ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Τι ψάχνει ο Πούτιν στον Άθω - Γιατί οι Ρώσοι θέλουν να ασκούν επιρροή στο Άγιον Όρος
Οι διαχρονικές κόντρες για τον έλεγχο της Μονής Αγίου Παντελεήμονος και το μεγάλο κόλπο
Το Αγιον Ορος για τους Ρώσους θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες είναι ένας χώρος όπου ήθελαν και θέλουν να ασκούν επιρροή, με αιχμή τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο ηγέτης που επισκέφθηκε δύο φορές τον Αθω (2005, 2016), ενώ έχει δείξει προσωπικό ενδιαφέρον για τη στήριξη της μονής. Η πλέον σημαντική επίσκεψή του ήταν αυτή τoν Μάιο του 2016, με αφορμή τα 1.000 χρόνια από την ίδρυση της Μονής Αγίου Παντελεήμονος, χωρίς όμως τον Οικουμενικό Πατριάρχη, που αρνήθηκε να είναι παρών!
Η απουσία αυτή ενόχλησε τον Πούτιν, ο οποίος, μιλώντας στους Ρώσους μοναχούς, έδωσε το στίγμα των προθέσεών του τονίζοντας: «Είναι σημαντικό να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να διασφαλίσουμε πως αυτή η μικρή άκρη της Ρωσίας στο όρος Αθως θα συνεχίσει να συγκεντρώνει το πνεύμα όλων των ορθόδοξων πιστών».
Το 2016 όμως ήταν μια σημαδιακή χρονιά, καθώς τον Νοέμβριο έγινε αλλαγή σκυτάλης στην ηγεσία της μονής. Μετά την κοίμηση του Ουκρανού ηγουμένου, έπειτα από έντονο παρασκήνιο, για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ιστορία ανέλαβε ο 58χρονος τότε Ρώσος μοναχός Ευλόγιος. Οι Ρώσοι είχαν επικρατήσει των Ουκρανών. Το μεγάλο κόλπο ήταν η αποχή. Από τους 103 μοναχούς ψήφισαν 23 τον Ευλόγιο έναντι 14 τον Ουκρανό Μακάριο.
Η εκλογή του Ευλόγιου δεν έγινε δεκτή από το Φανάρι με ενθουσιασμό, καθώς την περίοδο εκείνη ο ίδιος ο Πούτιν και πολλοί Ρώσοι επιχειρηματίες προσπαθούσαν να καταστήσουν τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος παγκόσμιο σύμβολο των Ρώσων ορθοδόξων. Αλλωστε, Ρώσοι ολιγάρχες τα τελευταία χρόνια έχουν προσφέρει τεράστια ποσά για την ανακαίνιση των κτιρίων της μονής, η οποία έχει πλέον τη δυνατότητα να στηρίζει το βουλγαρικό, το σερβικό και το ρουμανικό μοναστήρι, τα οποία θεωρούνται από τα πιο φτωχά. Εκτιμάται ότι έχουν διαθέσει περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ.
Η οικονομική ενίσχυση συνεχίστηκε με προσπάθειες μαζικής εγκατάστασης Ρώσων μοναχών, για να ενδυναμωθεί η θέση τους στη μοναστική κοινότητα. Ο Βαρθολομαίος, για να αποτρέψει την κάθοδο, επέβαλε περιορισμούς, επιτρέποντας μόνο το 10% του συνόλου των μοναχών να είναι αλλοδαποί. Παράλληλα, άρχισε και πόλεμος διεκδικήσεων ακινήτων!
Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος διεκδικεί τις σκήτες του Αγίου Ανδρέα, που ανήκει στη Μονή Ιβήρων και βρίσκεται στις Καρυές, και του Προφήτη Ηλία, που ανήκει στη Μονή Παντοκράτορος. Ενώ η ελληνική πλευρά διεκδικεί ένα μετόχι, τη Μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία βρίσκεται μόλις 100 μέτρα από την Κόκκινη Πλατεία, η οποία κάποτε ανήκε στη Μονή Ιβήρων, καθώς και μετόχια στην Οδησσό, όπως και παλιά χειρόγραφα, τα οποία έχουν βγει παράνομα από τον Αθω και βρίσκονται σήμερα στη Ρωσία.
Τότε την τιμητική του είχε και ο ηγούμενος Εφραίμ της Μονής Βατοπαιδίου, με τον οποίο συνομίλησε ο Πούτιν (ο Εφραίμ είχε μεταφέρει την Αγία Ζώνη της Παναγίας, που φυλάσσεται στο Βατοπαίδι, στη Ρωσία για λαϊκό προσκύνημα). Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Βλ. Πούτιν τον Σεπτέμβριο του 2005, όταν η κατάσταση ήταν πιο απλή.
