Τον Οκτώβριο του 2021, λίγο πριν από την έναρξη των εσωκομματικών διεργασιών για την ανάδειξη του νέου αρχηγού, το ΚΙΝ.ΑΛ. εμφανιζόταν στις περισσότερες μετρήσεις της κοινής γνώμης με ποσοστά πρόθεσης ψήφου περί το 7%.

Ο αδόκητος χαμός της Φώφης Γεννηματά ανέτρεψε τα δεδομένα και φόρτισε με έντονο συναισθηματισμό την όλη διαδικασία, ενώ παράλληλα κινητοποίησε δυνάμεις του σοσιαλδημοκρατικού χώρου που βρίσκονταν σε αδράνεια, μετατρέποντας την εκλογή του νέου αρχηγού σε κεντρικό ζήτημα της πολιτικής επικαιρότητας, με αυξημένο ενδιαφέρον. Αυτό αποτυπώθηκε στις δημοσκοπικές καταγραφές, που έδειχναν πλέον το ΚΙΝ.ΑΛ. κοντά σε διψήφιο ποσοστό (9,4% τον Νοέμβριο), γεγονός που γινόταν αντιληπτό και από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, καθώς έπειτα από πολύ μεγάλο διάστημα το πάλαι ποτέ κραταιό κόμμα της ελληνικής Κεντροαριστεράς είχε καταφέρει να στρέψει τους προβολείς πάνω του.

Η μεγάλη νίκη του Ν. Ανδρουλάκη έφερε ενθουσιασμό, που συνοδεύτηκε από μια πρόωρη «δημοσκοπική άνοιξη» στην καρδιά του χειμώνα από τον Δεκέμβριο έως τον Φεβρουάριο του 2022. Σε αυτή τη φάση το ΚΙΝ.ΑΛ. κατέγραφε ποσοστά περί το 14%, τα οποία, αναγόμενα στην εκτίμηση εκλογικής επιρροής, εκτινάσσονταν στο 17%. Εκμεταλλευόμενο τη στασιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ άρχιζε να πλησιάζει δημοσκοπικά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δημιουργώντας προσδοκίες στις τάξεις των οπαδών και των στελεχών του, που έβλεπαν στο πρόσωπο του νέου αρχηγού τη δυνατότητα να καταστεί ξανά το ΠΑΣΟΚ πρωταγωνιστής στο πολιτικό σκηνικό.

Σε αυτήν την πρώτη φάση καταγράφονταν σημαντικές μετακινήσεις ψηφοφόρων τόσο από τη Ν.Δ. όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ προς το ΠΑΣΟΚ, η συσπείρωση του οποίου παρουσίαζε πολύ υψηλά ποσοστά, που παρατηρούνται συνήθως λίγο πριν από τις εκλογές.

Αμηχανία

Ακόμα περισσότερο σε συγκεκριμένες περιοχές, όπως στην ιδιαίτερη πατρίδα του κ. Ανδρουλάκη στην Κρήτη, το ΠΑΣΟΚ κατέγραφε σε κάποιους νομούς ποσοστά περί το 20% στις δημοσκοπήσεις, προκαλώντας έντονη ανησυχία και έκδηλη αμηχανία στα επιτελεία τόσο της κυβερνητικής παράταξης όσο και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τα οποία, βλέποντας τα δημοσκοπικά πανιά του κ. Ανδρουλάκη να φουσκώνουν, πέρασαν στην αντεπίθεση, θέτοντας διλήμματα που αφορούσαν τη συνεργασία του ΠΑΣΟΚ την επομένη των εκλογών.

Ο κ. Ανδρουλάκης, αντιλαμβανόμενος τις «συμπληγάδες» στις οποίες προσπαθούσαν να τον εγκλωβίσουν οι δύο μεγάλοι «παίκτες» του πολιτικού συστήματος, αποκήρυξε με τρόπο εμφατικό την οποιαδήποτε προοπτική συμπόρευσης και διακήρυξε την αυτόνομη πορεία του Κινήματος. Η στρατηγική αυτή υπήρξε μάλλον αυτονόητη και επιβεβλημένη στο πλαίσιο της πολιτικής αυτοσυντήρησης, αφού οποιαδήποτε υπόνοια συνεργασίας θα ακύρωνε τη δυναμική και την προοπτική του «τρίτου πόλου» που έχτιζε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.

