Διακαναλική συνέντευξη παραχώρησε ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης, από τις εγκαταστάσεις του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου.

Η πρώτη ερώτηση στον πρόεδρο της ΝΔ ήταν για το μεταναστευτικό, έπειτα και από την τραγωδία σε διεθνή ύδατα ανοιχτά της Πύλου.

«Πρώτη μας προτεραιότητα ήταν ο περιορισμός των μεταναστευτικών ροών», υπογράμμισε ο κ. Μητσοτάκης.

Απορώ, είπε, γιατί επιμένει να στοχοποιεί το Λιμενικό και όχι αυτά τα «άθλια υποκείμενα», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, τους διακινητές, ενώ μίλησε και για όψιμο ανθρωπισμό εκ μέρους του επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ, λέγοντας ότι δεν είδε τέτοιο ανθρωπισμό για το κολαστήριο της Μόριας.


Για τους μουσουλμάνους της Θράκης

Απαντώντας σε ερώτηση για τους μουσουλμάνους της Θράκης, είπε ότι είναι Έλληνες πολίτες και απολαμβάνουν όρους ισονομίας και ισοπολιτείας. Το τουρκικό προξενείο ήθελε πάντοτε μια μειονότητα απομονωμένη, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Σχολιάζοντας την υπόθεση των δύο μουσουλμάνων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, είπε ότι υπήρξε γενική ενημέρωση του κ. Τσίπρα πολύ πριν τις εκλογές και στη συνέχεια άλλη μία πολύ συγκεκριμένη ενημέρωση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ πριν τις 25 Μαΐου, όταν ακόμα ο ίδιος ήταν πρωθυπουργός. Όπως τόνισε, έλαβε εμπιστευτική έκθεση από την ΕΥΠ για το εύρος της παρέμβασης του τουρκικού προξενείου στη Θράκη, την οποία και έστειλε στον Αλέξη Τσίπρα.

Όπως επέμεινε, είναι θέμα του κ. Τσίπρα αν θα κρατήσει στα ψηφοδέλτιά του, τους δύο βουλευτές -Οζγκιούρ και Ζεϊμπέκ.


Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις

Ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε ότι θα έχει την ευκαιρία να δει τον Ταγίπ Ερντογάν στο Βίλνιους, ενώ είπε ότι σταδιακά μπορεί να μειωθεί η ένταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, ακόμα και αν δεν γεφυρωθούν οι μεταξύ των δύο χωρών διαφορές. Όσο για τα εξοπλιστικά, τόνισε ότι η Τουρκία δεν έχει καμία δυνατότητα να υπαγορεύσει στην Ελλάδα τι αγορές θα κάνει.


Το νέο σύμφωνο μετανάστευσης και ασύλου

Υπάρχει αρχική συμφωνία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είπε ο κ. Μητσοτάκης, τονίζοντας ότι αυτό που έχει συμφωνηθεί είναι καλύτερο από το Δουβλίνο και ικανοποιεί πάγιες ελληνικές θέσεις, υπάρχουν ωστόσο πολλά σημεία που επιδέχονται βελτίωσης.

Μίλησε ακόμη για οργανωμένη πολιτική οικονομικής μετανάστευσης, καθώς Ελλάδα και Ευρώπη χρειάζονται εργατικά χέρια. Θα πρέπει να γίνει με δικούς μας όρους, είπε, μιλώντας για νόμιμη μετανάστευση, αλλά και για ανθρωπιστικές βίζες από την Ευρώπη σε μετανάστες που προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες.


Πώς θα είναι η επόμενη κυβέρνηση ΝΔ

Εφόσον μας εμπιστευθεί ο ελληνικός λαός, είπε ο πρόεδρος της ΝΔ, θα είναι μιια κυβέρνηση σκληρής δουλειάς και μετρήσιμου αποτελέσματος. Το αποτέλεσμα της προηγούμενης κάλπης είναι μεγάλο βάρος, μεγάλη ευθύνη της εντολής που μου δίνει ο ελληνικός λαός.

Θα δώσουμε έμφαση στην ικανότητα των προσώπών να υπηρετήσουν τις πολιτικές στις οποίες έχουμε δεσμευτεί, τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ερωτηθείς αν θα αξιοποιήσει και πρόσωπα από την Κεντροαριστερά. Για μένα το ιδεολογικό πρόσημο δεν είναι τόσο σημαντικό, είπε, το «μπόλιασμα» της ΝΔ με ικανά στελέχη είναι συνεχές.


Το σενάριο τρίτων εκλογών

Είμαι σίγουρος ότι θα προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου, τόνισε ο κ. Μητσοτάκης.

Εγκάλεσε για ανεύθυνη στάση τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Νίκο Ανδρουλάκη, λέγοντας ότι είναι μονόδρομος η αυτοδυναμία, καθώς ο ίδιος δεν προτίθεται να συνεργαστεί με μικρότερα κόμματα δεξιότερα της ΝΔ.

Από την στιγμή που το ΠΑΣΟΚ μας κλείνει κατάμουτρα την πόρτα, η αυτοδυναμία είναι μονόδρομος, υπογράμμισε.


Τι θα γίνει με το ΕΣΥ

Οι πολίτες έχουν δικαίωμα σε δημόσια, δωρεάν ποιοτική Υγεία, υπογράμμισε ο κ. Μητσοτάκης, λέγοντας ότι θα ασχοληθεί προσωπικά με την αναμόρφωση του ΕΣΥ, το οποίο άντεξε στη διάρκεια της πανδημίας, αλλά ανέδειξε και τις χτυπητές αδυναμίες του. Ποσό 1,5 δισ. ευρώ, 8% από τους πόρους που έχουμε στη διάθεσή μας από το Ταμείο Ανάκαμψης, θα κατευθυνθεί προς την Υγεία, υπογράμμισε.

Απαντώντας στην κριτική του Αλέξη Τσίπρα για ιδιωτικοποίηση της Υγείας, ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε προσβλητικά όσα λέγονται για διαλογή ασθενών (καρκινοπαθών) στο τελικό στάδιο και αναφέρθηκε στις πολιτικές που εφαρμόστηκαν για τις περιπτώσεις των ασθενών αυτών, με την πρόσβαση σε ακριβά αντικαρκινικά φάρμακα.

Αν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε και κρεβάτια σε ιδιωτικές κλινικές, θα το κάνουμε, σημείωσε.


Το ΕΚΑΒ

Θέλουμε περισσότερο προσωπικό, όχι τόσο περισσότερα ασθενοφόρα, επισήμανε ο κ. Μητσοτάκης, δεσμευόμενος ότι θα «τρέξει» τις προσλήψεις.

Πρόσθεσε ότι η διακομιδή από αέρος είναι πολύ σημαντική για τα νησιά μας και σε αυτό θα συμβάλλουν οι έξι νέες βάσεις.


Για τη φοροδιαφυγή

Το ζήτημα της φοροδιαφυγής δεν έχει συζητηθεί αρκετά στις δύο προεκλογικές περιόδους, αναγνώρισε ο κ. Μητσοτάκης.

Επισήμανε ότι τη θεωρεί μέγιστο δείγμα αντικοινωνικής συμπεριφοράς, τόνισε ωστόσο ότι έχουν γίνει ενέργειες περιορισμού της. Το γεγονός ότι υπερβαίνουμε τους δημοσιονομικούς μας στόχους δείχνει ότι κάτι αρχίζει να κινείται και στο μέτωπο της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, παρατήρησε.

Ο περιορισμός της φοροδιαφυγής μπορεί να μας επιτρέψει, σε βάθος τετραετίας, να πάμε σε σταδιακή μείωση του ΦΠΑ, κάτι που θα εξετάσουμε στο δεύτερο μισό της νέας τετραετίας, είπε ακόμη.


Για τις αυξήσεις μισθών

Δεν υπάρχει μαγικό ραβδί για την αύξηση μισθών, τόνισε.

Σημείωσε οι επενδύσεις και η μείωση της ανεργίας είναι διαπραγματευτικά οπλα στα χέρια των εργαζομένων. Οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα αρχίζουν να ανεβαίνουν σταδιακά, είπε, καλώντας τους εργοδότες να πληρώνουν περισσότερα, για να προσελκύουν εργαζομένους.

Για τη στελέχωση της κυβέρνησης και τα σχέδια για το νερό

Ο πρωθυπουργός μίλησε με αθλητικούς όρους, λέγοντας ότι έχει πλούσιο πάγκο και θα κάνει rotation.

Ένα από τα τρία πρώτα νομοσχέδια της νέας κυβέρνησης της ΝΔ, όπως είπε, θα είναι για την επαναφορά ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Δημόσιο.


