενης ημέρας της εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση - με ή χωρίς συμφωνία.

Σύμφωνα με πληροφορίες των «Π», έχει εκπονηθεί ένα Επιχειρησιακό Σχέδιο ∆ράσης (Αction Plan) με συνολικά 128 ενέργειες που πρέπει να γίνουν από τα υπουργεία και τις Αρχές.

Ο κατάλογος των δράσεων ήδη έχει διανεμηθεί στα υπουργεία και τις αρμόδιες Αρχές από τον περασμένο Ιούλιο και εντός του προσεχούς διαστήματος αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί και οι τελευταίες, ώστε να είναι έτοιμη η χώρα μας πολύ πριν την καταληκτική ημερομηνία της 31ης Οκτωβρίου για το Brexit. Στόχος είναι να έχουν κλείσει και οι 128 εκκρεμότητες το αργότερο μέχρι την 1η Οκτωβρίου.

Το υπουργείο Εξωτερικών αποσκοπεί στο να διασφαλιστούν πλήρως τα δικαιώματα πολιτών, Ελλήνων στο Ηνωμένο Βασίλειο και Βρετανών στην Ελλάδα, να στηριχθούν εμπράκτως τα ελληνικά ιδρύματα και συμφέροντα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο χρηματοπιστωτικός τομέας και, φυσικά, οι ελληνικές επιχειρήσεις που θα πληγούν από ένα άτακτο (no-deal) Brexit. Τον συντονισμό έχει ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τα Ευρωπαϊκά Θέμα-τα, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης.

ΟΜΑΛΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Για την ελληνική κυβέρνηση, η Συμφωνία Αποχώρησης (που έχει υπογράψει η Τερέζα Μέι, αλλά έχει απορρίψει ο Μπόρις Τζόνσον) κρίνεται ικανοποιητική κυρίως διότι, αν τελικώς κυρωθεί ως έχει, θα εξασφαλίσει ομαλή μετάβαση της Βρετανίας σε καθεστώς τρίτης (εκτός Ε.Ε.) χώρας, με τρόπο που δεν θα αναστατώσει σε μεγάλο βαθμό τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και τον τρόπο λειτουργίας της Ένωσης, ενώ θα επιτρέψει οφέλη σε επιμέρους τομείς για τη χώρα μας.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, και με τις πολιτικές εξελίξεις στο Λονδίνο να είναι καταιγιστικές, συνεχίζονται οι προετοιμασίες του Μαξίμου και του ΥΠ.ΕΞ. για την αντιμετώπιση ενός ενδεχόμενου άτακτου Brexit. Ήδη από τις 19 Μαρτίου, εξάλλου, έχει υιοθετηθεί νομοθετική ρύθμιση (Ν. 4604/2019) που εξασφαλίζει τα δικαιώματα παραμονής των Βρετανών πολιτών που ήδη διαβιούν στην Ελλάδα σε περίπτωση άτακτης εξόδου και προστατεύει τις πλέον ευάλωτες ελληνικές επιχειρήσεις στον τουριστικό τομέα.

Το Επιχειρησιακό Σχέδιο ∆ράσης, όπως προαναφέραμε, περιλαμβάνει συνολικά 128 σημεία, που άλλα έχουν ήδη επιλυθεί και άλλα δρομολογούνται άμεσα.

Τα σημαντικότερα, όπως περιγράφονται στο Action Plan, είναι τα εξής:

  • Ενίσχυση ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σε συνεννόηση με την Κομισιόν, μέσω της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπίας στην Ε.Ε., θα επιλεγούν τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξη των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, σε περίπτωση που πληγούν από ένα no deal Brexit, ενώ εξετάζεται η προοπτική έκτακτης εθνικής χρηματοδότησης, εφόσον χρειαστεί.
  • Εισαγωγές – εξαγωγές. Ξεκινά διοικητική συνεργασία με τη Βρετανία (μέσω βρετανικής πρεσβείας σε Αθήνα και γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Λονδίνου) για διαδικαστικά θέματα σχετικά με εισαγωγές από τη Βρετανία (π.χ., διαδικασία παροχής ειδικού πιστοποιητικού προϊόντων από πιστοποιημένο βρετανικό φορέα), εξαγωγές προς τη Βρετανία (π.χ., ανάγκη δίγλωσσου πιστοποιητικού), κτηνιατρικούς ελέγχους (π.χ., εξέταση πιθανής ανταλλαγής εμπειρογνωμόνων με τη Βρετανία), υγειονομικούς ελέγχους (π.χ., ανάγκη στελέχωσης αρμόδιων υπηρεσιών με νέο προσωπικό).
  • Χρηματοδότηση επιχειρήσεων μέσω κρατικών ενισχύσεων. Η Ελλάδα διερευνά τη δυνατότητα για τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων που επηρεάζονται από ένα «no deal Brexit» από κρατικές εγγυήσεις, δημόσια ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων κ.λπ. (προετοιμασία μικρομεσαίων επιχειρήσεων για έναρξη εμπορίου με τρίτες χώρες, παροχή δανείων, εγγυήσεων, προσωρινής βοήθειας σε επιχειρήσεις με προβλήματα ρευστότητας). Πρέπει, ωστόσο, η Κομισιόν να κάνει δεκτές πιθανές αλλαγές στην πρακτική εφαρμογή κανόνων για κρατικές ενισχύσεις.
  • Προστασία ελληνικών γεωγραφικών ενδείξεων, προϊόντων ΠΟΠ / ΠΓΕ. Αμέσως έπειτα από ένα ενδεχόμενο άτακτο Brexit, η κυβέρνηση θα πιέσει την Κομισιόν για διευθέτηση του θέματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αμέσως μόλις επαναληφθούν διαπραγματεύσεις, θέτοντας θέματα όπως η προτεραιοποίηση της προστασίας ΠΟΠ / ΠΓΕ σε επαναδιαπραγματεύσεις, η χρηματοδότηση επηρεαζόμενων παραγωγών ΠΟΠ / ΠΓΕ με κοινοτικά κονδύλια Ε.Ε. κ.ά. Παράλληλα, το γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Λονδίνου θα κάνει διαβήματα προς τη βρετανική πλευρά για την ανάγκη προστασίας των ελληνικών προϊόντων στη βρετανική αγορά και θα παρακολουθεί τη διαμόρφωση του βρετανικού εθνικού συστήματος προστασίας ΠΟΠ/ΠΓΕ από την Ε.Ε. Το γραφείο διερευνά επίσης νομικούς τρόπους κατοχύρωσης εθνικών εμπορικών σημάτων και δυνατότητες προσφυγής (από κρατικές οντότητες, επαγγελματικούς φορείς, μη καταγεγραμμένες σε βρετανικά μητρώα εταιρείες κ.λπ.) στη βρετανική ∆ικαιοσύνη. Τα υπουργεία Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης θα δημιουργήσουν ειδική ομάδα κρούσης, καθώς και νομική ομάδα που θα επεμβαίνει για προστασία των ελληνικών ΠΟΠ / ΠΓΕ στη Βρετανία, σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών.
  • Βιομηχανικά προϊόντα. Σε περίπτωση «no deal Brexit» παύει η εκατέρωθεν προστασία και άδειες, συμπληρωματικά πιστοποιητικά προστασίας κ.λπ. δεν θα λαμβάνονται υπόψη. Επίσης, άδειες κυκλοφορίας από τη Βρετανία δεν θα αναγνωρίζονται. Θα ξεκινήσει εκστρατεία ενημέρωσης όλων των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων.
  • Αστυνομική και δικαστική συνεργασία. Συζητείται η κατάρτιση καταλόγων και η διεκπεραίωση εκκρεμών υποθέσεων αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας με τη Βρετανία πριν από την ημερομηνία αποχώρησης, σε συνεργασία με τη βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα. Ως προς τα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης, εκκρεμούν 14 υποθέσεις από την Ελλάδα για τη Βρετανία και 5 αντίστροφα. Σε διαφορετική περίπτωση, τα υπουργεία ∆ημόσιας Τάξης και ∆ικαιοσύνης πρέπει να καθορίσουν αν η Βρετανία θα πρέπει να τις επανυποβάλει μετά την αποχώρηση, βάσει της Σύμβασης του 1957.