Τροχοπέδη

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, αποδείχθηκε και τροχοπέδη, καθώς η ρητή άρνηση του κ. Ανδρουλάκη ακύρωσε την οποιαδήποτε κυβερνητική προοπτική του ΠΑΣΟΚ, περιορίζοντάς το στον άχαρο ρόλο του τρίτου κόμματος -έστω και ενισχυμένου-, το οποίο δεν θα μπορούσε να προσφέρει λύση στο κυβερνητικό αδιέξοδο που μπορεί να προκληθεί από τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Η τραυματική για το κόμμα περίοδος συγκυβέρνησης του 2012-2014 συνεχίζει να ρίχνει βαριά τη σκιά της στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, ενώ ακόμα περισσότερο περιπλέκει την κατάσταση μια εμφανής πολιτική διχοτόμηση του εκλογικού του ακροατηρίου, σημαντικό τμήμα του οποίου αποστρέφεται και αποκηρύσσει σθεναρά οποιαδήποτε προοπτική συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Τη στιγμή που ένα άλλο, εξίσου σημαντικό κομμάτι του δεν διανοείται μια εκ νέου συμπόρευση με τον στρατηγικό, πολιτικό και ιστορικό αντίπαλο, τον οποίο συγκροτεί η Ν.Δ. του Κ. Μητσοτάκη.

Συγκράτηση ροών

Οι παράμετροι αυτές δεν άφηναν μεγάλα περιθώρια πολιτικών ελιγμών στον κ. Ανδρουλάκη, ο οποίος από τον περασμένο Μάιο άρχισε να βλέπει μια μικρή, αλλά σταθερή κάμψη των δημοσκοπικών του ποσοστών, αποτέλεσμα της πίεσης που του προκαλούσαν τα δύο μεγάλα κόμματα, τα οποία εν μέσω μιας παρατεταμένης εκλογολογίας συσπείρωναν τα ακροατήριά τους και ταυτόχρονα άρχιζαν να συγκρατούν τις ροές των ψηφοφόρων τους προς το ΠΑΣΟΚ.

Τη φθορά αυτή ανέκοψαν οι αποκαλύψεις της υπόθεσης των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων, που είχε ως κεντρικό πρόσωπο τον κ. Ανδρουλάκη, ο οποίος αύξησε σημαντικά τα ποσοστά της προσωπικής του δημοφιλίας και επ’ αφορμήν της συγκεκριμένης υπόθεσης δικαιολόγησε με τον πιο εμφατικό και πειστικό τρόπο την επιλογή του περί μη συνεργασίας με τη Ν.Δ. Ταυτόχρονα, περίμενε να εισπράξει τη δυσαρέσκεια των κεντρώων ψηφοφόρων, γεγονός όμως που δεν συνέβη στον αναμενόμενο βαθμό, καθώς οι σφοδρές πληθωριστικές πιέσεις που ασκούνται στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και η επικοινωνιακή διαχείριση που επιχείρησε ο πρωθυπουργός υποβάθμισαν το ζήτημα των παρακολουθήσεων στην ιεράρχηση των πολιτών και στην πολιτική ατζέντα της επικαιρότητας.

Υποχώρηση

Το αποτέλεσμα σήμερα είναι μια επιπλέον δημοσκοπική υποχώρηση του ΠΑΣΟΚ, το οποίο βέβαια παραμένει σε διψήφια ποσοστά. Φαίνεται όμως να έχει χάσει την αρχική δυναμική που του είχε προσδώσει η εκλογή Ανδρουλάκη. Για κάποιους η πορεία αυτή ήταν μάλλον αναμενόμενη, γι’ αυτό και σπεύδουν να μιλήσουν για διόρθωση των ποσοστών και όχι για καθίζηση ή φθορά. Ο Ν. Ανδρουλάκης άλλωστε δεν φάνηκε την περίοδο της δημοσκοπικής ανόδου να παρασύρεται από αυτή θέτοντας μαξιμαλιστικούς στόχους. Γνωρίζει άλλωστε ότι η αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών είναι μια μακρά, επίπονη διαδικασία, που, για να αποκτήσει πολιτικό βάθος, απαιτεί μεθοδικότητα, οργάνωση και διαρκή προσπάθεια, για να μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να πείσει τους πολίτες να το εμπιστευτούν ξανά.