Για τα κόμματα δεξιότερα της ΝΔ

Αναφερόμενος στα κομματίδια, όπως τα χαρακτήρισε, δεξιά της ΝΔ, εγκάλεσε όσους επέλεξαν την απλή αναλογική, λέγοντας ότι θα μπορούσαμε να έχουμε ήδη αυτοδύναμη κυβέρνηση και πεντακομματική Βουλή. «Φωτογράφισε» τη «Νίκη», λέγοντας ότι η θρησκεία δεν μπορεί να περιορίζεται στα στενά όρια ενός κόμματος και έκανε λόγο για «καπηλεία» του θρησκευτικού συναισθήματος.


Για τα ελληνοτουρκικά

Υπάρχει το σενάριο της μεγάλης προόδου και το σενάριο να μην προχωρήσουμε ουσιαστικά, είπε, επιμένοντας ότι το δεύτερο δεν οδηγεί νομοτελειακά και σε αύξηση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.

Εξήγησε ωστόσο ότι ένα «breakthrough» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα είναι εφικτό, εάν η Τουρκία εγκαταλείψει τη ρητορική περί «γαλάζιας πατρίδας».

Για την αναθεώρηση του Συντάγματος

«Η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης θα ξεκινήσει το 2025», απάντησε ο κ. Μητσοτάκης, σε ερώτηση του δημοσιογράφου Κώστα Παπαχλιμίντζου για τα «Παραπολιτικά», δηλώνοντας ανοιχτός σε διαβουλεύσεις με τα κόμματα της Βουλής για ευρύτερες συναινέσεις.

Στο σημείο αυτό, δεσμεύτηκε ότι και 180 βουλευτές να έχει -πράγμα που, όπως είπε, είναι σχεδόν απίθανο- δεν θα προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές, εάν δεν έχει τη συναίνεση τουλάχιστον ενός κόμματος.

Παράλληλα, εν αντιθέσει με την κριτική του στο ΠΑΣΟΚ, χαιρέτισε την στάση του Νίκου Ανδρουλάκη για αλλαγή του άρθρου 16 του Συντάγματος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.


Διακαναλική συνέντευξη του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη

*Γιάννης Καντέλης (ΣΚΑΪ):* Καλημέρα, θα ήθελα με αφορμή το τραγικό περιστατικό, το ναυάγιο στην Πύλο, να σας ρωτήσω αν η πολιτική που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργεί ένα πρόβλημα στη διαχείριση του μεταναστευτικού πλέον, με την Ελλάδα να συνεχίζει να σηκώνει ένα βάρος αλλά και τις ευθύνες για τέτοια περιστατικά, όπως τουλάχιστον κάποιοι τις αποδίδουν. Και θα ήθελα να ζητήσω και μία απάντηση στις αιχμές που αφήνει ο ΣΥΡΙΖΑ για την πολιτική που ακολούθησε η κυβέρνησή σας, την οποία υπονοεί ότι συνεχίζεται ακόμη, αλλά και για τη στάση του Λιμενικού σε τέτοια περιστατικά.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Κύριε Καντέλη, το μεταναστευτικό είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο πρόβλημα, το οποίο ταλανίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και πολλά χρόνια. Θα ξεκινήσω με το δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, μιλώντας σας λίγο πιο αναλυτικά για την πολιτική την οποία ακολούθησε η κυβέρνησή μας αυτά τα τέσσερα χρόνια. Από την πρώτη στιγμή που μας εμπιστεύθηκε ο ελληνικός λαός, τον Ιούλιο του 2019, θέσαμε ορισμένες σαφείς προτεραιότητες για τη νέα μεταναστευτική μας πολιτική.

Πρώτη μας προτεραιότητα, κ. Καντέλη, ο ουσιαστικός περιορισμός των μεταναστευτικών ροών. Δεύτερη προτεραιότητα, ο δραστικός περιορισμός των επιπτώσεων της κρίσης του μεταναστευτικού στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Τρίτη προτεραιότητα, η όσο το δυνατόν ταχύτερη εξέταση των εκατοντάδων χιλιάδων αιτήσεων ασύλου που εκκρεμούσαν από την προηγούμενη κυβέρνηση. Και, τέταρτη προτεραιότητα, η αντιμετώπιση ανθρωπιστικών πτυχών του προσφυγικού, που πιστεύω ότι θα έκαναν οποιονδήποτε πολίτη να ανατριχιάζει, παραδείγματος χάρη η κατάσταση που επικρατούσε με τα ασυνόδευτα ανήλικα, ειδικά στη Λέσβο, για να γίνω ακόμα πιο συγκεκριμένος, στη Μόρια, καθ’ όλη την περίοδο από το 2015 ως το 2019.

Αυτή η πολιτική πρέπει να σας πω ότι απέδωσε πολύ συγκεκριμένους καρπούς, διότι μειώσαμε κατά παραπάνω από 90% τις μεταναστευτικές ροές προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Σήμερα στα νησιά αυτά υπάρχουν λιγότεροι από 4.000 μετανάστες. Τα νησιά έχουν αναπνεύσει, έχουν ανακουφιστεί, έχουν δημιουργηθεί ταυτόχρονα στα νησιά αυτά σύγχρονες δομές με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κολαστήριο της Μόριας δεν υπάρχει πια, εκκρεμούν λιγότερες από 20.000 αιτήσεις ασύλου και έχει επιλυθεί αυτό το χρόνιο ζήτημα της καθυστέρησης στην απονομή του ασύλου, το οποίο και πάλι κληρονόμησε η κυβέρνησή μας.

Αντιμετωπίσαμε το τεράστιο πρόβλημα των ασυνόδευτων ανηλίκων. Σήμερα όλα τα ασυνόδευτα ανήλικα βρίσκονται σε οργανωμένες δομές, εξειδικευμένες για να παρέχουν υπηρεσίες και προστασία ακριβώς σε παιδιά τα οποία βρίσκονται σε ευαίσθητη ηλικία.

Να πω και κάτι ακόμα, η χώρα μας πρωταγωνίστησε και στη χορήγηση ανθρωπιστικών θεωρήσεων. Το κάναμε κατά την διάρκεια της εκκένωσης των Ηνωμένων Πολιτειών από το Αφγανιστάν, όπου εμείς μόνοι υποδεχθήκαμε στην πατρίδα μας σχεδόν 1.000 γυναίκες που κινδύνευαν από το καθεστώς των Ταλιμπάν.

Ακολουθήσαμε, λοιπόν, μια πολιτική η οποία είχε μετρήσιμα αποτελέσματα. Και κάτι ακόμα, κ. Καντέλη, το οποίο δεν νομίζω ότι έχει αναδειχθεί αρκετά: στο αμιγώς ανθρωπιστικό επίπεδο της προστασίας της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, πρέπει να σας πω ότι με βάση τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας έχουν χαθεί πολύ λιγότεροι άνθρωποι τα τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας από ό,τι χάθηκαν από το 2015 έως το 2019. Είναι το 1/3 ο αριθμός των ανθρώπων που πνίγηκαν ή αγνοούνται στο Αιγαίο επί δικών μας ημερών σε σχέση με αυτό το οποίο έγινε από το 2015 έως το 2019.

Ουσιαστικά αυτό το οποίο κάναμε ήταν να συντρίψουμε το μοντέλο των διακινητών. Και όσο λιγότερες βάρκες υπάρχουν στο νερό, όσο λιγότεροι κατατρεγμένοι άνθρωποι επιλέγουν να ξεκινήσουν το ταξίδι, τόσο λιγότερες οι πιθανότητες να βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα τραγικό ναυάγιο, όπως αυτό το οποίο συνέβη σε διεθνή ύδατα -να το τονίσουμε αυτό- αλλά εντός του ελληνικού χώρου αρμοδιότητας για την έρευνα και τη διάσωση.

Τώρα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ευρώπη άλλαξε σταδιακά την πολιτική της αυτή την τετραετία. Αναγνώρισε -και σωστά κατά την άποψή μας- ότι δεν μπορεί να υπάρχει ενιαία και αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική, δεν μπορεί να υπάρχει νέα πολιτική ασύλου χωρίς την φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής μας Ένωσης.

Θα έλεγα ότι σε αυτόν τον τομέα ήρθε πιο κοντά στις ελληνικές θέσεις και πιστεύω ότι και τα βήματα που φαίνονται να γίνονται στο καινούργιο σύμφωνο μετανάστευσης και ασύλου, το οποίο -τονίζω- δεν έχει συμφωνηθεί ακόμα, βρίσκονται πιο κοντά στις προτεραιότητες της πατρίδας μας.