  • Αναγνώριση τίτλων σπουδών και επαγγελματικών προσόντων. Από την ημέρα της εξόδου της Βρετανίας και έπειτα, τίτλοι και πτυχία επαγγελματικών προσόντων που αποκτήθηκαν στη Βρετανία από πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα θεωρούνται τίτλοι εκτός Ε.Ε. Το υπουργείο Παιδείας θα ενημερώσει όλους τους ενδιαφερόμενους φοιτητές που έχουν ήδη αποκτήσει τίτλο σπουδών από βρετανικό πανεπιστήμιο να σπεύσουν να το αναγνωρίσουν πριν από την ημερομηνία εξόδου (31/10/2019), με βάση τις υπάρχουσες διαδικασίες (Professional Qualifi cation Directive). Θα ενημερώσει επίσης τους φοιτητές που θα αποκτήσουν τίτλο σπουδών από βρετανικό πανεπιστήμιο μετά την ημερομηνία εξόδου για το νέο καθεστώς που θα ισχύσει και τον τρόπο αναγνώρισης που ισχύει για τρίτες χώρες (εθνική νομοθεσία).
  • Βρετανοί εργαζόμενοι στην Ελλάδα. Για τους εποχικούς εργαζομένους σε τουριστικές επιχειρήσεις θα υιοθετηθούν προσωρινά ευνοϊκά μέτρα (άδειες εργασίας, ιατροφαρμακευτική κάλυψη, κοινωνική ασφάλιση). Εξετάζεται παράλληλα η προοπτική θέσπισης μεταβατικής περιόδου (π.χ., μέχρι τέλος 2020) για Βρετανούς δικηγόρους, επαγγελματίες οδηγούς κ.λπ. στην Ελλάδα για να μετατρέψουν τις επαγγελματικές άδειές τους σε εθνικές ή για να ολοκληρώσουν οποιαδήποτε διαδικασία κριθεί αναγκαία για να συνεχίσουν παροχή υπηρεσιών τους.
  • Έλληνες ασθενείς στη Βρετανία. Υπάρχει σήμερα μεγάλος αριθμός Ελλήνων ασθενών σε νοσοκομειακές μονάδες της Βρετανίας κατόπιν έγκρισης του ΕΟ-ΠΥΥ. Καταγράφονται όλα τα περιστατικά και θα ολοκληρωθούν τα έκτακτα μέτρα ταχείας διεκπεραίωσης και εκκαθάρισης εκκρεμών αιτημάτων ασφαλισμένων και οργανισμών. Ο ΕΟΠΥΥ έχει προβλέψει εκταμίευση έκτακτου κονδυλίου για κάλυψη εξόδων αμιγώς ιδιωτικής περίθαλψης Ελλήνων πολιτών στη Βρετανία.
  • Ναυτιλία. Η Ελλάδα ενδιαφέρεται για την εξασφάλιση της ομαλής και απρόσκοπτης λειτουργίας της ναυτιλίας μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Βρετανίας. Καίριας σημασίας είναι η διατήρηση της ελεύθερης πρόσβασης της ελληνικής ναυτιλίας στη ναυτιλιακή αγορά της Βρετανίας και η αποφυγή περιορισμών και διακρίσεων, καθώς και η διατήρηση μιας λειτουργικής ναυτασφαλιστικής αγοράς.
  • Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων. ∆εν θα αλλάξουν οι κατηγορίες προϊόντων που υπόκεινται σε έλεγχο εξόδου προς τη Βρετανία, θα αλλάξει όμως η διαδικασία και τα έγγραφα που συνοδεύουν την εξαγωγή, καθώς θα πρέπει πλέον να συνοδεύονται από πιστοποιητικά φυτοϋγείας. Οι επαγγελματίες οδηγοί/μεταφορείς θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στα σύνορα (καθυστερήσεις, ειδικές άδειες εισόδου στη Βρετανία, αύξηση κόστους κ.λπ). Βρετανία και Γαλλία έχουν ανακοινώσει προσωρινή έκτακτη διαδικασία που θα ακολουθηθεί στον τομέα οδικών μεταφορών, τους αμέσως επόμενους μήνες μετά ενδεχόμενο no deal Brexit, στα σύνορα Βρετανίας με Ε.Ε., στο Καλέ (για πιστοποιητικά, ελέγχους φορτίων κ.λπ.). Ιδιαίτερο πρόβλημα θα υπάρξει για καθ’ οδόν ή έτοιμα προς αναχώρηση οδικά φορτία (π.χ., συνθήκες συντήρησης προϊόντων για καθηλωμένα φορτία).
  • Τουρισμός. Η Βρετανία αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη χώρα προέλευσης τουριστών (2 εκατ. τουρίστες ετησίως και 2 δισ. ευρώ εισπράξεις). Εξετάζεται εάν μπορεί να υπογραφεί με τη Βρετανία διμερής συμφωνία τουριστικής συνεργασίας. Σημαντικά ζητήματα για τον τουρισμό σε περίπτωση no deal (π.χ., απρόσκοπτη μετακίνηση επισκεπτών προς τη χώρα μας, ιατροφαρμακευτική κάλυψη ταξιδιωτών για επείγουσες ανάγκες, συνέχιση εύρυθμης λειτουργίας τουριστικής αγοράς / επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, κίνηση κεφαλαίων από τη βρετανική του-ριστική αγορά) έχουν ήδη διευθετηθεί από τον Ν. 4604/2019. Απαιτείται νομοθετική ρύθμιση για τη συνέχιση της ιατροφαρμακευτικής κάλυψης όλων των Βρετανών πολιτών μέχρι τις 31/12/2020.