Ερωτήματα για το μέλλον

Επίκαιρη διάσταση στα τεκταινόμενα του ΠΑΣΟΚ αποκτά ο τίτλος του βιβλίου «Ε, πρόεδρε» του ιστορικού στελέχους της Αριστεράς Μίμη Ανδρουλάκη, που όταν το έγραφε ήταν μια προειδοποίηση κινδύνου προς πάσα κατεύθυνση για το πού «πάνε ή μπορεί να οδηγηθούν τα πράγματα». Αν και ο Μίμης Ανδρουλάκης δεν έχει καμία συγγενική σχέση με τον Νίκο Ανδρουλάκη, τον σημερινό πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, εν τούτοις το «Ε, πρόεδρε, πού πας και τι κάνεις;» είναι μια «φράση» που κυριαρχεί στο εσωτερικό του πάλαι ποτέ κραταιού Κινήματος, επειδή ακριβώς πολλά στελέχη και μέλη του αρχίζουν να διατυπώνουν αμφιβολίες και ερωτήματα για το πού ακριβώς θέλει να πάει η Χαριλάου Τρικούπη το κόμμα ενόψει των εθνικών εκλογών ή ποιον προσανατολισμό θα έχει την επομένη της εκλογικής αναμέτρησης με απλή αναλογική.

Η ανησυχία αυτή διαχέεται σε όλες τις βαθμίδες του κόμματος, ενώ την ίδια στιγμή η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δεν δείχνει αποφασιστικό ενδιαφέρον να ανακόψει την παραφιλολογία που αναπτύσσεται περί υπόγειας συνεννόησης και ανάπτυξης «διακεκριμένων» διαύλων επικοινωνίας με τον ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό όταν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν περίτρανα πως τα «επικοινωνιακά χαριεντίσματα» και οι «πολιτικές ωσμώσεις» ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ, με αιχμή την υπόθεση των υποκλοπών, δεν ευνόησαν τη Χαριλάου Τρικούπη, αντίθετα, ο «εναγκαλισμός» με την Κουμουνδούρου και τον Αλ. Τσίπρα, που επεχείρησε να αναλάβει ρόλο «μεγάλου αδελφού» του Ν. Ανδρουλάκη και του Πασοκ, δεν ωφέλησε τον τελευταίο.

Όμως ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, που δημοσίως διακηρύσσει ότι αντιμάχεται εξίσου τη Ν.Δ. και τον ΣΥΡΙΖΑ, θέλοντας με τον τρόπο αυτόν να διαβεβαιώσει τους ψηφοφόρους της Κεντροαριστεράς ότι δεν «ετεροκαθορίζεται» και υπηρετεί με απόλυτη αφοσίωση την «αυτόνομη» παρουσία του κόμματος στο πολιτικό σκηνικό και τις εθνικές κάλπες, βρέθηκε τις τελευταίες ημέρες «εκτεθειμένος». Με αποτέλεσμα να δημιουργεί ο ίδιος συνθήκες εξασθένησης και αποδυνάμωσης του ρωμαλέου αφηγήματος πως «το ΠΑΣΟΚ δεν φλερτάρει ούτε με τον ΣΥΡΙΖΑ ούτε με τη Ν.Δ.» ενόψει των εθνικών εκλογών.

Τρεις εκδηλώσεις

Την εβδομάδα που πέρασε έλαβαν χώρα τρεις εκδηλώσεις, οι οποίες μόνο απαρατήρητες δεν πέρασαν από τα στελέχη και τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, που δεν θέλουν να έχουν καμία απολύτως σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλ. Τσίπρα, ούτε να δημιουργούνται εντυπώσεις πως στελέχη της Χαριλάου Τρικούπη ή ακόμη και ο ίδιος ο Ν. Ανδρουλάκης «συναγελάζονται» μαζί τους.

Στις αρχές της εβδομάδας το «δεξί χέρι» του Ν. Ανδρουλάκη για θέματα περιβάλλοντος και ενεργειακής πολιτικής, Χάρης Δούκας, ήταν κεντρικός ομιλητής, μαζί με τον Αλ. Τσίπρα, στην παρουσίαση του βιβλίου του καθηγητή Ν. Φαραντούρη, ο οποίος θα είναι υποψήφιος βουλευτής με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στον Νομό Κεφαλλονιάς. Στα μέσα της εβδομάδας ο ίδιος ο Ν. Ανδρουλάκης συμμετείχε σε εκδήλωση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών με θέμα «Θεσμικές και νομοθετικές προκλήσεις από την υπόθεση των υποκλοπών», όπου ανάμεσα στους «προσκεκλημένους» ήταν και ο διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αλ. Τσίπρα και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ, Μ. Καλογήρου.

Λίγες ώρες αργότερα, ο Ν. Ανδρουλάκης παραβρέθηκε, μαζί με τον πρώην υπουργό του ΣΥΡΙΖΑ Ν. Ξυδάκη και τον γνωστό για τα εχθρικά προς τη Ν.Δ. «αντανακλαστικά» του συνθέτη Στ. Κραουνάκη, σε μια εκδήλωση για την παρουσίαση ενός βιβλίου γνωστού δημοσιογράφου.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 22 Οκτωβρίου 2022.