Τώρα, ως προς τις καταγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ, ειλικρινά δεν θέλω να πω πολλά πράγματα. Νομίζω ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών αιφνιδιάζεται από το γεγονός ότι ο κ. Τσίπρας επιλέγει για ακόμα μια φορά να στοχοποιεί το Λιμενικό και δεν βρίσκει ούτε μια λέξη να πει για τους διακινητές, τα άθλια αυτά υποκείμενα τα οποία τελικά είναι και υπεύθυνοι για τον θάνατο τόσων πολλών ανθρώπων.

Το Λιμενικό καθ’ όλη τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης, και επί δικών του ημερών, καταβάλλει μια πάρα πολύ σημαντική προσπάθεια. Έχει σώσει και επί δικών μας ημερών δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους από την θάλασσα. Πάντα θα προστρέχει όταν υπάρχει κίνδυνος απώλειας ανθρώπινης ζωής.

Και κάτι τελευταίο. Ως προς την φερόμενη ευαισθησία του ΣΥΡΙΖΑ και του κ. Τσίπρα, αυτή την επίκληση του ανθρωπισμού, δεν είδα να υπάρχει πολύς ανθρωπισμός στο κολαστήριο της Μόριας. Πριν από λίγες μέρες καταδικάστηκε η χώρα μας από το Δικαστήριο στο Στρασβούργο γιατί είχε ανθρώπους σε άθλιες συνθήκες, σε ένα ανοιχτό κλουβί, στοιβαγμένους στην κυριολεξία, και ακριβώς η πατρίδα μας καταδικάστηκε γι’ αυτή την έλλειψη ανθρωπιάς.

Σήμερα, αυτές οι σκηνές δεν υπάρχουν πια και προσωπικά μπορώ να διαβεβαιώσω τους Έλληνες πολίτες που μας ακούνε ότι αυτή η πολιτική θα συνεχιστεί και την επόμενη τετραετία, εφόσον οι συμπολίτες μας μας εμπιστευτούν.

*Σπύρος Μουρελάτος (ΑΝΤ1):* Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Να σας πάω από την Πύλο στην Ροδόπη, σε ένα πολύ σημαντικό εθνικής φύσεως ζήτημα, το οποίο καλώς ή κακώς κυριαρχεί σε αυτή την προεκλογική περίοδο. Μιλώ για τις δικές σας καταγγελίες κατά των μειονοτικών υποψήφιων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, του κ. Φερχάτ και του κ. Ζεϊμπέκ, σε σχέση με τις σχέσεις τους με το τουρκικό Προξενείο.

Θέλω να ρωτήσω, να αποσαφηνίσουμε καλύτερα, πότε ενημερώσατε τον κ. Τσίπρα γι’ αυτές τις υπόγειες διασυνδέσεις των δύο υποψήφιων βουλευτών του με το τουρκικό Προξενείο. Αν αυτό έγινε προεκλογικά, γιατί ο κ. Τσίπρας το αμφισβητεί αυτό σε επίσημες δηλώσεις του. Μάλιστα, διατυπώνει δικές του αιτιάσεις για δικά σας στελέχη. Κατά πόσον επικοινωνήσατε με το τουρκικό Προξενείο μέσω της θεσμικής οδού; Αν προειδοποιήσατε γι’ αυτές τις καταγγελλόμενες από εσάς παρεμβάσεις. Και το σημαντικότερο κατά τη δική μου ταπεινή άποψη, αν μετεκλογικά, εφόσον επανεκλεγείτε Πρωθυπουργός, θα λάβετε μέτρα γι’ αυτές τις πρακτικές που εσείς καταγγέλλετε πως κάνει το τουρκικό Προξενείο. Αντιλαμβάνομαι πως επίκειται και μια δική σας επαφή με τον κύριο Erdoğan, μετεκλογικά. Ευχαριστώ πολύ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω από το γενικό για να πάω στην συνέχεια στις ειδικές ερωτήσεις τις οποίες έχετε κάνει. Οι μουσουλμάνοι της Θράκης είναι Έλληνες πολίτες, οι οποίοι πρέπει να απολαμβάνουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με όλους τους άλλους Έλληνες πολίτες και κυρίως να αισθάνονται ότι έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για προκοπή και να μην υπάρχει καμία διάκριση εις βάρος τους, επειδή απλά τυγχάνει να είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα.

Αυτή η πολιτική της ισονομίας και της ισοπολιτείας εγκαινιάστηκε ουσιαστικά από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το 1990. Συνεχίστηκε και εντατικοποιήθηκε από κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ μέσα από μια σειρά ενεργητικών πολιτικών, όπως η δυνατότητα πιο εύκολης πρόσβασης στους μουσουλμάνους της Θράκης στα ελληνικά πανεπιστήμια. Και πιστεύω ότι πρέπει να αποτελεί κοινό τόπο όλων των κομμάτων και να συμφωνούμε ότι αυτή πρέπει να είναι η πολιτική μας για τη μουσουλμανική μειονότητα. Κάτι το οποίο, εξάλλου, αποτυπώνεται και στο διακομματικό πόρισμα για την Θράκη, το οποίο περιέχει μία σειρά από πολύ σημαντικές επισημάνσεις για τα ζητήματα αυτά.

Το τουρκικό Προξενείο, κ. Μουρελάτο, είχε ανέκαθεν μία άλλη προσέγγιση για τα ζητήματα της μειονότητας. Ήθελε τη μειονότητα απομονωμένη από το οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Ήθελε μία μειονότητα η οποία να αυτοπροσδιορίζεται ως «τουρκική», κόντρα στις προβλέψεις της Συνθήκης της Λωζάνης. Ήθελε μια μειονότητα η οποία να αισθάνεται ότι πρέπει να είναι εξαρτημένη ανά πάσα στιγμή από την Τουρκία.

Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι αυτή η στρατηγική αποβαίνει εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων και βέβαια αντίκειται και στις προβλέψεις της Συνθήκης της Λωζάνης.

Έρχομαι τώρα στα συγκεκριμένα σας ερωτήματα, για το τι ακριβώς έγινε στη Θράκη τους τελευταίους μήνες, πότε ενημερώθηκε ο κ. Τσίπρας και ποιος τελικά σήκωσε το θέμα αυτό, από πού μπήκε το θέμα στο δημόσιο διάλογο.

Να σας θυμίσω, κ. Μουρελάτο, ότι το θέμα αυτό μπήκε στο δημόσιο διάλογο όχι με πρωτοβουλία της Νέας Δημοκρατίας, αλλά με πρωτοβουλίες των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ της Ροδόπης. Έχω εδώ, μπροστά μου, ανάρτηση της κυρίας Ελένης Λαφτσή με ημερομηνία 22 Μαΐου, αμέσως μετά τις εκλογές, που λέει επί λέξει: «συγχαρητήρια στο τουρκικό Προξενείο που για άλλη μία φορά κατάφερε να παρέμβει στα πολιτικά πράγματα στη Ροδόπη. Συγχαρητήρια και σε όλους που συνέβαλαν στην προσπάθεια του ερντογανικού κράτους να εκλέξει το υποτιθέμενο αριστερό δεκανίκι τους ως βουλευτή στη Ροδόπη».

Δεν τα είπαμε εμείς αυτά. Αυτά τα είπε η κα Λαφτσή, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ στη Ροδόπη και δεν είναι η μόνη η οποία έχει μιλήσει για το τι ακριβώς γινόταν στη Ροδόπη. Και αυτά είναι πράγματα τα οποία ήταν λίγο πολύ γνωστά. Το γεγονός, δηλαδή, ότι το τουρκικό Προξενείο έδινε σαφείς, σαφέστατες εντολές στήριξης σε δύο υποψηφίους τού ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι και τελικά εξελέγησαν στην προηγούμενη Βουλή.

Ενημέρωση του κ. Τσίπρα υπήρξε μία κάποιους μήνες πριν από τις εκλογές, γενική, για τα θέματα της Θράκης, και μία πολύ πιο ειδική, ενόσω ήμουν Πρωθυπουργός, προσέξτε, γιατί άκουσα τον κ. Τσίπρα να λέει ότι τον ενημέρωσα όταν δεν ήμουν Πρωθυπουργός. Στις 25 Μαΐου εξακολουθούσα να είμαι Πρωθυπουργός και έλαβα, πράγματι, μία εμπιστευτική ενημέρωση από την ΕΥΠ, η οποία πολύ αναλυτικά εξηγούσε την έκταση της παρέμβασης του τουρκικού Προξενείου υπέρ συγκεκριμένων υποψηφίων στη Ροδόπη. Αυτή την ενημέρωση την έστειλα στον κ. Τσίπρα, είναι κάτι το οποίο δεν αμφισβητεί.
Από εκεί και πέρα, το τι θα έκανε ο κ. Τσίπρας ήταν στη δική του κρίση. Εγώ δεν του υπέδειξα τι έπρεπε να κάνει με τους υποψηφίους του. Απλά του έδωσα τα αποδεικτικά στοιχεία για την έκταση της παρέμβασης του τουρκικού Προξενείου σε αυτή την εκλογική μάχη.

