Ένας από τους τομείς όπου ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχει συμβάλει δραστικά στην αναβάθμιση των υπηρεσιών είναι χωρίς αμφιβολία η Υγεία.

Την τελευταία τριετία τα ψηφιακά εργαλεία έχουν αξιοποιηθεί με πολλές ευκαιρίες, προκειμένου να κάμψουν τη γραφειοκρατία και να διευκολύνουν πολίτες και γιατρούς στη φροντίδα της υγείας. Ειδικά, μάλιστα, στις πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της πανδημίας, η χώρα διακρίθηκε για την εφαρμογή αμιγώς ψηφιακών μοντέλων.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του τομέα της Υγείας αποτελεί ακόμα ένα σημαντικό βήμα για την περαιτέρω ψηφιοποίηση του κράτους, που αποτελεί προσωπική δέσμευση του Κυριάκου Μητσοτάκη, ενώ από την πλευρά του ο υπουργός Υγείας έχει αναφερθεί στη συμβολή των ψηφιακών εργαλείων στη χάραξη νέων πολιτικών Δημόσιας Υγείας. Κυριάκος Πιερρακάκης και Θάνος Πλεύρης έχουν πολύ στενή συνεργασία, ώστε όλη η συσσωρευμένη εμπειρία της πανδημίας να μεταβολιστεί σε μια στρατηγική, η οποία θα αναβαθμίσει ριζικά τον χώρο της Υγείας.

Το ψηφιακό ΕΣΥ αποτελεί προτεραιότητα των δύο υπουργείων και βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα του πρωθυπουργού. Σκοπός είναι τα έργα να προχωρήσουν με μεγάλη ταχύτητα, με σκοπό μέχρι το τέλος της τετραετίας το σύνολο του project να έχει «μπει στις ράγες» της υλοποίησης και τα πρώτα αποτελέσματα να είναι ήδη ορατά σε πολίτες και γιατρούς. Τα επιτελεία των δύο υπουργών έχουν δομήσει τον σχεδιασμό πάνω σε τέσσερις πυλώνες, που εκτείνονται σε όλα τα στάδια, από την πρόληψη μέχρι τη διάγνωση και τη θεραπεία, αλλά και τη διαχείριση του ιστορικού νοσηλειών. Σκοπός είναι με την ψηφιοποίηση συγκεκριμένων διαδικασιών να αναβαθμιστούν συνολικά οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας, ώστε τα περιστατικά να εντοπίζονται γρηγορότερα και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα.



Επέκταση φακέλου

Η εφαρμογή «MyHealth» τέθηκε σε λειτουργία τον Αύγουστο του 2021, αποτελώντας το «πρόπλασμα του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας», όπως την έχει χαρακτηρίσει ο Κυριάκος Πιερρακάκης, και 14 μήνες μετά εξυπηρετεί ήδη περισσότερους από 300.000 πολίτες, οι οποίοι τη χρησιμοποιούν για να έχουν πρόσβαση στο πλήρες ιστορικό των ιατρικών συνταγών, παραπεμπτικών και βεβαιώσεων που εκδίδονται για τον δικό τους ΑΜΚΑ και για τον ΑΜΚΑ προστατευόμενων μελών τους.

Το «MyHealth» αποτελεί παράδειγμα της πολιτοκεντρικής στρατηγικής που θέλουν να εφαρμόσουν τα δύο υπουργεία, καθώς συγκεντρώνουν σε ένα σημείο όλα τα ιατρικά δεδομένα, καθιστώντας τα, έτσι, εύκολα και άμεσα προσβάσιμα σε κάθε πολίτη. Για τον λόγο αυτόν, ο πρώτος πυλώνας του ψηφιακού ΕΣΥ αφορά τη διεύρυνση των λειτουργιών του.

Ήδη οι διαγνωστικές εξετάσεις βρίσκονται σε διαδικασία ένταξης στην εφαρμογή, ώστε να αποτελέσουν την επόμενη, πολύ σημαντική προσθήκη. Στην τελική του μορφή, ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας θα αντλεί στοιχεία ασθενούς από επιμέρους πηγές δεδομένων του συστήματος Υγείας και θα περιλαμβάνει μια σειρά δεδομένων. Σε αυτά θα συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, δημογραφικά στοιχεία, ιατρικό ιστορικό, φάρμακα και αλλεργίες, εμβολιασμοί, αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων, ακτινολογικές εικόνες και προσωπικές στατιστικές, όπως ηλικία και βάρος. Τα οφέλη του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας θα είναι πολλαπλά για όλους.

Οι πολίτες θα μπορούν να διαχειρίζονται το σύνολο των δεδομένων τους εύκολα, χωρίς να ανατρέχουν σε πολλαπλά σημεία ή να πρέπει να κρατούν φυσικό αρχείο. Επιπλέον, το ιατρικό προσωπικό θα έχει τη δυνατότητα να αποκτά πρόσβαση, πάντα με την άδεια του ασθενούς, στο σύνολο του ιατρικού ιστορικού και να διαμορφώνει εξατομικευμένα την κατάλληλη θεραπεία. Και, τέλος, το Δημόσιο θα αποκτήσει πρόσβαση σε πλήρως «ανωνυμοποιημένα» δεδομένα, τα οποία θα του επιτρέπουν να σχεδιάζει και να υλοποιεί πολιτικές υγείας που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών.

Αξιολόγηση

Ο δεύτερος πυλώνας αποσκοπεί στην αξιολόγηση και τη βελτίωση της ψηφιακής ετοιμότητας και των δυνατοτήτων όλων των νοσοκομείων, αλλά και του συνόλου των υποστηρικτικών τους φορέων. Σκοπός είναι, φυσικά, η παροχή ασφαλέστερων, αποδοτικότερων και αποτελεσματικότερων υπηρεσιών υγείας. Με τον τρόπο αυτόν, τα νοσοκομεία θα είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στο εθνικό επίπεδο αναφοράς ψηφιακής ετοιμότητας, το οποίο θα επιτρέψει τη μετάβαση σε ένα πλήρως ψηφιοποιημένο περιβάλλον στον χώρο της δημόσιας Υγείας μέχρι το τέλος του 2025. Σημείο-κλειδί για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου είναι οι εμπλεκόμενοι φορείς να μπορούν να διαλειτουργήσουν τόσο μεταξύ τους όσο και κεντρικά, με τον εθνικό ιατρικό φάκελο, το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και με όλες τις δομές του υπουργείου Υγείας. Για τον λόγο αυτόν, ο δεύτερος πυλώνας κινείται σε δύο άξονες.

Πρώτον, επιδιώκεται η αναβάθμιση των υφιστάμενων συστημάτων που διαθέτουν τα νοσοκομεία. Εδώ στόχος δεν είναι όλα τα νοσοκομεία να αποκτήσουν τα ίδια συστήματα, καθώς αυτό θα κόστιζε σε χρόνο, δαπάνες αλλά και στην ίδια τη λειτουργία τους. Σκοπός είναι η ποιοτική ομογενοποίηση μέσα από την εφαρμογή ενιαίων προτύπων και, φυσικά, μέσα από την τεχνική ευθυγράμμιση των επιμέρους συστημάτων, ώστε να «μιλούν την ίδια γλώσσα» και να μπορούν να ανταλλάσσουν πληροφορίες.

Έργα Υγείας

Και, δεύτερον, πρόκειται να προκηρυχθούν έργα Υγείας σε συγκεκριμένους τομείς, οι οποίοι τέμνουν οριζόντια το ΕΣΥ και αυτήν τη στιγμή έχουν σοβαρές ψηφιακές ελλείψεις. Τέτοιοι τομείς είναι τόσο ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων όσο και το ΕΚΑΒ, αλλά και θέματα που αφορούν άμεσα τους ασθενείς, όπως το Σύστημα Ενημέρωσης Εφημεριών. Τέλος, σημαντική θα είναι και η αναβάθμιση των κρατικών δυνατοτήτων ως προς την εποπτεία και τον βέλτιστο σχεδιασμό σε επίπεδο δαπανών και ανθρώπινου δυναμικού.

Ολοκληρωμένο σύστημα

Τον περασμένο Ιούνιο, κατά την παρουσίαση του προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου «Φώφη Γεννηματά» για τον καρκίνο του μαστού, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε θέσει έναν πολύ υψηλό στόχο. «Θέλουμε να επεκτείνουμε τα προγράμματα του προσυμπτωματικού ελέγχου και σε άλλες ασθένειες. Η έγκαιρη διάγνωση είναι αυτή η οποία σώζει ζωές», είχε πει. Ηταν, λοιπόν, εξαρχής ξεκάθαρο ότι το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» ήταν η αρχή ενός πολύ φιλόδοξου, αλλά και αυτονόητου για κάθε προηγμένη χώρα προγράμματος για την πρόληψη του καρκίνου. Ουσιαστικά, η φιλοσοφία του βασίστηκε στη συνταγή της επιτυχίας του εμβολιασμού, όπως την έχει περιγράψει πολλές φορές ο Κυριάκος Πιερρακάκης: να πηγαίνει το κράτος στον πολίτη με εξατομικευμένες λύσεις.

Αντικείμενο, λοιπόν, του τρίτου πυλώνα είναι η ανάπτυξη μιας εθνικής ψηφιακής υποδομής για την υποστήριξη των ογκολογικών ασθενών σε όλη την αλληλεπίδρασή τους με το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και τη βοήθεια ιατρών και κλινικού προσωπικού να προχωρήσουν σε έγκαιρες και υψηλής ποιότητας αποφάσεις θεραπείας. Το σύστημα θα εγκατασταθεί σε 12 δημόσια πανεπιστημιακά και αντικαρκινικά νοσοκομεία με ογκολογικά τμήματα και θα τους παρέχει τη δυνατότητα να επικοινωνούν μεταξύ τους με σκοπό την αποτελεσματική ενοποίηση δεδομένων και την ασφαλή ανάλυσή τους.

