Μοιάζει σαν χθες, όταν, τον Μάιο του 2010, οι υπουργοί της τότε κυβέρνησης, «βομβαρδισμένοι» από τις αγορές, έβαζαν πανικόβλητοι τις υπογραφές τους σε ένα κείμενο που έμελλε να σημαδέψει τη νεότερη ελληνική Ιστορία για τα επόμενα 12 χρόνια, «καταρρακώνοντας» δικαιώματα, εισοδήματα, συντάξεις και δημόσια περιουσία. Μέσα σε αυτή τη μαύρη περίοδο έγιναν πολλά, που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, όπως το στίγμα των capital controls.

Η έξοδος από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας, και τυπικά από τον ερχόμενο Αύγουστο, ρίχνει τίτλους τέλους στην ιδιότυπη ομηρία της Ελλάδας και βρίσκει την ελληνική οικονομία σε σαφώς καλύτερη θέση, έχοντας ανακτήσει την αξιοπιστία της απέναντι στους εταίρους της και τις αγορές και με τις προοπτικές σαφώς υπέρ της, αν λάβει κανείς υπόψη το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό «πακέτο» που πέρασε ποτέ από τη χώρα: τα 100 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, του νέου ΕΣΠΑ και των ιδιωτικών κεφαλαίων που θα μοχλεύσουν.

Φυσικά, θα εθελοτυφλούσε κανείς αν πίστευε ότι ο δρόμος από εδώ και πέρα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Πέρα από τους γεωπολιτικούς κινδύνους, που πολλαπλασιάζονται, την ενεργειακή κρίση, που βρίσκεται σε εξέλιξη, και τον «πόλεμο» ανατιμήσεων λόγω αύξησης της τιμής των πρώτων υλών, η Ελλάδα έχει μπροστά της προκλήσεις -όπως τόνισε και ο κατά τα άλλα φιλικός Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Κρ. Λίντνερ- που σχετίζονται με δικές της χρόνιες παθήσεις, οι οποίες απειλούν το πέρασμά της στη νέα εποχή. Το θαύμα της ψηφιοποίησης του εχθρικού για τον πολίτη ελληνικού Δημοσίου, που συντελέστηκε εν μέσω πανδημίας και έγινε case study ακόμα και σε τεχνολογικά προηγμένες χώρες, δεν πρέπει να ρίχνει στάχτη στα μάτια.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, για να μπορέσει να πάρει η Ελλάδα τη δόση που έμεινε «μετέωρη» λόγω της χαμένης αξιολόγησης του 2019, θα πρέπει έως το τέλος του έτους να έχει υλοποιήσει «ουρές» μεταρρυθμίσεων, αλλά με έναν... μαγικό τρόπο πολλές από αυτές κολλάνε διαχρονικά στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και του πολιτικού κόστους:

  • Η εκκαθάριση των εκκρεμών και ληξιπρόθεσμων αιτήσεων συνταξιοδότησης.
  • Η πλήρης ψηφιοποίηση της φορολογικής διοίκησης.
  • Η είσπραξη των ποσών από το clawback του 2021.
  • Η εφαρμογή του νέου συστήματος Πρωτοβάθμιας Υγείας τουλάχιστον στο 50% του πληθυσμού.
  • Η δημόσια διαβούλευση για τον νέο φορέα που θα αναλάβει την αγορά και επανεκμίσθωση των ακινήτων νοικοκυριών που πτωχεύουν.
  • Η εκκαθάριση και είσπραξη των κρατικών εγγυήσεων. î Το «άδειασμα» των εκκρεμών φακέλων του Νόμου Κατσέλη. î Η προώθηση των ηλεκτρονικών δικών.
  • Το Κτηματολόγιο και οι νέοι δασικοί χάρτες.
  • Η εφαρμογή του στρατηγικού πλάνου του Υπερταμείου, με αιχμή τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου των ΔΕΚΟ. î Η μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο.
  • Η κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας.
  • Η παρακολούθηση σημαντικών αποκρατικοποιήσεων (ΔΕΠΑ Υποδομών, Εγνατία, Αττική Οδός, Γούρνες, λιμάνια Αλεξανδρούπολης και Ηγουμενίτσας, αποθήκευση αερίου στην Καβάλα, Αεροδρόμιο Ηρακλείου).
Στο οικονομικό επιτελείο είναι πεπεισμένοι ότι και οι τελευταίες εκκρεμότητες θα κλείσουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αυτό που τους δημιουργεί μεγάλη ένταση είναι πώς θα στηριχθούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις για τους τουλάχιστον 12 επόμενους μήνες, οπότε οι ανατιμήσεις θα παραμένουν το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα. Από τις κατ’ ιδίαν επαφές που έχει κάνει ο υπουργός Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρας, με ομολόγους του στο Eurogroup, έχει γίνει σαφές ότι η Ελλάδα πρέπει να παράσχει στήριξη στους ευάλωτους και στον παραγωγικό ιστό της χώρας, αλλά απολύτως στοχευμένα και χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική σταθερότητα, που με τόσο κόπο δομήθηκε.

Το νέο «εργαλείο» που ετοιμάζει η ΕΚΤ και η ευελιξία στις επανεπενδύσεις ομολόγων αναμφίβολα έδωσαν κάποιες ανάσες στην Αθήνα, που πάντα έχει στραμμένο το βλέμμα στις αγορές, κυνηγώντας την επενδυτική βαθμίδα, ει δυνατόν στο πρώτο μισό του 2023. Από την άλλη, η στρατηγική δεν αλλάζει: 1) Βελτίωση του οικονομικού κλίματος με φιλοεπενδυτική ατζέντα, 2) καταγραφή υπερεσόδων από υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης, 3) «κλείδωμα» πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου, 4) επιστροφή υπό τη μορφή κοινωνικού μερίσματος στους πολίτες.

Νέα μέτρα στήριξης από Σεπτέμβριο

Με τα σημερινά δεδομένα, οι υπερεισπράξεις που καταγράφονται στο 5μηνο θα αξιοποιηθούν πλήρως για έναν νέο γύρο επιδοτήσεων στα καύσιμα σε περισσότερους δικαιούχους (ίσως πάνω από 3 εκατ.) και με μεγαλύτερα ποσά, ειδικά για τα νησιά, ενώ δεδομένη θα πρέπει να θεωρείται και η ενίσχυση επιδοτήσεων στην ακτοπλοΐα για τις άγονες γραμμές.

Το επόμενο... ραντεβού για νέα μέτρα στήριξης θα δοθεί τον Σεπτέμβριο, οπότε, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, είναι πολύ πιθανό να έχουν καταγραφεί υπερεισπράξεις 3,5-4 δισ. ευρώ στον τουρισμό. Σε αυτή την περίπτωση, τα επιπλέον έσοδα μόνο από τον ΦΠΑ θα αγγίξουν, αν δεν ξεπεράσουν, τα 600 εκατ. ευρώ και θα διοχετευθούν σε νέες επιδοτήσεις καυσίμων, σε ενδεχόμενες επιπλέον ανάγκες επιδότησης ηλεκτρικού ρεύματος μέσω του νέου μηχανισμού, αλλά και σε ακόμα μία έκτακτη εισοδηματική ενίσχυση υπό τη μορφή «επιταγής ακρίβειας».

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά το Σάββατο 18/6