Και νομίζω ότι όλοι εδώ αντιλαμβανόμαστε ποιος είναι ο κίνδυνος: να εκλεγούν δύο βουλευτές οι οποίοι και σήμερα ακόμα αρνούνται να κλείσουν το θέμα με τον πολύ απλό τρόπο: εδώ και τρεις εβδομάδες τους ζητείται να κάνουν μία δημόσια δήλωση ότι αναγνωρίζουν τη Συνθήκη της Λωζάνης και ότι στη Θράκη υπάρχει μουσουλμανική και όχι τουρκική μειονότητα και αρνούνται να το κάνουν.

Τι θα γίνει αν την επόμενη μέρα αυτοί εκλεγούν στη Βουλή και εμφανιστούν ως υπέρμαχοι της «τουρκικής» μειονότητας και τους διαγράψει ο ΣΥΡΙΖΑ -λέω εγώ. Τότε; Θα υπάρχουν δύο βουλευτές στη Βουλή οι οποίοι ουσιαστικά θα αγωνίζονται για τα συμφέροντα της «τουρκικής» μειονότητας, όπως την προσδιορίζουν αυτοί;

Καταλαβαίνετε αυτό πόσο προβληματικό θα ήταν συνολικά για τα εθνικά ζητήματα, αλλά και για την πολιτική την οποία, εν τέλει, θέλουμε να ακολουθήσουμε στη Θράκη. Γιατί, επαναλαμβάνω, εγώ έχω ζήσει κι έχω βιώσει τις διακρίσεις στη Θράκη, κ. Μουρελάτο. Θυμάμαι τον εαυτό μου μαζί με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στα τέλη της δεκαετίας του ΄80, έχω δει τη μπάρα του Εχίνου κι έχω δει πραγματικά τις διακρίσεις εις βάρος των μουσουλμάνων συμπολιτών μας.

Θέλω να διαβεβαιώσω και τώρα ότι ανεξαρτήτως του τι θα ψηφίσει η μουσουλμανική μειονότητα, ανεξαρτήτως αν η Ροδόπη είναι ροζ, γαλάζια, πράσινη ή κίτρινη, εγώ την επόμενη μέρα οφείλω την πολιτική μας για τη μουσουλμανική μειονότητα να την εφαρμόσω απαρέγκλιτα και αυτό θα γίνει.

Από εκεί και πέρα με ρωτήσατε αν θα θέσω το ζήτημα στον κ. Erdoğan. Κοιτάξτε, τα ζητήματα των μειονοτήτων αφορούν την Ελλάδα. Η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα να παρεμβαίνει σε ένα αμιγώς εσωτερικό ζήτημα και βεβαίως και θα θέσω το ζήτημα στον κ. Erdoğan. Θα σας έλεγα ότι η δημοσιοποίηση αυτής της συζήτησης, έτσι όπως προέκυψε, δεν στέλνει απλά ένα μήνυμα από μέρους μου στον ΣΥΡΙΖΑ για πράγματα τα οποία είναι γνωστά, στέλνει κι ένα μήνυμα στην Τουρκία, ότι στα ζητήματα της μειονότητας η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί εξωτερικές παρεμβάσεις.

*Ράνια Τραγόμαλλου (STAR):* Κύριε Πρόεδρε, δηλώσατε ότι θα συναντηθείτε με τον κ. Erdoğan στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, 11 και 12 Ιουλίου, και θα ήθελα να μας πείτε τι περιμένετε, ποιες είναι οι προσδοκίες σας από αυτή τη συνάντηση; Επίσης, έχετε πει ότι με τον Τούρκο Πρόεδρο θα επαναπροσδιορίσετε, θα εξετάσετε τον οδικό χάρτη βάσει του οποίου θα πορευτείτε, θα προχωρήσετε το επόμενο διάστημα. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τι θα περιλαμβάνει αυτός ο οδικός χάρτης; Ευχαριστώ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Μία συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο δεν θα έπρεπε να αποτελεί ξεχωριστή είδηση. Είναι κάτι το οποίο το έχω πει πολλές φορές.

Βέβαια, αν λάβει κανείς υπόψη ότι ο κ. Erdoğan έλεγε ότι δεν ήθελε να συναντηθεί μαζί μου, σίγουρα το γεγονός ότι έχουμε τη δυνατότητα να συναντηθούμε στο Βίλνιους θεωρώ είναι μια θετική εξέλιξη, «σπάει τον πάγο». Και είναι μια ευκαιρία -τονίζω και πάλι, εφόσον μας εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός- και εγώ και αυτός, στην αρχή μιας νέας θητείας, να επαναπροσδιορίσουμε το πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Σε μια τέτοια συνάντηση θα προσέλθω πάντα με καλή διάθεση, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι πράγματι υπήρξε τους τελευταίους μήνες μια σημαντική αποκλιμάκωση και στη ρητορική της Τουρκίας, αλλά και στην δραστηριότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο.

Θα είναι μια ευκαιρία να διαπιστώσουμε αν πραγματικά υπάρχει δυνατότητα αυτό το καλό κλίμα να συνεχιστεί και να θέσουμε ένα πιο σαφές πλαίσιο για το πώς μπορούμε να επιλύσουμε τη μια βασική μας διαφορά η οποία μας ταλανίζει δεκαετίες τώρα, που δεν είναι άλλη από την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, δηλαδή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Από εκεί και πέρα, όπως ξέρετε, εκτός από αυτή τη μία βασική, γεωπολιτική μας διαφορά, υπάρχουν και πολλά άλλα ζητήματα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Είναι αυτό το οποίο αποκαλούμε θετική ατζέντα με την Τουρκία. Παραδείγματος χάρη, έχουμε πολλές εμπορικές σχέσεις, έχουμε κοινά ενδιαφέροντα σε ζητήματα όπως η πολιτική προστασία. Έχουμε δυνατότητα να μπορούμε να συνεργαστούμε και να οικοδομήσουμε ένα κλίμα καλών σχέσεων το οποίο δεν θα μας καταδικάζει μονίμως να ζούμε σε ένα καθεστώς παρατεταμένης έντασης.

Δύο επιπλέον παρατηρήσεις. Και να μην μπορέσουμε να επιλύσουμε την μείζονα και διαχρονική διαφορά μας, αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε καταδικασμένοι, όπως σας είπα, να είμαστε μονίμως «στα κόκκινα» με την Τουρκία και να επαπειλείται, από πάνω μας, μονίμως το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου. Μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε και να μειώσουμε σταδιακά την ένταση η οποία υπήρξε στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Δεύτερη παρατήρηση. Σε κάθε περίπτωση οι βασικοί πυλώνες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δεν θα τροποποιηθούν εφόσον μας εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός. Τι σημαίνει αυτό; Η Ελλάδα ενισχύει την θέση της ως γεωπολιτικός παράγοντας σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα εξακολουθεί να οικοδομεί σταθερές συμμαχίες με διαχρονικούς συμμάχους και χτίζει καινούργιες συμμαχίες με νέες χώρες. Η Ελλάδα εξακολουθεί, προφανώς, να αναπτύσσεται και να ενισχύει την οικονομία της. Και μέρος του πλούτου της, του αναπτυξιακού πλούτου, εξακολουθεί να το επενδύει στην αποτρεπτική της δυνατότητα, στην ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων.

Είδα κάποιες τελευταίες δηλώσεις του Προέδρου Erdoğan που μας καλεί να μην εξοπλιζόμαστε. Εγώ δεν θα πω στον Πρόεδρο Erdoğan τι θα κάνει με τις δικές του Ένοπλες Δυνάμεις. Δεν έχει καμία δυνατότητα η Τουρκία να μας υποδείξει τι αγορές θα κάνουμε και πόσο θα ενισχύσουμε τις δικές μας Ένοπλες Δυνάμεις. Αυτό είναι κάτι το οποίο αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμά μας. Εξάλλου, συμμετέχουμε και οι δύο στο ΝΑΤΟ, σε μια ευρεία συμμαχία. Εμείς συμμετέχουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η ενίσχυση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων δίνει -θα έλεγα- πρόσθετη διάσταση σε αυτή την έννοια της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας. Άρα δεν κάνουμε μόνο καλό στον εαυτό μας, κάνουμε καλό και στην συλλογική προσπάθεια της Ευρώπης να αποκτήσει επιτέλους μια ενιαία αμυντική πολιτική.

