Η δημοσιογραφική έρευνα από τα «Π» για το θέμα του τρόπου διοίκησης και λειτουργίας του τομέα της ανακύκλωσης στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αποκαλύπτει πολύ σοβαρά θέματα, που επιβεβαιώνουν ότι η παράβαση καθήκοντος έχει γίνει η συνήθης πρακτική.

Σε συνέχεια των αποκαλύψεων τόσο για τις ενέργειες και τις πράξεις του γενικού γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Μανώλη Γραφάκου, όσο και για τις παραβάσεις καθήκοντος των υπαλλήλων και της διοίκησης του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) για τους μπλε κάδους, είναι πλέον φανερό ότι άνοιξε ο ασκός του Αιόλου.

Το νέο θέμα που αποκαλύπτεται σήμερα αφορά τον τρόπο διαχείρισης και διάθεσης του ποσού των 19.723.017,53 ευρώ που έχει συγκεντρωθεί από το περιβαλλοντικό τέλος που έχουν πληρώσει οι πολίτες ως πρόστιμο όταν αγοράζουν πλαστικές σακούλες μεταφοράς στα σούπερ μάρκετ.

Το ποσό αυτό είναι εξαιρετικά μεγάλο και, σύμφωνα με τη 180036/952/2017 Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β’ 2812/10-8-2017), όπως τροποποιήθηκε με τη με αριθμό ΥΠ.ΕΝ./ ΔΔΑ/40480/886/2020 Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ B’ 1639/30-04-2020), τα έσοδα από τα περιβαλλοντικά τέλη αποτελούν «δημόσιο έσοδο», το οποίο εισπράττεται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και στη συνέχεια αποδίδεται υπέρ του ΕΟΑΝ.

Σύμφωνα με το συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο και ειδικότερα την παράγραφο 3, «Διαχείριση των εσόδων από τα περιβαλλοντικά τέλη», του Αρθρου 3Α, «Προσδιορισμός - είσπραξη και απόδοση του περιβαλλοντικού τέλους», ορίζεται ρητώς: «Ο ΕΟΑΝ, στο πλαίσιο επίτευξης των στόχων της παρούσας απόφασης: αα) υποστηρίζει και συνδράμει τους δήμους στη διαμόρφωση προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, συμπεριλαμβανομένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα σχολεία, με τη χρηματοδότηση μέτρων και δράσεων που αναφέρονται στην παράγραφο 1.1 και στοχεύουν στη μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών σακουλών μεταφοράς μίας χρήσης, ββ) ιεραρχεί τα χρηματοδοτούμενα έργα και προγράμματα ανάλογα με τη σπουδαιότητα και τον επείγοντα χαρακτήρα τους και, γγ) καθορίζει, συντονίζει και εποπτεύει τις δράσεις και τα προγράμματα που χρηματοδοτεί».

Παρόλο που είναι σαφές και ορισμένο ότι πρέπει να διατεθούν τα εκατομμύρια ευρώ από το περιβαλλοντικό τέλος των πλαστικών σακουλών από τον ΕΟΑΝ σε συνεργασία με τους δήμους, ξαφνικά την Πέμπτη 22 Οκτωβρίου εκδίδεται δελτίο Τύπου από το γραφείο του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, με τίτλο: «4 δράσεις για να επιστρέψουν στους πολίτες τα χρήματα από το τέλος πλαστικής σακούλας».

ΜΗ ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ

Στο συγκεκριμένο δελτίο Τύπου, που διανεμήθηκε στα ΜΜΕ, ο εποπτεύων υπουργός, Κ. Χατζηδάκης, ανακοινώνει (δηλαδή υπαγορεύει με νούμερα και δράσεις) ποια θα είναι η εισήγηση που θα έλθει προς συζήτηση σε επόμενο Διοικητικό Συμβούλιο του ανεξάρτητου και αυτόνομου ΕΟΑΝ. Άρα, ο εποπτεύων υπουργός έχει ήδη αποφασίσει πώς θα διανεμηθούν και θα διατεθούν τα 19.723.017,53 ευρώ των πολιτών, ενώ δεν έχει υπάρξει ακόμη ούτε καν εισήγηση της υπηρεσίας του ΕΟΑΝ, πολλώ δε μάλλον απόφαση του ανεξάρτητου Διοικητικού Συμβουλίου του.

Εκτός από την τυχόν υπέρβαση αρμοδιοτήτων του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη, με τη συγκεκριμένη απόφασή του κατηγορείται ότι έχει προβεί και σε παράβαση υπηρεσιακού καθήκοντος, καθόσον έχει αποφασίσει να γίνει διάθεση δημόσιων εσόδων σε δράσεις που δεν είναι επιλέξιμες (όπως ηλεκτρικά αυτοκίνητα, σκούτερ και πατίνια), αλλά και χωρίς να «υποστηρίζει και να συνδράμει τους δήμους στη διαμόρφωση προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, συμπεριλαμβανομένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα σχολεία».

Μετά τη -νομικά ελεγχόμενη- υπέρβαση αρμοδιοτήτων του υπουργού, ο φίλος του, πρόεδρος του ΕΟΑΝ, Νίκος Χιωτάκης, προσπάθησε να προβεί σε εκ των υστέρων νομιμοποίηση της απόφασης. Για τον σκοπό αυτόν, την επόμενη ημέρα από το δελτίο Τύπου υπαγόρευσε την έτοιμη εισήγηση στην αναπληρώτρια προϊσταμένη της Διεύθυνσης Ερευνας, Πρόληψης και Επικοινωνίας του ΕΟΑΝ, Ρουµπίνη Μαρίνη, καθόσον αυτή είναι αρµόδια για την «εκπόνηση προγραµµάτων και δράσεων ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης πολιτών και φορέων για την ανακύκλωση και των εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων», σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο Αρθρο 24 ΙΓ του Νόµου 4496/2017.

Οµως, το συγκεκριµένο στέλεχος του ΕΟΑΝ αρνήθηκε να υπογράψει την έτοιµη εισήγηση, καθόσον τόνισε ότι «δεν θέλω να µπλέξω όπως η Αργυρώ Ρεµούνδου µε τους µπλε κάδους, η οποία θα µπλέξει και για το υπηρεσιακό σηµείωµά της από 11/9/2020 που µπέρδεψε τον έλεγχο µε την εποπτεία και την εκδροµή», σύµφωνα µε τις φήµες που κυκλοφορούν στους διαδρόµους του ΕΟΑΝ.

Ως αποτέλεσµα, την Παρασκευή το απόγευµα στις 23 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος του ΕΟΑΝ, Νίκος Χιωτάκης, αναγκάστηκε να υπογράψει µόνος του την εισήγηση, χωρίς την εισήγηση της υπηρεσίας, παρόλο που ο ίδιος πρόεδρος αφήνει να εγκριθούν συστήµατα λόγω παρέλευσης προθεσµίας, επειδή, δήθεν, περίµενε την εισήγηση της υπηρεσίας, η οποία δεν είχε έλθει εµπρόθεσµα. Επειτα από ασφυκτική πίεση από τον υπουργό, αναγκάστηκε να στείλει τη δική του εισήγηση, για να περάσει το θέµα εκτός ηµερησίας διατάξεως στη συνεδρίαση της περασµένης ∆ευτέρας, 26 Οκτωβρίου.

Τότε ήλθε η «έκρηξη» µελών του ∆ιοικητικού Συµβουλίου του ΕΟΑΝ, µε αποκορύφωµα το µέλος Αχιλλέα Πληθάρα (που προέρχεται από τη WWF), ο οποίος σε γραπτή απάντηση που έστειλε στον πρόεδρο του ΕΟΑΝ, στις 25/10/2020, τόνισε ότι «µε δυσαρέσκεια πληροφορηθήκαµε την περασµένη Παρασκευή, 23/10, ότι θα επιχειρηθεί να συζητηθεί προ ηµερησίας διατάξεως στο ∆.Σ. του ΕΟΑΝ την προσεχή ∆ευτέρα, 26/10, η διάθεση των εσόδων του τέλους πλαστικής σακούλας. Με µεγαλύτερη δυσαρέσκεια επίσης διαβάσαµε στα µέσα ενηµέρωσης την εισήγηση του τρόπου διάθεσης, πριν αυτή φτάσει στα µέλη του ∆.Σ.».