Θα αλληλεπιδρά

Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική του έργου, κάθε νοσοκομείο που θα είναι ενταγμένο στο κεντρικό σύστημα θα αλληλεπιδρά με τα επιμέρους συστήματα αλλά και με τον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας, με στόχο τη λήψη των κατά περίσταση βέλτιστων αποφάσεων σχε τικά με τη θεραπεία κάθε ασθενούς. Ετσι, θα εξασφαλιστεί η πρόσβαση του συνόλου των εμπλεκόμενων χρηστών στις πληροφορίες που χρειάζονται για να συμμετάσχουν στην παροχή ιατρικής φροντίδας στους ασθενείς. Και, τέλος, υπάρχει ειδική πρόβλεψη για ψηφιακά εργαλεία που θα συμβάλλουν στην υποστήριξη των ίδιων των ασθενών κατά την περίοδο της θεραπείας τους.

Νοσοκομειακά αρχεία

Ο τέταρτος και τελευταίος πυλώνας είναι επικεντρωμένος στην αντιμετώπιση μιας «ασθένειας» που ταλαιπωρεί το σύνολο των νοσοκομείων και δεν είναι άλλη από τη γραφειοκρατία. Είναι συχνά τα περιστατικά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας σχετικά με την απώλεια, κλοπή ή καταστροφή σημαντικών νοσοκομειακών αρχείων που στοιβάζονται συνήθως σε υπόγεια, χωρίς φύλαξη, αρχειοθέτηση ή προστασία από καιρικά φαινόμενα. Η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει πολλές φορές σε αδιέξοδο τόσο τα ίδια τα νοσοκομεία όσο και ασθενείς που χρειάζονται μια πληροφορία που τους αφορά, χωρίς να μπορούν να την εντοπίσουν.

Σκοπός των δύο υπουργείων είναι η δραστική μείωση του χαρτιού και η άμεση ψηφιοποίηση κάθε ιατρικής πληροφορίας που προκύπτει. Σε αυτή την αποστολή θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο τόσο ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας όσο και τα συστήματα που αναφέρθηκαν στους άλλους πυλώνες. Ωστόσο, αυτό που επιδιώκεται επιπλέον σε αυτή τη δράση είναι η καλλιέργεια της αντίληψης ότι η πληροφορία πρέπει να διακινείται ψηφιακά, γιατί βελτιώνει τις επιδόσεις των νοσοκομείων, ενισχύει τη διαφάνεια και αναβαθμίζει την εμπιστοσύνη.

Ο φορέας και οι πόροι

Όλα τα έργα που περιλαμβάνονται στους τέσσερις πυλώνες έχουν τη σφραγίδα της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ), που αποτελεί εποπτευόμενο φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με κομβικό ρόλο στις μέχρι τώρα δράσεις ψηφιακής Υγείας.

Μάλιστα, η δράση της ΗΔΙΚΑ έχει περάσει τα σύνορα της χώρας, καθώς πριν από λίγες εβδομάδες βραβεύτηκε για την εφαρμογή MyHealth από τον Παγκόσμιο Σύνδεσμο Υπηρεσιών Καινοτομίας και Τεχνολογίας WITSA με το 1ο βραβείο στην κατηγορία «Καινοτόμες Λύσεις για την Υγεία» (Innovative Health Solutions) για τον Δημόσιο Τομέα, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνεδρίου για την Καινοτομία και την Τεχνολογία. Οι παραπάνω δράσεις περιγράφονται αναλυτικά στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού και έχουν ενταχθεί στη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Τα υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας έχουν θέσει το ψηφιακό ΕΣΥ πολύ ψηλά στις προτεραιότητές τους, ώστε όλα τα έργα να μπουν τουλάχιστον σε τροχιά υλοποίησης μέχρι να φτάσει η χώρα στις κάλπες. Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι η κυβέρνηση και ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσωπικά θέτουν σε περίοπτη θέση στην ατζέντα ένα ζήτημα ύψιστου συμβολισμού, αλλά και πολύ μεγάλης ουσίας.

Τεχνολογικά εργαλεία

Όπως, άλλωστε, έχει σημειώσει ο Κυριάκος Πιερρακάκης, «είναι σημαντικό να αξιοποιήσει κανείς όλα αυτά τα τεχνολογικά εργαλεία για να μπορέσει να επενδύσει στην κοινωνική πολιτική. Διότι η ψηφιακή πολιτική είναι κοινωνική πολιτική. Η εξυπηρέτηση του πολίτη διενεργείται και μέσω των ψηφιακών εργαλείων και αυτό είναι ένα βήμα από τα πολλά για να μπορέσουμε να οικοδομήσουμε ένα νέο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών».

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 15 Οκτωβρίου 2022.