*Νίκος Αρμένης (MEGA και ΑΠΕ/ΜΠΕ):* Κύριε Πρόεδρε, θέλω να επιστρέψω στο μεταναστευτικό. Πότε εκτιμάτε ότι μπορεί να ολοκληρωθεί αυτή η κουβέντα που είναι σε εξέλιξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου; Η οποία, βέβαια, προχωράει με πολύ αργούς ρυθμούς. Και ποια είναι η θέση σας για την πρόταση περί κοστολόγησης των μεταναστών με το κεφάλι; Επίσης, μήπως σκέφτεστε να αναθεωρήσετε την πολιτική σας, δεδομένου ότι σε μια σειρά από επαγγέλματα λείπουν εργατικά χέρια;

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Όπως είπα και πριν, κ. Αρμένη, υπάρχει μια αρχική συμφωνία σε επίπεδο Συμβουλίου για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, όμως έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμα. Υπάρχουν διαπραγματεύσεις που πρέπει να γίνουν με το Ευρωκοινοβούλιο, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να καταλήξουμε τελικά σε νομικά δεσμευτικά κείμενα. Σίγουρα αυτό το οποίο έχει συμφωνηθεί είναι καλύτερο από το Δουβλίνο. Επιδέχεται περαιτέρω βελτιώσεων αλλά σε ένα βαθμό θα σας έλεγα ότι ικανοποιεί τις πάγιες ελληνικές θέσεις.

Όμως, δεν είναι προφανές ότι θα υπάρχει μια συμφωνία από τη μια στιγμή στην άλλη, ούτε και αυτή η συμφωνία από μόνη της θα λύσει ως διά μαγείας, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ένα πρόβλημα το οποίο, όπως ξέρετε, είναι εξαιρετικά σύνθετο.

Ως προς τα ζητήματα των νόμιμων διόδων μετανάστευσης, θεωρώ κατ’ αρχάς αυτό το σκέλος της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής εξαιρετικά σημαντικό. Όπως θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό τις επιστροφές όσων οι αιτήσεις ασύλου απορρίπτονται. Πρέπει να γνωρίζουν αυτοί οι οποίοι έρχονται για οικονομικούς λόγους στην Ευρώπη ότι δεν μπορούν να «εκμεταλλεύονται» την καλοσύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν δεν δικαιούνται άσυλο θα πρέπει να επιστρέψουν στις χώρες από τις οποίες προήλθαν. Όμως, ταυτόχρονα, η Ευρώπη έχει σήμερα ανάγκη από εργατικά χέρια. Μία οργανωμένη πολιτική οικονομικής μετανάστευσης, όμως με τους όρους που θα θέσουμε εμείς, θα ήταν προς όφελος και της Ευρώπης και της Ελλάδος.

Θέλω να σας θυμίσω ότι η χώρα μας έχει ήδη προχωρήσει πιλοτικά σε τέτοιες διακρατικές συμφωνίες με την Αίγυπτο, και με το Μπαγκλαντές για να μπορούμε -το τονίζω, με τους δικούς μας όρους- να δίνουμε ευκαιρίες εργασίας σε μετανάστες οι οποίοι θα μπορούν να έρθουν στη χώρα μας, να καλύψουν συγκεκριμένες ανάγκες που ήδη υπάρχουν σήμερα, παραδείγματος χάρη στον πρωτογενή τομέα.

Άρα, τονίζω, να έρχονται νόμιμα, να έρχονται με ασφάλεια χωρίς να χρειάζεται να αισθάνονται ότι θα μπουν σε μία βάρκα ή σε ένα σκυλοπνίχτη για να φτάσουν τελικά στην Ευρώπη. Αυτή η νόμιμη μετανάστευση θα πρέπει να γίνει, όπως σας είπα, με τους δικούς μας κανόνες και με τους δικούς μας όρους.

Εκεί θα σας έλεγα ότι είμαστε πιο μπροστά από μια ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική. Από εκεί και πέρα υπάρχει πάντα η δυνατότητα, για τις περιπτώσεις εκείνες που πρέπει να χορηγήσουμε άσυλο, η Ευρώπη να μπορεί να δίνει ανθρωπιστικές βίζες, δηλαδή βίζες που έχουν να κάνουν με την προστασία ανθρώπων οι οποίοι διαφεύγουν από εμπόλεμες ζώνες, προκειμένου να τους δώσουμε ασφαλές καταφύγιο στην Ευρώπη.

Τονίζω ότι αυτό είναι κάτι το οποίο εμείς το κάναμε. Το κάναμε στο Αφγανιστάν. Ήμασταν η μόνη χώρα στο Αφγανιστάν που όταν οι Αμερικανοί το εγκατέλειψαν άρον-άρον και κάποιες οργανώσεις χτύπησαν την πόρτα μας να μας πουν «πάρτε γυναίκες από το Αφγανιστάν που κινδύνευαν από τους Ταλιμπάν», πήραμε 1.000 και δεν το σκεφτήκαμε δεύτερη φορά. Άρα, η δυνατότητα χορήγησης και ανθρωπιστικών θεωρήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κάτι το οποίο σίγουρα πρέπει να διερευνηθεί.

*Αλεξάνδρα Καϋμένου (ALPHA):* Καλημέρα. Κύριε Πρόεδρε, αν στις κάλπες της 25ης Ιουνίου αναδειχθείτε εσείς νικητής ποιος θα είναι ο χαρακτήρας της επόμενης κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας; Σας έχουμε ακούσει να μιλάτε για μία νέα Νέα Δημοκρατία. Σας έχουμε ακούσει να λέτε πως δεν θα έχει μόνο ένα χρώμα. Μόλις χθες, από την περιοδεία σας, είπατε πως στις τελευταίες εκλογές σάς ψήφισαν και πολίτες που δεν σας έχουν ξαναψηφίσει.

Στην προηγούμενη τετραετία είδαμε να αξιοποιείτε σε υπουργικές θέσεις στελέχη από το χώρο της κεντροαριστεράς. Θα επιχειρήσετε, λοιπόν, στην επόμενη τετραετία μία περαιτέρω διεύρυνση και προς ποια κατεύθυνση; Σκέφτεστε ίσως να αξιοποιήσετε και άλλα στελέχη που βρίσκονται στον χώρο του λεγόμενου εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ, που σήμερα βρίσκονται εκτός κόμματος; Ευχαριστώ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Εφόσον μας εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός, κυρία Καϋμένου, στις 27 Ιουνίου θα ορκιστεί μία κυβέρνηση σκληρής δουλειάς και μετρήσιμου αποτελέσματος. Ήδη, στην προηγούμενη κάλπη της 21ης Μαΐου, οι πολίτες μας έδωσαν μία ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης. Επιβράβευσαν, πιστεύω, τη δουλειά την οποία κάναμε εδώ και μία τετραετία. Επιβράβευσαν το ήθος και το ύφος μιας κυβέρνησης η οποία δίνει έμφαση στην επίλυση των προβλημάτων και σε μετρήσιμα αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, όμως, μας ζήτησαν να τρέξουμε ακόμα πιο γρήγορα στον δρόμο των μεγάλων και τολμηρών αλλαγών που χρειάζεται η πατρίδα μας.

Πρέπει να σας πω ότι και για εμένα τα αποτελέσματα της προηγούμενης κάλπης είναι ένα μεγάλο βάρος, είναι μία μεγάλη ευθύνη. Κι εφόσον το αποτέλεσμα αυτό επιβεβαιωθεί στην κάλπη της επόμενης Κυριακής, θα έχω πλήρη αίσθηση της ισχυρής εντολής που μου δίνει ο ελληνικός λαός να προχωρήσουμε σε τέτοιες αλλαγές. Αλλά δεν θα έχω καμία δικαιολογία να εμπλακώ σε μία λογική εσωτερικών ισορροπιών και θα αναζητήσω στο σχηματισμό της κυβέρνησης τον καλύτερο ή την καλύτερη για τη θέση και την αποστολή την οποία αυτός ή αυτή θα πρέπει να αναλάβει.

Άρα θα είναι μία κυβέρνηση, όπως σας είπα, που θα δώσει έμφαση στη δυνατότητα των προσώπων να μπορούν να υλοποιήσουν τις συγκεκριμένες πολιτικές για τις οποίες έχουμε δεσμευτεί.