Ο ίδιος κατέληξε ότι πρέπει να αποσυρθεί το συγκεκριµένο θέµα και να τεθεί στη σωστή του διάσταση, γιατί «η διάθεση πόρων που έχουν προέλθει από τους πολίτες της χώρας πρέπει να διέπεται από απόλυτη διαφάνεια και να χαρακτηρίζεται από τη µεγαλύτερη δυνατή αποδοτικότητα στη σχέση κόστους-οφέλους. Ειδικά σήµερα, που η πανδηµία έχει προκαλέσει συντριπτικό πλήγµα στο εισόδηµα των ελληνικών νοικοκυριών, θεωρούµε πως η όποια απόφαση του ∆.Σ. για την αξιοποίηση των εσόδων από το τέλος της πλαστικής σακούλας θα πρέπει να είναι στιβαρά τεκµηριωµένη και να έχει προκύψει µετά από ανοιχτή διαβούλευση και επαρκή συζήτηση µε κοινωνικούς εταίρους, που θα µπορούσαν να προσφέρουν καινοτόµες ιδέες για τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων».

Λόγω της άρνησης πολλών µελών του ∆ιοικητικού Συµβουλίου του ΕΟΑΝ, δεν υπήρχε η νοµική δυνατότητα συζήτησης του θέµατος αυτού, καθόσον, επειδή ήταν εκτός ηµερησίας διατάξεως, απαιτούσε την οµόφωνη συµφωνία όλων των µελών του ∆ιοικητικού Συµβουλίου. Οµως, ο πρόεδρος του ΕΟΑΝ, Νίκος Χιωτάκης, φαίνεται ότι δεν πτοήθηκε, επειδή λέγεται ότι δέχθηκε ασφυκτικές πιέσεις από τον υπουργό, Κωστή Χατζηδάκη. Ετσι, όρισε νέα συνεδρίαση µε το ίδιο θέµα, της διανοµής των εκατοµµυρίων ευρώ από το περιβαλλοντικό τέλος, για την ερχόµενη ∆ευτέρα, 2 Νοεµβρίου, πάλι χωρίς εισήγηση της υπηρεσίας του ΕΟΑΝ, αλλά µε µόνο τη δική του εισήγηση.

Εγκριτοι νοµικοί τόνισαν στα «Π» ότι έχουν σοβαρό νοµικό πρόβληµα οι συγκεκριµένες ενέργειες του υπουργού αλλά και του ΕΟΑΝ, που αφορούν περισσότερα από 19.000.000 ευρώ, και υπάρχουν σηµαντικές ευθύνες, που σίγουρα θα αναζητηθούν, ώστε να αποδοθούν, ενώ φαίνεται ότι άνοιξε ο ασκός του Αιόλου.

Προβληματίζουν οι χειρισμοί σε ενέργεια - περιβάλλον

Έντονο προβληµατισµόέχουν προκαλέσει στην κυβέρνηση οι χειρισµοί του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κ. Χατζηδάκη, σε µια σειρά από κρίσιµα θέµατα της κυβερνητικής ατζέντας. Σε µια εποχή που η κυβέρνηση έχει να αντιµετωπίσει την τριπλή πρόκληση της οικονοµικής κρίσης, της υγειονοµικής απειλής και της εθνικής ασφάλειας, ο κ. Χατζηδάκης προσθέτει προβλήµατα, ακυρώνοντας στην πράξη τη φιλοεπενδυτική και φιλοπεριβαλλοντική ατζέντα της.

Η τεράστια αναστάτωση που έχει προκληθεί σε εγχώριους και διεθνείς επενδυτές, αλλά και σε δεκάδες χιλιάδες ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στον τοµέα των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, από τις πρόσφατες µεθοδεύσεις του κ. Χατζηδάκη είναι το τελευταίο επεισόδιο σε µια σειρά άστοχων επιλογών και χειρισµών σε µείζονα θέµατα, που βρίσκονται πολύ ψηλά στην ιεράρχηση του ίδιου του πρωθυπουργού. Θέµατα που επηρεάζουν έντονα και την πολιτική συµπεριφορά µεγάλων πληθυσµιακών οµάδων άµεσου ενδιαφέροντος της Ν.∆. Οπως επισηµαίνουν κυβερνητικοί παράγοντες και βουλευτές, το τελευταίο διάστηµα έχουν καταγραφεί αστοχίες σχεδόν στο σύνολο των θεµάτων αρµοδιότητας Χατζηδάκη:

1. Στον τοµέα της ενέργειας, όπου ο υπουργός Περιβάλλοντος ανέλαβε το σύνολο των αρµοδιοτήτων που είχε ο Γεράσιµος Θωµάς µέχρι την επιστροφή του στην Κοµισιόν, καταγράφεται πλέον ουσιαστική έλλειψη στρατηγικής και στοχευµένων δράσεων για την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίµα (ΕΣΕΚ). ∆εν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η γ.γ. Ενέργειας και προσωπική επιλογή του ίδιου του πρωθυπουργού, Αλεξάνδρα Σδούκου, έχει σχεδόν εξαφανιστεί και αποφεύγει οποιαδήποτε δηµόσια τοποθέτηση επί των ενεργειακών θεµάτων, δείχνοντας τουλάχιστον αποστασιοποιηµένη, αν όχι αρνητική, απέναντι στις επιλογές Χατζηδάκη.

2. Ειδικότερα στον τοµέα των ΑΠΕ, όπου έχει δηµιουργηθεί θέµα µε το έλλειµµα στον Ειδικό Λογαριασµό από τον οποίο πληρώνονται οι παραγωγοί ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ), οι χειρισµοί Χατζηδάκη προκαλούν πολλαπλό κακό στην κυβέρνηση. Θυµίζουµε ότι το πρόβληµα προκλήθηκε όταν, πέρυσι, ο κ. Χατζηδάκης αποφάσισε να µειώσει το ΕΤΜΕΑΡ (τον πόρο που χρηµατοδοτεί µέρος του ΕΛΑΠΕ) κατά 25%, προκειµένου να στηρίξει την οικονοµική θέση της ∆ΕΗ, αυξάνοντας τα τιµολόγια ρεύµατος της Επιχείρησης και αντισταθµίζοντας την αύξηση αυτή µε µείωση του ΕΤΜΕΑΡ, ώστε οι πελάτες της ∆ΕΗ να µην αντιληφθούν το υπουργικό χαράτσι στους λογαριασµούς ρεύµατος. Ετσι, όµως, άρχισε να δηµιουργείται έλλειµµα στον EΛΑΠΕ, που αυξήθηκε ακόµα περισσότερο λόγω της πανδηµίας COVID-19.

Ο κ. Χατζηδάκης, αντί να µελετήσει σοβαρά το θέµα που ο ίδιος προκάλεσε και να επιδιώξει µια συναινετική, δίκαιη και βιώσιµη λύση, δηµιούργησε τεράστιο πρόβληµα και ανασφάλεια στους επενδυτές, καθώς έφερε στο προσκήνιο σκέψεις για έκτακτες εισφορές ή και οριζόντιες περικοπές στις τιµές µε τις οποίες πληρώνονται οι ΑΠΕ.

