Το καλοκαίρι του 2020, λίγο πριν ξεσπάσει η ελληνοτουρκική κρίση, στο Μέγαρο Μαξίμου υπήρχε η «πολυτέλεια» των συζητήσεων για μακροπρόθεσμες στρατηγικές κινήσεις. Σε μία από αυτές τις συζητήσεις, ο στενότερος συνεργάτης του Κυριάκου Μητσοτάκη, Γρηγόρης Δημητριάδης και ο γενικός γραμματέας επικοινωνίας και ενημέρωσης, Γιάννης Μαστρογεωργίου ανέλυαν το σχέδιο της Κομισιόν να επενδύσει πολιτικά και να ενισχύσει πανευρωπαϊκά τη λεγόμενη «στρατηγική πρόβλεψη» (strategic foresight).

Γρήγορα η ιδέα ωρίμασε και μπήκε μπροστά το εγχείρημα να δημιουργηθεί στη χώρα μας για πρώτη φορά μια δομή που θα έχει ως αποστολή να μελετά και να επιχειρεί να διαγνώσει τις μελλοντικές τεχνολογικές, κοινωνικοοικονομικές, περιβαλλοντικές και λοιπές εξελίξεις.

Το σχέδιο δεν έμεινε στα χαρτιά

Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, η «Ομάδα Στρατηγικών Προβλέψεων και Προοπτικής Διερεύνησης» έχει αρχίσει εδώ και μήνες να εργάζεται, υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Κυβέρνησης και τον Γενικό Γραμματέα του Πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη και αποτελείται από τον Γιάννη Μαστρογεωργίου ως Πρόεδρο, τον κάτοχο της έδρας UNESCO για την Έρευνα του Μέλλοντος (Futures Research) στην Ελλάδα Επαμεινώνδα Χριστοφιλόπουλο ως Αντιπρόεδρο και ως μέλη τον τεχνικό σύμβουλο σε θέματα στρατηγικής διερεύνησης και καινοτομίας Σταύρο Μαντζανάκη, τον σύμβουλο στρατηγικής και αναπληρωτή Διευθυντή γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού Γιώργο Ευθυμίου, τη συντονίστρια ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στην Έδρα UNESCO Ιριάννα Δεδούλη και τη σύμβουλο προοπτικής διερεύνησης Ανδρονίκη Παπατέρπου. Σε επίπεδο Υπουργών την Ελλάδα εκπροσωπεί στην Ε.Ε. ο Υπουργός Επικρατείας, Γιώργος Γεραπετρίτης.

Με κοινό τους άρθρο (στο protagon), οι κ. Δημητριάδης και Μαστρογεωργίου εξηγούν πως η Ελλάδα και η Ομάδα Foresight υπό τον Πρωθυπουργό έχει ήδη αναλάβει να οργανώσει τη σκέψη της κυβέρνησης για το μέλλον μέσα από δύο απαραίτητα εργαλεία προετοιμασίας και ανίχνευσης των μελλοντικών τάσεων και προκλήσεων. Το πρώτο είναι ένας δείκτης για το μέλλον. Οι χώρες, οι διεθνείς οργανισμοί, η ακαδημαϊκή κοινότητα διαθέτουν πολλούς δείκτες καταγραφής της υπάρχουσας ή παρελθούσας κατάστασης, βάσει των οποίων εξάγονται συμπεράσματα και προκαλούνται εκτιμήσεις για το μέλλον.

«Υπόσχεση μέλλοντος» και όχι καταγραφή παρελθόντος

H Ομάδα Foresight όμως, όπως εξηγούν, «έχει προχωρήσει σε ένα δείκτη που θα συνιστά «υπόσχεση μέλλοντος» και όχι καταγραφή παρελθόντος. Ο SOFI index (State of the Future Index), θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς και να παίξει ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος. Σε αυτή την περίπτωση ο SOFI θα ξεπεράσει τον παθητικό του ρόλο, θα επιβραβεύει τα θετικά και θα υπογραμμίζει τα αρνητικά, συμβάλλοντας έτσι στην αλλαγή της πολιτικής. Σε επίπεδο κράτους, ο δείκτης SOFI μπορεί να εφαρμοστεί για τη συγκριτική παρακολούθηση της κατάστασης ενός κράτους δια μέσου της παρόδου των ετών, προσφέροντας έτσι μια συνεκτική παρουσίαση της ιστορικής του πορείας με το βλέμμα πάντα προς το μέλλον».

Το δεύτερο εργαλείο, επισημαίνουν οι κ. Δημητριάδης και Μαστρογεωργίου, «που θα συμβάλει στη διαμόρφωση γνωσιακής κουλτούρας και αντίληψης για την προσέγγιση του μέλλοντος ως τρόπο σκέψης και όχι απλώς ως χρονικό σημείο, είναι η πρωτοβουλία για την ίδρυση Μεταπτυχιακού Τμήματος Future Studies». Ο βασικός στόχος των σπουδών σε αυτό το επίπεδο είναι «να αναδείξει την αξία της δομημένης διερεύνησης του μέλλοντος για τον στρατηγικό σχεδιασμό, αλλά κυρίως για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας και την ανάπτυξη καινοτομίας στο παρόν».