Από τον 6ο π.Χ αιώνα όταν και εμφανίστηκαν οι πρώτες Ελληνικές αποικίες στα παράλια της σημερινής Ουκρανίας έως την εποχή μας, ο παρευξείνιος Ελληνισμός συγκροτεί μια από τις συναρπαστικότερες σελίδες των Ελλήνων. Το συμπαγέστερο μέρους αυτού του εκπληκτικού ελληνικού κόσμου, περίπου 90.000 από τους 150.000 συμπατριώτες μας, κατοικεί πλέον στην Μαριούπολη, την πόλη που αφιερώθηκε στην Παναγία και που σήμερα βρίσκεται στο πεδίο πολέμου που έστησε η Ρωσία. Είναι η πρώτη φορά που οι Έλληνες του Εύξεινου Πόντου βρίσκονται στο μέσω διασταυρούμενων πυρών ή στην καρδιά γεωπολιτικών μεταβολών; Οι σελίδες της ιστορίας δίνουν αρνητική απάντηση. Ίσως μάλιστα αυτή η πυκνή μνήμη αιώνων καθιστά τους συμπατριώτες μας της Ουκρανίας να αντιμετωπίζουν τις εκρηκτικές εξελίξεις που διαδραματίζονται στην «αυλή» τους με ανησυχία μεν αλλά και με την ψυχραιμία της ιστορικής εμπειρίας.

Ως Ελληνική πολιτεία ωστόσο οφείλουμε να πράξουμε ότι είναι δυνατόν για να προστατέψουμε και να συμπαρασταθούμε στους ομογενείς μας. Η Ελληνική κυβέρνηση και το Υπουργείο Εξωτερικών παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις στο πεδίο της μάχης. Ήδη ενισχύσαμε το Γενικό Προξενείο Μαριούπολης τοποθετώντας νέο Γενικό Πρόξενο και υψηλόβαθμα διπλωματικά στελέχη. Την στιγμή που άλλες χώρες περιορίζουν στο ελάχιστο το διπλωματικό τους προσωπικό, εμείς ενισχύουμε τις δυνάμεις μας προκειμένου να παρέχουμε κάθε δυνατή βοήθεια στους ομογενείς μας. Δημιουργήσαμε δίκτυο ενημέρωσης και επικοινωνίας ώστε να δεχόμαστε τα αιτήματά τους και να τους παρέχουμε κάθε δυνατή αρωγή. Προετοιμαστήκαμε για κάθε σενάριο ακόμα και για το απευκταίο που δυστυχώς υλοποιείται με ευθύνη της Ρωσίας. Στο πλαίσιο αυτών των σεναρίων ενεργοποιήθηκε και η Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων του ΥΠΕΞ ώστε να υλοποιήσει σχέδιο εκκένωσης εάν χρειαστεί. Για την ώρα οι ομογενείς μας δεν έχουν εκφράσει μαζικά την επιθυμία να φύγουν από τις εστίες τους. Ζουν στην περιοχή αρκετούς αιώνες και κατανοείτε ότι για αυτούς η αποχώρηση από τις πατρογονικές τους εστίες ισοδυναμεί με ξεριζωμό. Τα λίγα αιτήματα που έχουν δεχθεί οι εκεί διπλωματικές μας αρχές έχουν ικανοποιηθεί.

Ωστόσο, οι Ρωσοουκρανικές εξελίξεις έχουν για εμάς και ένα πρόσθετο ειδικό ενδιαφέρον καθώς δεν είναι μόνο η Ρωσία που προβάλει ως αναθεωρητική δύναμη στην ευρύτερη περιοχή μας. Αντίστοιχο δόγμα ακολουθεί και η Τουρκία στην γειτονιά μας. Μάλιστα, παρουσιάζεται το εξής οξύμωρο σχήμα: Ρωσία και Τουρκία θέλουν να μεταβάλλουν την πραγματικότητα κοιτάζοντας στο παρελθόν. Η μια προς την ΕΣΣΔ η δε άλλη προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Ρώσος πρόεδρος θέλει να διορθώσει το «ιστορικό λάθος» του Λένιν, δεν αναγνωρίζει την Ουκρανία, θέλει την αποστρατικοποίησή της και παραβιάζει την Συνθήκη του Μινσκ και το Διεθνές Δίκαιο. Ο Τούρκος ομόλογός του ονειρεύεται να διορθώσει το «ιστορικό λάθος» του Κεμάλ, με τη συνθήκη της Λωζάνης, παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, μας απειλεί με πόλεμο (casus belli) και ζητά την αποστρατικοποίηση των νησιών μας. Ρωσία και Τουρκία δεν κοιτάζουν προς τα εμπρός αλλά προς τα πίσω και ονειρεύονται να αναθεωρήσουν την ιστορία. Η Ελλάδα κοιτάζει προς το μέλλον με αποφασιστικότητα, αυτοπεποίθηση και προετοιμασία. Με σεβασμό στις θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και στις υποχρεώσεις της έναντι των ευρωπαϊκών και υπερατλαντικών μας υποχρεώσεων. Απαντά στον αναθεωρητισμό ενισχύοντας την διπλωματική και αμυντική αποτρεπτική της ισχύ.

Στηρίζουμε τις κυρώσεις που επίκεινται κατά της Ρωσίας. Οφείλουν όμως και οι εταίροι μας να δεσμευτούν για αμοιβαία υποστήριξη έναντι κάθε απειλής από επιθετικό γείτονα. Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις η Δύση οφείλει με αποφασιστικότητα να δείξει σε όλα τα ανοικτά μέτωπα ότι η ισχύς του δικαίου δεν μπορεί να αντικατασταθεί από το δίκαιο του ισχυρού. Εμείς από την πλευρά μας οφείλουμε με αίσθημα εθνικής ομοφωνίας και ομοψυχίας να συνεχίσουμε την αμυντική μας θωράκιση.

*Ο Αν. Κατσανιώτης είναι υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό