Το πέταγμα της νυχτερίδας και ο νέος κόσμος

Στη θεωρία του χάους αναφέρεται ότι το πέταγμα μιας πεταλούδας στον Αμαζόνιο, μπορεί να φέρει βροχή στην Κίνα. Στην περίπτωση του COVID-19 το πέταγμα της νυχτερίδας στην Κίνα έφερε το χάος στην παγκόσμια κοινότητα. Ήδη για τη γενιά των Millennials και της Generation Z (όλοι όσοι γεννήθηκαν μεταξύ του 1980 και του 2010) η κρίση του COVID-19 αντιπροσωπεύει την μεγαλύτερη καταστροφή με την οποία έχουν βρεθεί αντιμέτωποι. O τρόπος ζωής τους μπορεί να αλλάξει δραματικά και να δημιουργήσει καινούριες τάσεις που ακόμη και σήμερα είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Ήδη στις μέρες μας εργάζονται και εκπαιδεύονται σε έναν κόσμο στον οποίο αύριο θα κληθούν να ηγηθούν.

Καθώς βρισκόμαστε στην αρχή της παγκόσμιας κρίσης εξαιτίας του COVID-19 όλο και περισσότερο αυξάνει η αγωνία, το άγχος και η ανασφάλεια για το νέο κόσμο, την επόμενη ημέρα. Ακόμη δεν μπορεί να πει κάποιος με ασφάλεια πόσο διαφορετικός θα είναι ο κόσμος, αλλά ένα είναι σίγουρο: Θα είναι διαφορετικός! Ο COVID-19 δεν είναι μια απλή ασθένεια που αφορά τον υγειονομικό κόσμο, αλλά μια πανδημία που αλλάζει τον τρόπο ζωής μας, στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλάζει πολιτικές, συμπεριφορές, την εργασία, την διασκέδαση και αναψυχή.

8 Σχέδια Μάρσαλ σε 3 μήνες. Νέος κρατικός καπιταλισμός;
Σύμφωνα με την McKinsey οι κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν ανακοινώσει πρόσθετα οικονομικά πλάνα ύψους 10 τρις δολαρίων. Το ποσό αυτό είναι τεράστιο και ισοδυναμεί περίπου με 8 Σχέδια Μάρσαλ. Και είμαστε ακόμη στην αρχή. Το παραπάνω ποσό κατευθύνεται για την κάλυψη βασικών αναγκών των πολιτών, στην προστασία των θέσεων εργασίας και στη βοήθεια προς τις επιχειρήσεις προκειμένου να επιβιώσουν την επόμενη μέρα. Ο ρόλος του κράτους στη λειτουργία της ελεύθερης οικονομίας γίνεται καθοριστικός και μια σειρά από ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν στα επόμενα χρόνια. Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν κρατικό καπιταλισμό; Σε ποιο μέγεθος και για πόσο χρονικό διάστημα οι κυβερνήσεις θα μπορούν να παίξουν αυτόν τον ρόλο; Και βέβαια κατά πόσο τα δημοσιονομικά μεγέθη, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά σε όλο τον κόσμο, αντέχουν τέτοιου μεγέθους χρηματοδότηση; Ερωτήματα που περιμένουμε να απαντηθούν στους επόμενους μήνες.

Απομονωτισμός ή παγκόσμια συνεργασία;
Πριν την εμφάνιση του COVID-19 υπήρχαν έντονα τα σημάδια της ανόδου του προστατευτισμού με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ισχυρή απαίτηση σε όλο το δυτικό κόσμο για ένα πιο αυστηρό πλαίσιο στη μετανάστευση αλλά και στις πολιτικές χορήγησης visa. Ο προστατευτισμός, κατά τη διάρκεια της κρίσης που διανύουμε έλαβε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. Περισσότερα από 3 δις άνθρωποι ζουν σε χώρες όπου τα σύνορα έχουν κλείσει και 93% του πληθυσμού ζει σε χώρες όπου υπάρχουν έστω και κάποιες απαγορεύσεις σχετικά με την είσοδο σε αυτές.