Τότε, επειδή ήταν Παρασκευή, γευμάτισε με ρεβίθια, λαχανικά, ελιές, σταφύλια, αλλά και κόκκινο κρασί Τσάνταλη από τους αμπελώνες του ρωσικού μοναστηριού. Ολα τα φαγητά ελέγχθηκαν και λέγεται ότι η εικόνα που προσκύνησε (αντίγραφο του Ενθρονου Χριστού του Μανουήλ Πανσέληνου και αναμφίβολα μία από τις πιο εντυπωσιακές τοιχογραφίες του ναού του Πρωτάτου) είχε περάσει από ακτίνες X. Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Παντελεήμονος (Ρωσικού) βρίσκεται στη δυτική πλευρά της χερσονήσου του Αθω, επί της παραλίας, και απέχει 15 χλμ. από την πρωτεύουσα, τις Καρυές. Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι., αρχικά στη θέση Παλαιομονάστηρο.
Το σημερινό μοναστήρι χτίστηκε το 1765. Την περίοδο 1874-1875 οι Ρώσοι μοναχοί προσπαθούσαν να ελέγξουν τη διοίκηση της μονής, με αποτέλεσμα να ανακύψουν φιλονικίες και εντάσεις. Οι ελληνικής καταγωγής μοναχοί αποχώρησαν. Κατά τον 19ο αιώνα, στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εμφανίστηκε το κίνημα της «ονοματοδοξίας». Σύμφωνα με τις δοξασίες του κινήματος αυτού, το όνομα του Θεού αποτελεί ενσάρκωση του ίδιου του Θεού και δεν είναι απλώς λέξη.
Οι θέσεις αυτές καταδικάστηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο Μόσχας. Ακολούθησαν βίαια επεισόδια, με αποτέλεσμα το 1913 να υπάρξει εισβολή Ρώσων πεζοναυτών στη Μονή Αγίου Παντελεήμονος συνοδεία Ρώσου επισκόπου, προκειμένου να συλλάβουν τους αιρετικούς μοναχούς, προλαμβάνοντας το ελληνικό κράτος να μην προχωρήσει σε προσάρτηση του Αγίου Ορους. Τότε συνελήφθησαν 840 μοναχοί και μεταφέρθηκαν στη Ρωσία. Το μοναστήρι έχει τριάντα πέντε παρεκκλήσια. Οι Ακολουθίες στην εκκλησία ψάλλονται στα ελληνικά και τα ρωσικά. Στη βιβλιοθήκη φυλάσσονται 1.064 χειρόγραφοι κώδικες και 25.000 τόμοι βιβλίων, ελληνικών και σλαβικών.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο ηγέτης που επισκέφθηκε δύο φορές τον Αθω (2005, 2016), ενώ έχει δείξει προσωπικό ενδιαφέρον για τη στήριξη της μονής. Η πλέον σημαντική επίσκεψή του ήταν αυτή τoν Μάιο του 2016, με αφορμή τα 1.000 χρόνια από την ίδρυση της Μονής Αγίου Παντελεήμονος, χωρίς όμως τον Οικουμενικό Πατριάρχη, που αρνήθηκε να είναι παρών!
Η απουσία αυτή ενόχλησε τον Πούτιν, ο οποίος, μιλώντας στους Ρώσους μοναχούς, έδωσε το στίγμα των προθέσεών του τονίζοντας: «Είναι σημαντικό να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να διασφαλίσουμε πως αυτή η μικρή άκρη της Ρωσίας στο όρος Αθως θα συνεχίσει να συγκεντρώνει το πνεύμα όλων των ορθόδοξων πιστών».
Το 2016 όμως ήταν μια σημαδιακή χρονιά, καθώς τον Νοέμβριο έγινε αλλαγή σκυτάλης στην ηγεσία της μονής. Μετά την κοίμηση του Ουκρανού ηγουμένου, έπειτα από έντονο παρασκήνιο, για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ιστορία ανέλαβε ο 58χρονος τότε Ρώσος μοναχός Ευλόγιος. Οι Ρώσοι είχαν επικρατήσει των Ουκρανών. Το μεγάλο κόλπο ήταν η αποχή. Από τους 103 μοναχούς ψήφισαν 23 τον Ευλόγιο έναντι 14 τον Ουκρανό Μακάριο.
Η εκλογή του Ευλόγιου δεν έγινε δεκτή από το Φανάρι με ενθουσιασμό, καθώς την περίοδο εκείνη ο ίδιος ο Πούτιν και πολλοί Ρώσοι επιχειρηματίες προσπαθούσαν να καταστήσουν τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος παγκόσμιο σύμβολο των Ρώσων ορθοδόξων. Αλλωστε, Ρώσοι ολιγάρχες τα τελευταία χρόνια έχουν προσφέρει τεράστια ποσά για την ανακαίνιση των κτιρίων της μονής, η οποία έχει πλέον τη δυνατότητα να στηρίζει το βουλγαρικό, το σερβικό και το ρουμανικό μοναστήρι, τα οποία θεωρούνται από τα πιο φτωχά. Εκτιμάται ότι έχουν διαθέσει περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ.