Οι κινήσεις αυτές ακυρώνουν τις τεράστιες προσπάθειες που έχει καταβάλει ο ίδιος ο πρωθυπουργός ώστε να εξαφανιστεί από τη δηµόσια σφαίρα οποιαδήποτε συζήτηση για country risk και έλλειψη αξιοπιστίας από τη χώρα έναντι των επενδυτών. ∆εν είναι τυχαίο ότι µεγάλοι ξένοι επενδυτές από τον χώρο των ΑΠΕ έσπευσαν στον πρωθυπουργό και διαµαρτυρήθηκαν έντονα για τη διαφαινόµενη αθέτηση εκ µέρους της Πολιτείας υπογεγραµµένων συµβάσεων που διέπουν τις επενδύσεις τους. Κι αυτό ενώ είχε προηγηθεί το ίδιο έργο τη διετία 2013-2014, µε χαράτσια και περικοπές που, όπως τόνιζε η τότε κυβέρνηση (Ν.∆.-ΠΑΣΟΚ), δεν θα επαναλαµβάνονταν ποτέ.

Εύλογα αναρωτιούνται οι φορείς των ΑΠΕ ποιος θα επενδύσει σε µια χώρα που διαρκώς αθετεί τα συµφωνηµένα. Επιπλέον, οι χειρισµοί ακυρώνουν και το κυβερνητικό αφήγηµα για µαζική στροφή στην πράσινη ανάπτυξη και τις ΑΠΕ σε µια εποχή που καταγράφεται έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για καθαρή ενέργεια και η κυβέρνηση επιδιώκει να περάσει όσο πιο ανώδυνα γίνεται τον σκόπελο της διαδικασίας ταχείας απολιγνιτοποίησης, που αποτελεί κορωνίδα της ενεργειακής της στρατηγικής.

3. Στον τοµέα της διαχείρισης απορριµµάτων καταγράφονται επίσης σηµαντικές καθυστερήσεις, αλλά και παλινωδίες, που ακυρώνουν στην πράξη την επιλογή του ίδιου του πρωθυπουργού για άµεση προώθηση πλήθους έργων Σ∆ΙΤ που θα επιλύσουν το µείζον αυτό περιβαλλοντικό ζήτηµα, κινητοποιώντας παράλλη λα ιδιωτικά κεφάλαια και σπάζοντας το απόστηµα των «φωτογραφικών» και κατακερµατισµένων διαγωνισµών µε την καταστροφική επιλογή για πολλά µικρά δηµόσια έργα ανά την Ελλάδα.

Ο κ. Χατζηδάκης πρόσφατα κατηγόρησε -και δικαίως- τον ΣΥΡΙΖΑ για µια χαµένη πενταετία στη διαχείριση απορριµµάτων, αλλά και ο ίδιος δεν έχει κάτι αξιόλογο να επιδείξει στον τοµέα αυτόν, ενάµιση χρόνο µετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Αντίθετα, το πλήθος δηµόσιων έργων που προτείνει να γίνουν ανά την Ελλάδα είναι ακριβώς το µοντέλο ΣΥΡΙΖΑ που καταδικάστηκε στην κοινωνία και στην κάλπη, ενώ πολλές φορές τα «Π» έχουν αναδείξει ύποπτες µεθοδεύσεις σε µια σειρά από υποθέσεις που σχετίζονται µε τα απορρίµµατα (µπλε κάδοι κ.ά.), επισηµαίνοντας τις τεράστιες ευθύνες και του γ.γ. Απορριµµάτων, κ. Γραφάκου.

4. Στον τοµέα του περιβάλλοντος, επίσης, οι χειρισµοί µε την προωθούµενη κυβερνητική µεταρρύθµιση για να µπουν κανόνες στην εκτός σχεδίου δόµηση αποδείχθηκαν προβληµατικοί και ξεσήκωσαν ποικίλες αντιδράσεις.

5. Τέλος, δεν µπορεί να µην επισηµάνει κανείς την αδιαφορία που συνεχίζει να επιδεικνύει ο κ. Χατζηδάκης για την προστασία του περιβάλλοντος, µε αποκορύφωµα την αποφυγή ανάληψης οποιασδήποτε δράσης ενάντια στο περιβαλλοντικό έγκληµα που εξελίσσεται στη ∆ραπετσώνα µε ευθύνη της εταιρείας Oil One, συµφερόντων Μελισσανίδη, για το οποίο «βράζει» η τοπική κοινωνία.

*Δημοσιεύθηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ το Σάββατο 31/10