Παράλληλα, στις μέρες μας εξελίσσεται ένας άτυπος διπλωματικός πόλεμος προμήθειας υγειονομικού υλικού, ακόμη και ανάμεσα σε χώρες που θεωρούνται σύμμαχοι. Είναι αποκαλυπτικά τα ρεπορτάζ για τα όσα συνέβησαν σχετικά με τις παραγγελίες υγειονομικού υλικού που δεσμεύθηκαν και δεν μπόρεσαν ποτέ να φτάσουν προς χώρες που βρισκόταν στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης του κορονοϊού. Ο απομονωτισμός είναι πια εμφανής. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί μια παγκόσμια υγειονομική κρίση, δίχως παγκόσμια συνεργασία και αλληλεγγύη;

Η άνοδος της «αόρατης» οικονομίας και ο φόβος για το μέλλον της εργασίας
Σε μια πρόσφατη έρευνα το 13% των Ευρωπαίων απάντησε ότι θα προτιμήσει έναν ράφτη από το διαδίκτυο. Θα στείλει ενδεχομένως με email τις φυσικές αναλογίες του σώματός του, θα επιλέξει το ύφασμα και σε λίγες ημέρες θα έχει στο σπίτι του το χειροποίητο πουκάμισο ή ότι άλλο επιλέξει. Έως το τέλος Φεβρουαρίου στην Ιταλία οι ηλεκτρονικές παραγγελίες αυξήθηκαν κατά 81%. Ναι, το ηλεκτρονικό εμπόριο είχε εισβάλει στη ζωή μας, αυτή η διαπίστωση δεν είναι κάτι νέο. Αλλά ο COVID-19 κατάφερε να επιταχύνει τις αλλαγές στις καταναλωτικές μας συνήθειες, ακόμη και σε ηλικίες που μέχρι πρότινος αντιστεκόταν σθεναρά.

Εκεί όμως που αναμένεται να καταγραφούν πραγματικά εκπληκτικές αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες είναι ο χώρος της τηλεϊατρικής. Στις ΗΠΑ η Teladoc ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους τηλεϊατρικής είδε αύξηση στις υπηρεσίες κατά 50% και αναγκάστηκε να προσθέσει χιλιάδες ιατρούς στο δίκτυο της. Οι Ομοσπονδιακές Υπηρεσίες των ΗΠΑ διέθεσαν 200 εκ δολάρια για να βελτιώσουν την συνδεσιμότητα μεταξύ των ασθενών και υπηρεσιών τηλεϊατρικής. Φυσικά δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ όπου παρατηρήθηκε αυτή η τάση. Στη Σουηδία η KRY International ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους τηλεϊατρικής στην Ευρώπη είδε αύξηση στις εγγραφές περισσότερο από 200%. Οι επισκέψεις ρουτίνας στους γιατρούς θα μειωθούν σημαντικά και τη θέση τους θα πάρει η τηλεδιάσκεψη με το γιατρό μας. Στην Ελλάδα πήραμε, ήδη μια πρώτη γεύση με την άυλη συνταγογράφηση!

Τέλος, ο αυτοματισμός στις παραγωγικές διαδικασίες αναμένεται να αυξηθεί. Είναι κάτι που έχει παρατηρηθεί έπειτα από κάθε ύφεση στην παγκόσμια οικονομία τα τελευταία 30 χρόνια. Ο αυτοματισμός, 4η Βιομηχανική Επανάσταση, ήταν κάτι που ήταν ήδη γνωστό ότι θα επηρεάσει την αγορά εργασίας καθώς σε παγκόσμιο επίπεδο 400 με 800 εκατομμύρια θέσεις εργασίας αναμενόταν να επηρεαστούν έως το 2030. Η πανδημία του COVID-19 θα επιταχύνει τις εξελίξεις και γι’ αυτό θα πρέπει να προετοιμαστεί η επόμενη γενιά.

Αυτά είναι ορισμένα μόνο παραδείγματα των μεγάλων αλλαγών που έρχονται. Στους επόμενους μήνες, ίσως και χρόνια, θα δούμε και το βάθος των αλλαγών. Οι αλλαγές δεν είναι κατ’ ανάγκην αρνητικές. Αρκεί τα όσα θα αλλάξουν προς το καλύτερο, να είναι περισσότερα και σε ποσότητα και σε ποιότητα, σε σχέση με αυτά που θα αλλάξουν προς το χειρότερο!