Λύση στο πρόβλημα με τα σκουπίδια, νέο μοντέλο διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, τέλος στον «γόρδιο δεσμό» με τους δασικούς χάρτες και άλλες καινοτομίες φέρνει ο νέος περιβαλλοντικός νόμος, που ψηφίστηκε την Τρίτη το βράδυ στη Βουλή. Τα «Π» αποκωδικοποιούν τις σημαντικότερες πτυχές του Νόμου Χατζηδάκη και το πώς αυτός αλλάζει τη Eλλάδα.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ
Μέχρι σήμερα, η περιβαλλοντική αδειοδότηση μπορούσε να διαρκέσει ακόμα και οκτώ χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί. Πλέον υπάρχουν τα εργαλεία ώστε να περιοριστεί ο χρόνος σε 100150 ημέρες. Ποια είναι αυτά; Γίνεται περιορισμός των προθεσμιών και των σταδίων της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Με την άπραγη παρέλευση των προθεσμιών δεν θα κωλύεται η συνέχιση της διαδικασίας, πλην ορισμένων εξαιρέσεων. Ξεκινά, παράλληλα, ο θεσμός των ιδιωτών πιστοποιημένων αξιολογητών, δηλαδή εξειδικευμένων επιστημόνων, με αποδεδειγμένη εμπειρία, που εγγράφονται σε μητρώο, με την πιστοποίηση του υπουργείου Περιβάλλοντος. Η επιλογή των αξιολογητών γίνεται από την αρμόδια περιβαλλοντική Αρχή μέσω κλήρωσης και οι αμοιβές τους είναι προκαθορισμένες, προκειμένου να εξασφαλιστούν η διαφάνεια και η αντικειμενικότητα της διαδικασίας. Επιπρόσθετα, επεκτείνεται η ισχύς της περιβαλλοντικής άδειας από 10 σε 15 χρόνια, διευκολύνονται η τροποποίηση και η ανανέωση των περιβαλλοντικών αδειών και εισάγεται η πρόβλεψη για μελλοντική δυνατότητα έκδοσης ενιαίας άδειας με ενσωματωμένους περιβαλλοντικούς όρους («onestopshop») μόλις υπάρξει, σε κυβερνητικό επίπεδο, η κατάλληλη τεχνική υποδομή.
ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ ΑΠΕ
Στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) γίνεται αντικατάσταση της άδειας παραγωγής με τη βεβαίωση παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα προκύπτει έπειτα από μια σύντομη και αυτοματοποιημένη διαδικασία ελέγχου της αίτησης, με μείωση στο ελάχιστο των δικαιολογητικών που απαιτούνται. Πρόκειται για το πρώτο τμήμα ενός καινούργιου θεσμικού πλαισίου, που θα αναμορφώσει πλήρως την αδειοδοτική διαδικασία για τα έργα ΑΠΕ, μειώνοντας δραστικά, όπως φιλοδοξεί το υπουργείο Περιβάλλοντος, το απαιτούμενο διάστημα στα δύο χρόνια, από επτά που διαμορφώνεται κατά μέσο όρο σήμερα.
ΖΩΝΕΣ NATURA
Αντί να υπάρχουν προσωπικές, σε μεγάλο βαθμό, ρυθμίσεις, βάσει επιμέρους μελετών, εισάγονται 4 ζώνες προστασίας στις περιοχές Natura (ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης, ζώνη προστασίας της φύσης, ζώνη διατήρησης οικοτόπων και ειδών, ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων). Στις περιοχές αυτές θα αναπτύσσονται δραστηριότητες που θα προβλέπονται από 23 ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, οι οποίες θα εκπονηθούν σε όλη τη χώρα, αντίστοιχα διαχειριστικά σχέδια, αλλά και Προεδρικά ∆ιατάγματα ανά περιοχή.