Νέα διπλωματικά δεδομένα

Καθώς ο χρόνος μετράει αντίστροφα για το Brexit της 31ης Οκτωβρίου -εφόσον η βρετανική κυβέρνηση δεν ζητήσει και δεν πάρει παράταση-, η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα μόνο διαχειριστικά και διαδικαστικά, αλλά και πολιτικά. Στο τραπέζι έχει μπει ο στρατηγικός σχεδιασμός για την αναβάθμιση των διμερών σχέσεων Ελλάδας και Βρετανίας μετά την έξοδο της τελευταίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση (με ή χωρίς συμφωνία), που θα λειτουργήσει και ως αντίβαρο στην αναβάθμιση των σχέσεων Βρετανίας και Τουρκίας, που ήδη δρομολογείται. Η Βρετανία είναι, εξάλλου, μία από τις εγγυήτριες δυνάμεις στο Κυπριακό, με σημαντική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο και παραδοσιακά στενούς δεσμούς με τη χώρα μας. Το υπουργείο Εξωτερικών αναμένεται το προσεχές διάστημα να παρουσιάσει το ολοκληρωμένο σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού για το μέλλον των διμερών μας σχέσεων με τη Βρετανία, που θα επικεντρωθεί στις διμερείς πολιτικές, οικονομικές, επενδυτικές, εκπαιδευτικές, διπλωματικές και κυρίως αμυντικές μας σχέσεις, καθώς και στη μελλοντική διμερή μας συνεργασία σε τομείς υπηρεσιών, μετανάστευσης, εσωτερικής ασφάλειας, ναυτιλίας, τουρισμού, πολιτισμού, παιδείας, ψηφιοποίησης, επιστήμης, έρευνας και τεχνολογίας - καινοτομίας. «Δουλεύουμε σκληρά και σε συνεργασία με όλους τους παραγωγικούς φορείς, ώστε να είμαστε μια από τις χώρες που θα επιβεβαιώσει ότι η επόμενη ημέρα της αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας δεν θα είναι μια μέρα χειρότερη στις διμερείς σχέσεις, αλλά θα έχουμε διατηρήσει τουλάχιστον ένα επίπεδο ανάλογο του επιπέδου των σχέσεων που έχουμε σήμερα», τόνισε προ ημερών ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τα Ευρωπαϊκά Θέματα, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, έπειτα από ευρεία σύσκεψη για το ζήτημα αυτό.

