Ελάχιστοι μπορούσαν να φανταστούν στις αρχές του έτους τα νέα δεδομένα που θα έφερνε η πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο μέσα σε μόλις 3 μήνες. Το δράμα της Ιταλίας και της Ισπανίας είναι ακόμα πολύ νωπό και η Αμερική γίνεται καθημερινά ένας αρνητικός παγκόσμιος πρωταθλητής σε κρούσματα και θανάτους. Σταδιακά και μέρα με την ημέρα ολόκληρος ο πλανήτης εισέρχεται σε μια νέα πραγματικότητα, που ελάχιστοι είχαν φανταστεί και σίγουρα προδιαγράφεται πολύ διαφορετική και δύσκολη για τους περισσότερους από εμάς.

Σε πείσμα της πρόσφατης ιστορίας της, η Ελλάδα κατάφερε αυτή τη φορά να αναδείξει τα καλύτερα της στοιχεία. Αντίθετα με όσα βλέπαμε τα τελευταία χρόνια, είδαμε μια αποτελεσματική και αποφασιστική ηγεσία να έχει τα ηνία της χώρας, να σταθμίζει ορθά τα δεδομένα και να παίρνει τις σωστές αποφάσεις. Είδαμε τον κρατικό μηχανισμό, την Πολιτική Προστασία και το ΕΣΥ να λειτουργούν με υποδειγματική οργάνωση, υπευθυνότητα και επάρκεια και να επιτελούν με επιτυχία τον θεσμικό τους ρόλο. Και είδαμε την συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας να αντιλαμβάνεται το διακύβευμα, να αντιδρά με θετικό τρόπο, να συσπειρώνεται πίσω από την πολιτεία και τους ειδικούς και να στηρίζει την εθνική γραμμή άμυνας.

Ο μετασχηματισμός της χώρας μοιάζει να ήταν πολύ σύντομος, σχεδόν ακαριαίος, μετά το περασμένο καλοκαίρι. Όμως η αλήθεια είναι ότι δεν ωριμάσαμε απότομα, ούτε άλλαξε η συλλογική μας κουλτούρα μέσα σε μερικούς μήνες. Η χώρα μας παραμένει ακόμα βαθιά τραυματισμένη μετά από την δεκαετή κρίση χρέους. Οι δομές μας είναι ακόμα γερασμένες, το κράτος μας παραμένει γραφειοκρατικό και πολύπλοκο, η οικονομία μας επηρεάζεται πολύ από τις διεθνείς αναταράξεις και οι θεσμοί μας χρειάζονται μεγαλύτερη ανεξαρτησία, εκσυγχρονισμό και ενδυνάμωση. Αν η χώρα μας έπαψε να είναι ο παρίας της διεθνούς σκηνής, είναι επειδή απέδειξε ότι υπό προϋποθέσεις μπορεί και θέλει να αλλάξει και δεν είναι ένα «αποτυχημένο κράτος», ένα failed state που δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί, όπως έλεγαν πολλοί.

Σήμερα δεν είναι η στιγμή για απολογισμό, καθώς μια νέα πραγματικότητα αναδύεται για ολόκληρο τον πλανήτη. Για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο και νέα και πιεστικά διλήμματα θα κάνουν την εμφάνισή τους και θα ζητούν απαντήσεις.

Πώς θα αντιμετωπίσουμε το οικονομικό κόστος της πανδημίας και με ποιον τρόπο θα κατανεμηθεί στην κοινωνία; Θα αναζητήσουμε περισσότερες λύσεις στο κράτος ή θα στηρίξουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία; Πώς θα ενισχύσουμε τους νέους και παραγωγικούς, προφυλάσσοντας όμως και τους μεγαλύτερους και πιο ευπαθείς; Ποιο είναι το σωστό μείγμα ανάμεσα σε παροχές που διατηρούν την κοινωνική συνοχή, αλλά και σε υποδομές που θεμελιώνουν την αυριανή ανάπτυξη;

Αλλά και σε άλλους τομείς τα ζητούμενα θα είναι πιεστικά και οι απαντήσεις που θα δοθούν θα διαμορφώσουν τη νέα πολιτική αντιπαράθεση. Σε ποιο σημείο άραγε μπαίνει το όριο ανάμεσα στο προστατευτικό κράτος και την αυταρχική εξουσία; Πότε το κράτος μας λειτουργεί προς όφελος των πολιτών και πότε τους επιβαρύνει; Πότε η δημόσια υγεία υπερτερεί έναντι της προστασίας των προσωπικών δεδομένων; Και τελικά πώς θα προστατευθεί αποτελεσματικά η δημοκρατία από τις ψευδείς ειδήσεις και την παραπληροφόρηση που είδαμε ακόμα και σε αυτή την κρίση, χωρίς όμως να αστυνομεύεται η ελεύθερη διακίνηση των απόψεων και των ιδεών;

Αν ο οδικός χάρτης της επόμενης ημέρας είναι το ζητούμενο, τότε σίγουρα οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα συμβάλλουν καίρια στη διαμόρφωσή του. Ταυτόχρονα η διαχείριση της κρίσης θα μας αφήσει μια πολύτιμη παρακαταθήκη στην οποία θα πρέπει να στηρίξουμε τις αυριανές λύσεις. Γιατί μέσα από αυτή την κρίση τέθηκαν οι βάσεις για ένα νέο ΕΣΥ, για ένα ψηφιακό κράτος στην υπηρεσία του πολίτη και για μια διαδραστική, συγχρονισμένη και ασύγχρονη εκπαίδευση για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Και αυτές τις ημέρες όλοι πήραμε μια γεύση από το τι σημαίνει σύγχρονο, ευέλικτο και αποτελεσματικό κράτος, αντιλαμβανόμενοι ωστόσο ότι αυτό δεν είναι κάτι δεδομένο και νομοτελειακό, αλλά κάτι που βασίζεται σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Οφείλουμε να χτίσουμε λοιπόν πάνω σε αυτήν την παρακαταθήκη, να δρομολογήσουμε και να επιταχύνουμε ακόμα περισσότερες ψηφιακές μεταρρυθμίσεις, αλλά οφείλουμε και να τοποθετηθούμε με επιτυχία απέναντι στα πιο πάνω ερωτήματα. Μόνο έτσι οι εμπειρίες από την πρόσφατη κρίση χρέους και από την αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας, θα μας οδηγήσουν στην οικοδόμηση ενός πιο σύγχρονου και ισχυρού κράτους, θυσιάζοντας τις σκοπιμότητες της στιγμής για την στρατηγική του μέλλοντος και θεμελιώνοντας με αυτόν τον τρόπο την αναπτυξιακή έκρηξη του αύριο.

*Ο Περικλής Μαντάς είναι βουλευτής Μεσσηνίας με τη Νέα Δημοκρατία