Δεν έχουμε κρυφή ατζέντα, δεν έχουμε εκπλήξεις, οι πολίτες ξέρουν τι πρέπει να κάνουμε την επόμενη μέρα. Γνωρίζουν ότι πρέπει να παρέμβουμε δραστικά για να ξαναχτίσουμε ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας, γνωρίζουν ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε μία ουσιαστική παρέμβαση στο κράτος με αξιολόγηση παντού, ότι πρέπει να προχωρήσουμε τις μεγάλες ψηφιακές αλλαγές, διότι θέλουμε μία οικονομία η οποία να αναπτύσσεται και ταυτόχρονα να μειώνει τις ανισότητες.

Όλα αυτά πρέπει να υλοποιηθούν, όμως, από πρόσωπα και, φυσικά, πάντα υπό τον έλεγχο του επιτελικού κράτους, το οποίο και θα προσαρμοστεί και αυτό στα διδάγματα της προηγούμενης τετραετίας, για να γίνει κι αυτό πιο αποτελεσματικό.

Από εκεί και πέρα, για εμένα δεν είναι τόσο σημαντικό το ιδεολογικό πρόσημο, η προέλευση των στελεχών που θα κληθούν να υπηρετήσουν την κυβέρνηση την επόμενη τετραετία. Νομίζω ότι έχουμε αποδείξει μέχρι στιγμής ότι έχουμε τη δυνατότητα να εντάσσουμε στη Νέα Δημοκρατία στελέχη τα οποία ανήκουν σε όλους τους πολιτικούς χώρους. Άμα δείτε πόσα από τα κυβερνητικά στελέχη εκλέχθηκαν πια βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας στην προηγούμενη κάλπη αντιλαμβάνεστε ακριβώς αυτό το οποίο σας λέω. Και αυτό που πρέπει να σας πω είναι ότι αυτή η προσπάθεια της ανανέωσης της Νέας Δημοκρατίας, του μπολιάσματος της Νέας Δημοκρατίας με ικανά στελέχη, είναι μια συνεχής προσπάθεια. Δεν σταματάει.

*Σοφία Φασουλάκη (OPEN):* Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Θα ήθελα να σας ρωτήσω, ανεξαρτήτως της θέσης που έχει εκφράσει ο κ. Ανδρουλάκης -δηλαδή ότι και 149 βουλευτές να έχει η Νέα Δημοκρατία το ΠΑΣΟΚ δεν συνεργάζεται με αυτήν- θα ήθελα να ρωτήσω αν εσείς εμμένετε στη θέση για τρίτη κάλπη εάν η Νέα Δημοκρατία δεν είναι αυτοδύναμη. Ή σε ένα τέτοιο σενάριο θα επιδιώξετε μία συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ, αφού έχετε πει ότι έτσι κι αλλιώς αποκλείεται να συνεργαστείτε με κόμματα δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας. Σας ευχαριστώ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Είμαι σίγουρος, κυρία Φασουλάκη, ότι δε θα χρειαστεί να ξαναβρεθούμε εδώ σε έναν μήνα, αυγουστιάτικα, για μία τρίτη αντίστοιχη τέτοια συνέντευξη και ότι θα προκύψει μία αυτοδύναμη κυβέρνηση από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου.

Θέλω όμως να αναφερθώ λίγο περισσότερο στην ανάγκη της αυτοδυναμίας ως προϋπόθεση για μία ισχυρή κυβέρνηση που θα κάνει τις μεγάλες αλλαγές, αλλά και ως ουσιαστικά πολιτικό μονόδρομο, από τη στιγμή που ο κ. Ανδρουλάκης λέει και σήμερα -σε συνέντευξη που έδωσε- ότι και 149 βουλευτές να έχουμε δεν τον ενδιαφέρει να συγκυβερνήσει. Και τι λέει ταυτόχρονα, νομίζω με μεγάλο βαθμό ανευθυνότητας: «ας πάει η Νέα Δημοκρατία να συγκυβερνήσει με την ακροδεξιά». Δεν τον ενδιαφέρει δηλαδή αν θα έβαζε την ακροδεξιά στην κυβέρνηση, αρκεί ο ίδιος να μην «λερώσει» τα χέρια του και να θέλει να πρωταγωνιστήσει στη μάχη για τα πρωτεία της κεντροαριστεράς.

Θεωρώ ότι είναι μία στάση, κατά την άποψή μου, πολύ ανεύθυνη. Και είναι ένα κόμμα το οποίο έχει αναλάβει στο παρελθόν βάρη και ευθύνη εξουσίας, αλλά είναι δική του επιλογή και κατά συνέπεια κρίνεται.

Η ίδια η δυναμική των κομμάτων θεωρώ ότι καθιστά τη σταθερή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με αυτοδύναμη πλειοψηφία στη Βουλή πρακτικά μονόδρομο. Έχω αποκλείσει κατηγορηματικά -το επαναλαμβάνω και σήμερα- οποιαδήποτε δυνατότητα ή δική μου πρόθεση συνεργασίας με κόμματα ή κομματίδια τα οποία βρίσκονται στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας. Άρα, εάν δεν είχαμε αυτοδυναμία το μόνο κόμμα με το οποίο θα έμπαινα σε συζητήσεις θα ήταν το ΠΑΣΟΚ. Από τη στιγμή που το ΠΑΣΟΚ μας κλείνει κατάμουτρα την πόρτα, θεωρώ ότι μία επιλογή υπάρχει την επόμενη μέρα, την 26η Ιουνίου, και αυτή είναι η αυτοδύναμη Νέα Δημοκρατία. Την οποία πρέπει να σας πω, νομίζω ότι από την αρχή επιθυμούσε ενδόμυχα και ο κ. Ανδρουλάκης, αυτό ήθελε ουσιαστικά από την πρώτη στιγμή. Γι’ αυτό και φρόντισε να προστατεύσει τον εαυτό του από οποιαδήποτε πιθανή συμπόρευση με τη Νέα Δημοκρατία.

Αλλά στις 25 Ιουνίου ψηφίζουμε για κυβέρνηση. Ψηφίζουμε για το μέλλον μας, ψηφίζουμε για το ποιος και ποιοι θα πάρουν στα χέρια τους το μέλλον της πατρίδας και θα λύσουν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες. Δεν ψηφίζουμε για αντιπολίτευση.

*Μαρίνα Παπαδάκη (ΕΡΤ):* Κύριε Πρόεδρε, καλημέρα. Θα σας πάω στο θέμα της υγείας, καθώς έχετε πει επανειλημμένως ότι είναι μια από τις βασικές σας προτεραιότητες, εφόσον σας εμπιστευτεί ξανά ο λαός.

Παρά τις εξαγγελίες σας, ο ΣΥΡΙΖΑ όλο αυτό το τελευταίο διάστημα επιμένει να μιλά για κρυφή ατζέντα. Είπατε και εσείς πριν ότι «δεν έχει η Νέα Δημοκρατία κρυφή ατζέντα». Η κριτική, ωστόσο, που σας ασκείται περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την μετατροπή των νοσοκομείων σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Υπάρχει κριτική ακόμα και για την πρόσφατη εξαγγελία σας για τη μίσθωση ιδιωτικών ελικοπτέρων. Από την άλλη όμως, και εσείς ο ίδιος έχετε αναφερθεί επανειλημμένως στην υποστελέχωση, στις εικόνες ντροπής, όπως έχετε πει, για τις μεγάλες αναμονές, αλλά και στα σημαντικά κενά που υπάρχουν στην υγεία όσον αφορά κυρίως τα νησιά, που πολλές φορές την τουριστική περίοδο σηκώνουν και το τριπλάσιο βάρος με το ίδιο προσωπικό.

Θα ήθελα, λοιπόν, να σταθώ σε μια πρόσφατη δήλωση του κ. Τσίπρα, ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια αφήσατε σκοπίμως το ΕΣΥ να καταρρέει για να εξυπηρετήσετε πρωτίστως ιδιωτικά συμφέροντα. Και σε μια ακόμα δήλωσή του, πρόσφατη, ότι ακόμα και οι 10.000 προσλήψεις που έχετε εξαγγείλει δεν περιλαμβάνονται στο Μεσοπρόθεσμο που έχει καταθέσει η Νέα Δημοκρατία.

Τι απαντάτε σε όλα αυτά; Αλλά θα ήθελα να μας πείτε και τι απαντάτε στους πολίτες που ακούν όλη αυτή την συζήτηση και ενδεχομένως να διερωτώνται αν η επόμενη μέρα για το Εθνικό Σύστημα Υγείας θα είναι μια υγεία μόνο για τους έχοντες. Ευχαριστώ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Υποχρέωση μου είναι να απαντώ πρωτίστως στα ερωτήματα των πολιτών. Και πιστεύω ότι οι πολίτες έχουν δίκιο αυτή τη στιγμή να αγωνιούν για την κατάσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και να ζητούν από την επόμενη κυβέρνηση δραστικές παρεμβάσεις, έτσι ώστε να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δωρεάν, δημόσια ποιοτική υγεία, ανεξαρτήτως του πού βρίσκονται στην πατρίδα μας.