Η χώρα μας τάσσεται υπέρ της χορήγησης του απαιτούμενου χρόνου προς τη Βρετανία προκειμένου η τελευταία να επιλύσει τα εσωτερικά της ζητήματα και να αποσαφηνίσει τη στάση της έναντι του Brexit. Συντάσσεται, όμως, πλήρως με την κεντρική γραμμή της Κομισιόν για τη συμφωνία αποχώρησης. Σε κάθε περίπτωση, κύριο ζητούμενο για την Ελλάδα είναι η αποφυγή άτακτης εξόδου, λόγω των επιπτώσεών της σε πολίτες, επιχειρήσεις, τουρισμό και κυρίως στη μακροοικονομική σταθερότητα της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια περίοδο, μάλιστα, που η χώρα μας «διψάει» για άμεσες ευρωπαϊκές, ξένες επενδύσεις.

Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, θα δημιουργήσει νέα δεδομένα για την Ελλάδα, την Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή για τις ελληνοτουρκικές και τις τουρκοκυπριακές σχέσεις.

Το Ηνωμένο Βασίλειο προσβλέπει στην περαιτέρω αναβάθμιση των στρατηγικών, διπλωματικών, αμυντικών και εμπορικών σχέσεών του με την Τουρκία μετά το Brexit, που και οι δύο πλευρές θεωρούν ότι, εφόσον πραγματοποιηθεί με ομαλό τρόπο, θα είναι αμοιβαίως επωφελής. Οι διπλωματικές σχέσεις των δύο πλευρών είναι εξαιρετικές και βρίσκονται σε περαιτέρω ανοδική πορεία, με συνεχείς ανταλλαγές επισκέψεων υψηλού επιπέδου και υποστήριξη της Τουρκίας από τη Βρετανία σχεδόν για το σύνολο των πολιτικών της - και αυτό παρά την επιδείνωση στο ζήτημα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών, μάλιστα, ανέρχονται πλέον σε 16 δισ. δολάρια, με προοπτική αύξησης έως τα 20 δισ. δολάρια. Οι αμυντικές και εξοπλιστικές σχέσεις τους έχουν ανοδική πορεία, ως μέλη του ΝΑΤΟ και της παγκόσμιας συμμαχίας κατά του «Ισλαμικού Κράτους», με υπό εξέλιξη εξοπλιστικές συμβάσεις συνολικού ύψους 100 εκατ. δολαρίων μεταξύ της βρετανικής BAE Systems και της τουρκικής Turkish Aerospace Industries και με προοπτική νέων εξοπλιστικών συμβολαίων.

British steel

Αξίζει να σημειωθεί ότι τις τελευταίες ημέρες είναι σε πλήρη εξέλιξη η τελική φάση των συ-ζητήσεων για την εξαγορά της British Steel από την εταιρεία Altaer, που ελέγχεται πλήρως από το συνταξιοδοτικό ταμείο του τουρκικού στρατού (Oyak). H British Steel, που βρίσκεται στο όριο της χρεοκοπίας, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία χάλυβα στη Βρετανία και απασχολεί περίπου 5.000 εργαζομένους.