Όπως υποστηρίζει το υπουργείο Περιβάλλοντος, προκειμένου να μην καθυστερεί η διαδικασία των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών, αλλά και να υπάρχει μια σχετικά ομοιόμορφη αντιμετώπιση του ζητήματος σε ολόκληρη την επικράτεια, προβλέπονται από τον νόμο κάποιες χρήσεις γης (προβλεπόμενες ήδη από το Προεδρικό ∆ιάταγμα 59/2018) και άλλες περιβαλλοντικές δραστηριότητες, με κλιμάκωση ανάλογα με τον βαθμό προστασίας. Οι μελετητές επιλέγουν μεταξύ των εν λόγω δραστηριοτήτων εκείνες που θεωρούν ότι αρμόζουν σε κάθε περιοχή. Οι μελέτες αυτές λαμβάνονται υπόψη για την εκπόνηση, από το υπουργείο, του διαχειριστικού σχεδίου για κάθε επιμέρους περιοχή Natura, ενώ παράλληλα το διαχειριστικό σχέδιο τίθεται ουσιαστικά υπό την έγκριση του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς προβλέπεται η έκδοση ενός Προεδρικού Διατάγματος για κάθε επιμέρους μελέτη και διαχειριστικό σχέδιο.
ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΣΑΚΟΥΛΑ
Ο νέος νόμος φέρνει και αυστηροποίηση του πλαισίου για τις πλαστικές σακούλες από την 1η Ιανουαρίου του 2021, κλείνοντας το «παραθυράκι» που δημιουργήθηκε από τον τρόπο που εφαρμόστηκε η ευρωπαϊκή οδηγία. Μπαίνει, δηλαδή, ενιαίο τέλος στις πλαστικές σακούλες. Συγκεκριμένα, ενώ επιβλήθηκε αντισταθμιστικό τέλος μόνο για τις λεπτές πλαστικές σακούλες με πάχος τοιχώματος 1550 μικρόμετρα, ταυτόχρονα αυξήθηκε κατακόρυφα η χρήση της πιο χοντρής πλαστικής σακούλας, την οποία οι καταναλωτές πληρώνουν στα καταστήματα λιανικής πώλησης χωρίς η χρέωση αυτή να αποτελεί περιβαλλοντικό τέλος. Το ζήτημα αντιμετωπίζεται με επιβολή τέλους σε όλες τις πλαστικές σακούλες, ανεξαρτήτως πάχους τοιχώματος, με στόχο την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης. Μοναδική εξαίρεση είναι οι βιοαποδομήσιμες και λιπασματοποιήσιμες.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Ο νόμος φιλοδοξεί επίσης να δώσει λύσεις στο μεγάλο πρόβλημα με τη διαχείριση αποβλήτων. Απλουστεύεται και επισπεύδεται η υφιστάμενη διοικητική διαδικασία για την έγκριση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων και Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων.
Κατ’ εξαίρεση, σε έκτακτες περιπτώσεις και για λόγους εξυπηρέτησης δημοσίου συμφέροντος, η διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων γίνεται με υπουργική απόφαση, κατά παρέκκλιση των υφιστάμενων προβλέψεων του ΠΕΣΔΑ.
Για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων στις νησιωτικές περιφέρειες του Νοτίου Αιγαίου και των Ιονίων Νήσων συστήνεται για καθεμία από αυτές ειδικός περιφερειακός διαβαθμιδικός φορέας διαχείρισης στερεών αποβλήτων, ως Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ, στον οποίο μετέχουν η οικεία Περιφέρεια και υποχρεωτικά όλοι οι δήμοι αυτής. Σκοπός είναι ο καλύτερος συντονισμός για τη διαχείριση αποβλήτων σε αυτές τις ευαίσθητες τουριστικά περιοχές, η αντιμετώπι ση των προστίμων που έχουν επιβληθεί από την Ε.Ε. και η δημιουργία ενός πιο ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης αποβλήτων.
ΔΑΣΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ
Γίνεται εκ νέου ανάρτηση των δασικών χαρτών με τις περιοχές που είχαν εξαιρεθεί ως οικιστικές πυκνώσεις σε συμμόρφωση με το γράμμα και το πνεύμα της απόφασης του ΣτΕ (Ολ. ΣτΕ 685/2019), που έκρινε αντισυνταγματική την προηγούμενη προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος. Παρέχεται η δυνατότητα τακτοποίησης για χρονικό διάστημα 30 ετών κατοικιών που έχουν χτιστεί εντός δασών και δασικών εκτάσεων με βάση συγκεκριμένα κριτήρια προστασίας του περιβάλλοντος.
Μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών και την υποβολή των σχετικών ενστάσεων, θα εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα για τις λεπτομέρειες βασισμένο στις σχετικές οικονομοτεχνικές μελέτες, έτσι ώστε τελικά η όποια ρύθμιση να είναι σύμφωνη με τη νομολογία και τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Παράλληλα, ο νόμος θέτει τέρμα στις διαφορετικές και αντιφατικές μεταξύ τους ερμηνείες ορισμένων υπηρεσιών του Δημοσίου ως προς τον χαρακτήρα διαφόρων εκτάσεων. Αποσαφηνίζει, δηλαδή, ότι δεν θεωρούνται δασικές εκτάσεις γαίες τις οποίες το ίδιο το κράτος επισήμως έχει θεωρήσει μη δασικές. Τερματίζονται έτσι, όπως τονίζει το υπουργείο Περιβάλλοντος, οι αλληλοσυγκρουόμενες τοποθετήσεις της Δημόσιας Διοίκησης, αλλά και επιταχύνεται η εκπόνηση των δασικών χαρτών, χωρίς εμπόδια που είχαν τεθεί από το ίδιο το Δημόσιο, αλλά και χωρίς ταλαιπωρία για τους πολίτες.
Στόχος είναι να αντιμετωπιστεί το ζήτημα με τις 170.000 αντιρρήσεις που είχαν υποβληθεί σε όλη την Ελλάδα για την εκπόνηση των δασικών χαρτών. Για παράδειγμα, κτήματα τα οποία είχαν αποδοθεί με σφραγίδα του ελληνικού κράτους ακόμα και από την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή (προ του 1975) σε Ελληνες πολίτες για αγροτική χρήση εφόσον βεβαίως παραμένουν και σήμερα αγροτικά θα μπορούν κανονικά να αξιοποιούνται από τους ιδιοκτήτες τους χωρίς προβλήματα και χωρίς να θεωρούνται δάση.
Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος
Η Ελλάδα για πρώτη φορά αποκτά έναν κεντρικό φορέα συντονισμού της διακυβέρνησης και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, στα πρότυπα χωρών όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Φινλανδία. Γίνεται έτσι δεκτό ένα πάγιο αίτημα πολλών περιβαλλοντικών οργανώσεων και τοπικών φορέων. Ο φορέας αυτός είναι μετεξέλιξη του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ) και διαθέτει 24 οργανικές μονάδες σε όλη τη χώρα, που ονομάζονται Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών. Ο νέος φορέας αναλαμβάνει τον συντονισμό για μια πιο αναβαθμισμένη προστασία των συγκεκριμένων περιοχών και, μεταξύ άλλων, θα γνωμοδοτεί για τις επιπτώσεις έργων ή δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις προστατευόμενες περιοχές.
Η στελέχωση του νέου σχήματος (γενικοί διευθυντές και διευθυντές) θα γίνει μέσω διαδικασιών ΑΣΕΠ. Η βάση στελέχωσης των 24 Μονάδων θα είναι οι σημερινοί υπηρετούντες υπάλληλοι ύστερα από αξιολόγηση μέσω ΑΣΕΠ.
Στη συνέχεια, ο εν λόγω οργανισμός θα συνάψει μνημόνια συνεργασίας με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και το Λιμενικό Σώμα για τη φύλαξη των περιοχών. Παράλληλα, θα συνάπτει προγραμματικές συμβάσεις με τις περιφέρειες και τους δήμους για την υλοποίηση των σχεδίων διαχείρισης, έργων και αναπτυξιακών προγραμμάτων.