Έχω πει πολλές φορές, ότι για εμένα η αναμόρφωση του ΕΣΥ αποτελεί ένα μεγάλο -θα έλεγα, ίσως, σε προσωπικό επίπεδο- το μεγαλύτερο στοίχημα της δεύτερης τετραετίας. Είναι ένα χαρτοφυλάκιο, αυτό της υγείας, με το οποίο θα ασχοληθώ πολύ συστηματικά και προσωπικά, εφόσον με εμπιστευτούν οι Έλληνες πολίτες.

Η αλήθεια είναι ότι το ΕΣΥ δοκιμάστηκε τα χρόνια της πανδημίας. Έδειξε αρετές, αλλά ανέδειξε και μια σειρά από χτυπητές αδυναμίες. Και σίγουρα σήμερα στο ΕΣΥ, άμα δει κανείς τα επίπεδα της χρηματοδότησης, 5,2 δισεκατομμύρια δίνουμε για την υγεία εκεί που δίναμε 3,9 δισεκατομμύρια, έχουμε 107.500 μόνιμο και έκτακτο προσωπικό, εκεί που είχαμε 100.000, και έχουμε διπλάσιες Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, επειδή σπεύσαμε και προσθέσαμε κρεβάτια ακριβώς για να αντιμετωπίσουμε την κρίση του κορονοϊού.

Όμως αυτά δεν φτάνουν. Σε καμία περίπτωση δεν φτάνουν. Προβληματίζομαι ιδιαίτερα κάθε φορά που ακούω συμπολίτες μου να μου λένε ότι για ένα τακτικό χειρουργείο πρέπει να περιμένουν μήνες. Ή όταν πάνε σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών και αισθάνονται ότι δεν θα έχουν την περίθαλψη που τους αναλογεί, θα πρέπει να περιμένουν πάρα πολλές ώρες για να τους δει κάποιος γιατρός. Γι’ αυτό και έχουμε δώσει μεγάλη έμφαση, στο πρόγραμμά μας, στην αναμόρφωση των τμημάτων επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων μας, αλλά και στην ουσιαστική, ριζική, ανακαίνιση 156 κέντρων υγείας.

Για όλα αυτά υπάρχουν εξασφαλισμένοι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης 1,5 δισ. ευρώ συνολικά. Δηλαδή, περίπου 8% των συνολικών πόρων που έχουμε στη διάθεση μας από τις επιχορηγήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης θα κατευθυνθούν στην υγεία. Αν προσθέσετε σε αυτό και μια εμπεριστατωμένη πολιτική για τα ζητήματα της πρόληψης αλλά και της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας, μέσα από την ενίσχυση του θεσμού του «Προσωπικού Γιατρού», καταλαβαίνετε ότι έχουμε μια ολιστική προσέγγιση για την Υγεία.

Θα έπρεπε να μιλάω ώρες για να σας μιλήσω πιο αναλυτικά και να εξηγήσω το πρόγραμμα μας. Θα προσθέσουμε προσωπικό στην υγεία, 10.000 γιατρούς και νοσηλευτές. Θα έπρεπε να γνωρίζει ο κ. Τσίπρας ότι στο Μεσοπρόθεσμο δεν συμπεριλαμβάνονται ποτέ οι προσλήψεις, γιατί αυτές καλύπτονται από την αναλογία 1:1 αποχωρήσεων - προσλήψεων. Αυτά είναι βασικά πράγματα. Θα περίμενα ότι θα τα γνώριζε ένας πρώην Πρωθυπουργός.

Αλλά θα ήθελα, εν κατακλείδι, να απαντήσω και σε αυτό το μόνιμο επιχείρημα το οποίο ακούω από την αντιπολίτευση, ότι «μας ενδιαφέρει η ιδιωτικοποίηση της υγείας» και ότι περίπου «θέλουμε να αφήνουμε τους ασθενείς να πεθαίνουν, γιατί με αυτόν τον τρόπο θα προωθούμε τα ιδιωτικά συμφέροντα». Αυτό εννόησε ο κ. Τσίπρας ξεκάθαρα όταν μίλησε για triage και για διαλογή των καρκινοπαθών ασθενών, σε μία από τις τελευταίες του παρεμβάσεις.

Πρώτη επισήμανση: φαίνεται να μην έμαθε απολύτως τίποτα από το μάθημα της κάλπης της 21ης Μαΐου. Τα ίδια έλεγε πριν τις εκλογές, τα ίδια λέει και τώρα. Δεν νομίζω ότι θα πρέπει να περιμένει και κάτι πολύ διαφορετικό ως προς το εκλογικό αποτέλεσμα, αν συνεχίσει με αυτήν την πολιτική. Όμως, ξέρετε, αυτό είναι και βαθιά προσβλητικό. Είναι προσβλητικό σε ανθρώπινο επίπεδο. Είναι προσωπικά προσβλητικό να ισχυρίζεται κάποιος ότι δεν μας ενδιαφέρει η ανθρώπινη ζωή και ότι βάζουμε το κέρδος πάνω από την αξία της ανθρώπινης ζωής.

Κοιτάξτε, κυρία Παπαδάκη, αυτή η κυβέρνηση μόνο για το ζήτημα του καρκίνου τα τελευταία τέσσερα χρόνια ενέκρινε παραπάνω από 200 καινούργιες θεραπείες, και ακριβές θεραπείες. Και δεν υπάρχει σήμερα καρκινοπαθής στην πατρίδα μας ο οποίος να μην έχει πρόσβαση στην πιο σύγχρονη και ακριβή θεραπεία -γιατί συνήθως αυτές οι θεραπείες είναι ακριβές- εάν αυτό κρίνει ο γιατρός του ότι πρέπει να γίνει. Οτιδήποτε άλλο είναι απλά ένα αισχρό ψέμα, ένα ακόμα ψέμα από αυτά τα οποία διακινεί η αντιπολίτευση.

Τώρα, εάν το Εθνικό Σύστημα Υγείας πρέπει να συνεργαστεί με τον ιδιωτικό τομέα για να παρέχει καλύτερες δωρεάν υπηρεσίες υγείας βεβαίως και πρέπει να το κάνει.

Να σας δώσω δύο παραδείγματα. Το πρώτο είναι οι εξετάσεις που κάνουμε, οι προληπτικές μαστογραφίες. Το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» το οποίο έχει εντοπίσει παραπάνω από 8.000 γυναίκες με καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο, με πολύ καλή πρόγνωση θεραπείας, ακριβώς επειδή αυτή η ασθένεια εντοπίστηκε σε σχετικά πρώιμο στάδιο. Αυτές οι μαστογραφίες δεν γίνονται μόνο σε δημόσια κέντρα υγείας, γίνονται και σε ιδιωτικά κέντρα υγείας. Ο πολίτης δεν πληρώνει τίποτα.

Όταν χορηγούμε το «Dental Pass» και δίνουμε τη δυνατότητα σε οικογένειες και σε παιδιά από 6 έως 12 ετών να κάνουν μία πρώτη επίσκεψη σε οδοντίατρο για ζητήματα στοματικής υγιεινής, αυτό το καλύπτει ο ιδιωτικός τομέας αλλά δεν πληρώνει ο πολίτης.

Κατά συνέπεια, όλη αυτή η συζήτηση περί «ιδιωτικοποίησης της υγείας», επειδή χρησιμοποιούμε και πληρώνουμε υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα οι οποίες παρέχονται δωρεάν για τον πολίτη, επιτρέψτε μου να πω ότι είναι μία τεράστια προσπάθεια παραπλάνησης.

Αυτό το οποίο ενδιαφέρει τελικά τον πολίτη είναι να έχει καλή πρόσβαση στην υγεία. Και αν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε προσωρινά και κρεβάτια σε ιδιωτικές κλινικές για να αποσυμφορήσουμε τα νοσοκομεία μας -τα ράντζα-, ναι, θα το κάνουμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Το κάναμε τους τελευταίους μήνες και έχουμε ήδη αντιμετωπίσει το πρόβλημα στην πηγή του.