Η οικονομική ενίσχυση συνεχίστηκε με προσπάθειες μαζικής εγκατάστασης Ρώσων μοναχών, για να ενδυναμωθεί η θέση τους στη μοναστική κοινότητα. Ο Βαρθολομαίος, για να αποτρέψει την κάθοδο, επέβαλε περιορισμούς, επιτρέποντας μόνο το 10% του συνόλου των μοναχών να είναι αλλοδαποί. Παράλληλα, άρχισε και πόλεμος διεκδικήσεων ακινήτων!
Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος διεκδικεί τις σκήτες του Αγίου Ανδρέα, που ανήκει στη Μονή Ιβήρων και βρίσκεται στις Καρυές, και του Προφήτη Ηλία, που ανήκει στη Μονή Παντοκράτορος. Ενώ η ελληνική πλευρά διεκδικεί ένα μετόχι, τη Μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία βρίσκεται μόλις 100 μέτρα από την Κόκκινη Πλατεία, η οποία κάποτε ανήκε στη Μονή Ιβήρων, καθώς και μετόχια στην Οδησσό, όπως και παλιά χειρόγραφα, τα οποία έχουν βγει παράνομα από τον Αθω και βρίσκονται σήμερα στη Ρωσία.
Πράκτορες
Η επίσκεψη Πούτιν τον Μάιο του 2016, λίγο πριν από την Πανορθόδοξη Σύνοδο στην Κρήτη, συνοδεύτηκε από τον μύθο των δεκάδων πρακτόρων που είχαν κατακλύσει τον Αθω μήνες πριν, από δοκιμαστές αντίδωρου και από μία σχεδόν απομόνωση 40 λεπτών του Ρώσου προέδρου για να προσευχηθεί, κρατώντας κομποσχοίνια με κόκκινες χάντρες.Τότε την τιμητική του είχε και ο ηγούμενος Εφραίμ της Μονής Βατοπαιδίου, με τον οποίο συνομίλησε ο Πούτιν (ο Εφραίμ είχε μεταφέρει την Αγία Ζώνη της Παναγίας, που φυλάσσεται στο Βατοπαίδι, στη Ρωσία για λαϊκό προσκύνημα). Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Βλ. Πούτιν τον Σεπτέμβριο του 2005, όταν η κατάσταση ήταν πιο απλή.
Τότε, επειδή ήταν Παρασκευή, γευμάτισε με ρεβίθια, λαχανικά, ελιές, σταφύλια, αλλά και κόκκινο κρασί Τσάνταλη από τους αμπελώνες του ρωσικού μοναστηριού. Ολα τα φαγητά ελέγχθηκαν και λέγεται ότι η εικόνα που προσκύνησε (αντίγραφο του Ενθρονου Χριστού του Μανουήλ Πανσέληνου και αναμφίβολα μία από τις πιο εντυπωσιακές τοιχογραφίες του ναού του Πρωτάτου) είχε περάσει από ακτίνες X. Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Παντελεήμονος (Ρωσικού) βρίσκεται στη δυτική πλευρά της χερσονήσου του Αθω, επί της παραλίας, και απέχει 15 χλμ. από την πρωτεύουσα, τις Καρυές. Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι., αρχικά στη θέση Παλαιομονάστηρο.
Το σημερινό μοναστήρι χτίστηκε το 1765. Την περίοδο 1874-1875 οι Ρώσοι μοναχοί προσπαθούσαν να ελέγξουν τη διοίκηση της μονής, με αποτέλεσμα να ανακύψουν φιλονικίες και εντάσεις. Οι ελληνικής καταγωγής μοναχοί αποχώρησαν. Κατά τον 19ο αιώνα, στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εμφανίστηκε το κίνημα της «ονοματοδοξίας». Σύμφωνα με τις δοξασίες του κινήματος αυτού, το όνομα του Θεού αποτελεί ενσάρκωση του ίδιου του Θεού και δεν είναι απλώς λέξη.
Οι θέσεις αυτές καταδικάστηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο Μόσχας. Ακολούθησαν βίαια επεισόδια, με αποτέλεσμα το 1913 να υπάρξει εισβολή Ρώσων πεζοναυτών στη Μονή Αγίου Παντελεήμονος συνοδεία Ρώσου επισκόπου, προκειμένου να συλλάβουν τους αιρετικούς μοναχούς, προλαμβάνοντας το ελληνικό κράτος να μην προχωρήσει σε προσάρτηση του Αγίου Ορους. Τότε συνελήφθησαν 840 μοναχοί και μεταφέρθηκαν στη Ρωσία. Το μοναστήρι έχει τριάντα πέντε παρεκκλήσια. Οι Ακολουθίες στην εκκλησία ψάλλονται στα ελληνικά και τα ρωσικά. Στη βιβλιοθήκη φυλάσσονται 1.064 χειρόγραφοι κώδικες και 25.000 τόμοι βιβλίων, ελληνικών και σλαβικών.
