Η μεγάλων διαστάσεων διεθνής αταξία , που προκλήθηκε με τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, θα διαρκέσει για ένα χρονικό διάστημα που δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί σήμερα. Και ήδη οι μεταβολές που σημειώνονται σε στρατηγικά κρίσιμες περιοχές του κόσμου προκαλούν αναταράξεις και κινδύνους συγκρούσεων.

Η ελληνική διπλωματία έχει ενώπιόν της ένα ευρύ πεδίο, στο οποίο είναι αναγκασμένη να κινηθεί, όχι μόνο εξαιτίας της «αναθεωρητικής» πολιτικής της Αγκυρας. Σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικές πηγές, το υπουργείο Εξωτερικών έχει να διαχειριστεί τώρα, πέρα από την οικονομική διπλωματία που αφορά το μείζον ενεργειακό ζήτημα, όλο το πλέγμα των διεθνών σχέσεων και των συμμαχιών που διαμόρφωσε την τελευταία διετία η Ελλάδα στην περιοχή μας.

Οι θέσεις της Αθήνας

Η Αθήνα δίπλα στο θέμα των εξοπλισμών της Ελλάδας και την αντιμετώπιση των εξωφρενικών απειλών της Τουρκίας προτίθεται, κατά τις πηγές αυτές, να ασχοληθεί δραστήρια με τις εξής υποθέσεις: 
  • Α) Τη διατήρηση ή και ενίσχυση των πολιτικών και στρατιωτικών συμμαχιών που διαμόρφωσε η Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο με την Κύπρο και το Ισραήλ και με αραβικές χώρες του Κόλπου, καθώς και την ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας με τη Γαλλία σε αυτή την περιοχή.
  • Β) Τη διπλωματική αξιοποίηση της στρατηγικής αναβάθμισης της Ελλάδας στο Αιγαίο και στη Θράκη και στο γενικότερο πλαίσιο των εξελίξεων στα Δυτικά Βαλκάνια, όπου κρίσιμα ζητήματα παραμένουν «ανοικτά» και προσφέρουν δυνατότητες πρωτοβουλιών και παροχής «καλών υπηρεσιών» της Αθήνας.

Οι συμμαχίες

Η ελληνική διπλωματία εκτιμά ειδικότερα ότι οι συμμαχίες της στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να «επηρεαστούν» από πολιτικές κινήσεις της Τουρκίας, από διεθνή ενεργειακά παιχνίδια ή από «ανάγκες» των ΗΠΑ για «σταθερότητα» στην περιοχή. Έμπειροι διπλωμάτες επισημαίνουν στα «Π» πως το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι πιστή και σταθερή σύμμαχος των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ δεν εγγυάται ότι στην Ανατολική Μεσόγειο οι εξελίξεις θα ήταν ευνοϊκές για τα ελληνικά συμφέροντα και για την Κύπρο. Kαι υπενθυμίζεται ειδικότερα το γεγονός ότι στη Μεσόγειο είναι μέλη του ΝΑΤΟ, εκτός Ελλάδας και Τουρκίας, όλες οι χώρες που ανταγωνίζονται για στρατηγικούς ρόλους στην περιοχή, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γερμανία και η Γαλλία.

Το τοπίο

Οι τρεις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες, μέλη του ΝΑΤΟ, είναι «απέναντι» στη Γαλλία, επίσης χώρα του ΝΑΤΟ, και διάκεινται όλες ευμενώς προς την Τουρκία, που έχει κακές σχέσεις με το Παρίσι. Σε αυτό το ευρω-ατλαντικό τοπίο και με «αφεντικό» του ΝΑΤΟ την Ουάσινγκτον, η Αθήνα υποχρεώνεται να ασκήσει δυναμική και δημιουργική διπλωματία. Για την ώρα, ο Ερντογάν αγνοεί τις Βρυξέλλες, «παίζει» επιτυχώς με τη Ρώμη, τη Μαδρίτη και το Βερολίνο στο πεδίο των μεσογειακών ανταγωνισμών, καθώς και με την υπόθεση της Λιβύης, που εμπλέκει και τη Ρωσία στη σκακιέρα της Μεσογείου.

Οι εκτιμήσεις

Στο υπουργείο Εξωτερικών εκτιμάται ότι το «φρένο» που έβαλε ο πρόεδρος Μπάιντεν στην επιθετική στρατιωτική συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο δεν αλλάζει επί της ουσίας την πολυετή επεκτατική τουρκική στρατηγική απέναντι στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι ναι μεν στην παρούσα στιγμή ο Ερντογάν έχει απέναντί του την έντονη αποδοκιμασία της «αναθεωρητικής» πολιτικής του από τη Δύση, αλλά η συμπλεγματική και «άγρια» ρητορική της Αγκυρας έναντι της Ελλάδας εγγυάται πως η Τουρκία θα προσπαθήσει να επανέλθει στα πολεμικά παιχνίδια της με την πρώτη ευκαιρία.

Με τα σημερινά δεδομένα, ιδιαίτερη σημασία θα έχει το βάρος και το βάθος που θα δώσει προσεχώς η Αθήνα στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας - Ισραήλ - Κύπρου, που, όπως τονίζουν διπλωματικοί παράγοντες σε Αθήνα και Ιερουσαλήμ, έχει περιθώρια -και πρέπεινα ενδυναμωθεί σημαντικά. Ηδη συζητείται παρασκηνιακά θέμα διαμόρφωσης κοινής εξωτερικής πολιτικής των τριών.

Για τον Ερντογάν

Η ελληνική ηγεσία δεν θεωρεί ότι ο ξέφρενος εθνικιστής Ερντογάν είναι ένας εύκολος αντίπαλος ως ιδιοκτήτης ενός στρατηγικά πολύτιμου «οικοπέδου» με διεθνές ενδιαφέρον. Αλλά εκτιμά ότι το καιροσκοπικό παιχνίδι του μεταξύ Δύσης και Ανατολής δεν θα τον ευνοήσει καθόλου πολιτικά και στρατιωτικά, αν αποφασίσει να βάλει «φωτιά» στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.


Δεν ισχύει σήμερα

Μπορεί η Αγκυρα να εκτίμησε προ διετίας ότι έχει πολλά περιθώρια για προκλητικά νεο-οθωμανικά «παιχνίδια» στην περιοχή μας, εξαιτίας της διαβόητης «απόσυρσης» των ΗΠΑ από την Ανατ. Μεσόγειο, αλλά αυτό δεν ισχύει σήμερα - κι ακόμα περισσότερο δεν θα ισχύει αύριο, όσο ο φίλος της Τουρκίας, πρόεδρος Πούτιν, θα θέλει να «ταξιδεύει» στη Μεσόγειο και να έχει «γνώμη» για «κατανομές» στην Εγγύς Ανατολή.

Η επίσκεψη του προέδρου Μπάιντεν στο Ισραήλ δείχνει ότι οι ΗΠΑ αλλάζουν τα περί «απόσυρσής» τους από την περιοχή της συμμαχίας 3+1 και αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη για πολλούς «παίκτες» στη Μέση Ανατολή.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 16 Ιουλίου 2022.