Για τα ζητήματα του ΕΚΑΒ, βεβαίως και η κυβέρνηση θα προχωρήσει στη μίσθωση υπηρεσιών -έχει ήδη ψηφιστεί ο νόμος και ετοιμάζεται τώρα η υπουργική απόφαση- για να αποκτήσουμε έξι βάσεις ευέλικτων ελικοπτέρων με πλήρη ιατρικό εξοπλισμό, τα οποία θα μπορούν να παρεμβαίνουν και να κάνουν διακομιδές. Είτε μιλάμε για διασώσεις που πρέπει να γίνουν στο βουνό, είτε για περιπτώσεις όπου πρέπει πολύ γρήγορα ένας ασθενής, από ένα χωριό παραδείγματος χάρη, να φτάσει σε ένα νοσοκομείο και το ασθενοφόρο θα κάνει πολλή ώρα για να πάει. Και αυτή την υπηρεσία θα τη μισθώσουμε από το εξωτερικό, γιατί αυτός είναι ο πιο γρήγορος και ο πιο αποτελεσματικός και ο πιο διαφανής τρόπος να την έχουμε σύντομα.

Δεν είναι η μόνη υπηρεσία την οποία μισθώνει το κράτος που έχει να κάνει με ελικόπτερα. Θέλω να σας θυμίσω ότι μισθώνουμε κάθε χρόνο ελικόπτερα για τη δασοπυρόσβεση και δεν έχουμε μιλήσει ποτέ για την ιδιωτικοποίηση της δασοπυρόσβεσης, επειδή κρίνουμε ότι είναι καλύτερο να μισθώνουμε αυτές τις υπηρεσίες από το να χειριζόμαστε εμείς τα ελικόπτερα.

Ας σοβαρευτούμε λοιπόν, επιτέλους, κάποια στιγμή σε αυτή τη χώρα και ας δούμε την ουσία του προβλήματος. Και ας σταματήσει η αντιπολίτευση να κινείται στη σφαίρα της μαύρης προπαγάνδας και των fake news, που καμία σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα.

*Γιώργος Παπακωνσταντίνου (ACTION24):* Κύριε Πρόεδρε, μιας και αναφερθήκατε στο ΕΚΑΒ, έχετε πει μία πολύ χαρακτηριστική φράση, ότι θα κόψετε το «γόρδιο δεσμό» του ΕΚΑΒ, με αφορμή τα τραγικά περιστατικά που είδαν το φως της δημοσιότητας τις προηγούμενες εβδομάδες.

Θέλω να σας ρωτήσω, εκτός από τα ελικόπτερα, ποια άλλα εργαλεία θα χρησιμοποιήσετε για να κόψετε τον «γόρδιο δεσμό» του ΕΚΑΒ και με ποια χρονοδιαγράμματα, αν μπορείτε να μας παραθέσετε; Και, ενδεχομένως, θα αλλάξει και η εποπτεία του ΕΚΑΒ;

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Κατ’ αρχάς θέλω να πω, κ. Παπακωνσταντίνου, ένα μεγάλο ευχαριστώ στις γυναίκες και τους άνδρες του ΕΚΑΒ, στους διασώστες μας, οι οποίοι πραγματικά σε δύσκολες συνθήκες κάνουν μία εξαιρετική δουλειά. Κάθε μέρα, ξέρετε, γίνονται εκατοντάδες διακομιδές από το ΕΚΑΒ και οι άνθρωποι φτάνουν στα νοσοκομεία στην ώρα τους χωρίς κανένα πρόβλημα, έχοντας πολύ καλή πρώτη περίθαλψη από τους διασώστες μας.

Όμως θα επαναλάβω ότι, ναι, δεν είμαστε εκεί που θέλουμε να είμαστε. Πριν τα τραγικά περιστατικά δουν το φως της δημοσιότητας, είχαμε δεσμευτεί στο πρόγραμμά μας ότι θέλουμε να μειώσουμε τους χρόνους απόκρισης του ΕΚΑΒ, έτσι ώστε να μπορεί σε μία πόλη το ασθενοφόρο να φτάσει στα δέκα λεπτά.

Αυτό χρειάζεται όχι τόσο περισσότερα ασθενοφόρα, όσο, ναι, περισσότερο προσωπικό. Στα πλαίσια των προσλήψεων που θα κάνουμε θα κινήσουμε γη και ουρανό ώστε αυτές οι προσλήψεις να γίνουν όσο το δυνατόν πιο σύντομα.

Ταυτόχρονα όμως, επειδή το κράτος λειτουργεί ενιαία, θα αξιοποιήσουμε και άλλες δυνατότητες τις οποίες έχουμε, είτε μέσα από την Πυροσβεστική, είτε και μέσα από τον Στρατό, ειδικά για τα νησιά μας, έτσι ώστε να μην ξαναβρεθούμε στην τραγική θέση να ζητείται ένα ασθενοφόρο και να μην υπάρχει διαθέσιμο για να μπορεί να μεταφέρει έναν ασθενή στο νοσοκομείο.

Και βέβαια, να επαναλάβω πόσο μεγάλη σημασία αποδίδω και στη διακομιδή από τον αέρα -είναι κάτι το οποίο στα νησιά μας γίνεται ήδη. Θέλω να θυμίσω ότι το ΕΚΑΒ αυτή τη στιγμή έχει δύο υπερσύγχρονα ελικόπτερα και δύο αεροσκάφη, δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, τα οποία κάνουν διακομιδές ακριβώς για να μην αναγκάζεται ο Στρατός και η Αεροπορία να χρησιμοποιήσουν τα δικά τους μέσα για να μεταφέρουμε ασθενείς στα νοσοκομεία. Αυτό είναι το τίμημα της νησιωτικότητας το οποίο πρέπει να καταβάλουμε, ότι πρέπει να έχουμε ένα καλά οργανωμένο σχέδιο διακομιδών.

Σε αυτό, όπως σας είπα, θα προστεθούν και οι έξι νέες βάσεις των ευέλικτων ελικοπτέρων, που πιστεύουμε ότι μέσα στον επόμενο χρόνο μπορεί να είναι απολύτως λειτουργικές. Και θα παρεμβαίνουν με ταχύτητα στις περιπτώσεις εκείνες που το ασθενοφόρο δεν μπορεί να φτάσει.

*Γρηγόρης Τζιοβάρας (ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ):* Καλό μεσημέρι, κ. Πρόεδρε. Θα ήθελα να πάμε στο θέμα της οικονομίας και παίρνω αφορμή από την πρόσφατη -σημαντική, κατά τη γνώμη μου- επισήμανση που έκανε ο κεντρικός τραπεζίτης, ο κ. Γιάννης Στουρνάρας, σχετικά με τη φοροδιαφυγή. Για τη συζήτηση θυμίζω είπε ότι ενώ δηλώνονται κάθε χρόνο μόλις 80 δισεκατομμύρια στη χώρα μας, η κατανάλωση φτάνει στα 140, την ίδια ώρα που αυξάνονται και οι καταθέσεις.

Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα κενό 60 δισεκατομμυρίων, το οποίο εάν φορολογούνταν με έναν μέσο συντελεστή 30%, θα είχε το Δημόσιο επιπλέον 18 δισεκατομμύρια έσοδα και θα μπορούσε κατ’ αυτό τον τρόπο να αλλάξει τη σχέση άμεσων και έμμεσων φόρων και να απαλλάξει τους πολίτες από το δυσανάλογο βάρος που πληρώνουν ιδίως στην εποχή μας, την εποχή που είναι υψηλότατος ο πληθωρισμός και έτσι να ικανοποιηθεί -αν θέλετε- και η προεκλογική σας δέσμευση που είχατε δώσει την προηγούμενη φορά και δεν εκπληρώθηκε, για μείωση του ΦΠΑ.

Τα ερωτήματά μου, λοιπόν, είναι δύο. Γιατί το σημαντικό αυτό ζήτημα δεν συζητήθηκε στην προεκλογική περίοδο παρά την παρότρυνση του κ. Στουρνάρα να μπει στην ατζέντα και το δεύτερο, βεβαίως, είναι αν το πρόγραμμά σας έχει μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής που είναι, όπως γνωρίζουμε καλά όλοι, ένας από τους βασικούς παράγοντες που μπορούν να δημιουργήσουν κοινωνική δικαιοσύνη ή κοινωνική αδικία.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Σας ευχαριστώ για την ερώτηση, θεωρώ ότι είναι πολύ ουσιαστική. Πράγματι, το ζήτημα της φοροδιαφυγής δεν έχει συζητηθεί αρκετά και στις δυο προεκλογικές περιόδους. Πλην όμως, και αυτό το θέμα συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμά μας, γιατί θεωρώ τη φοροδιαφυγή μέγιστη εκδήλωση αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Και προφανώς ο περιορισμός της συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση των οικονομικών του κράτους και μας δίνει τη δυνατότητα να μειώσουμε φόρους αλλού ή να στηρίξουμε δημόσιες δαπάνες εκεί όπου ακόμα υστερούμε.

Κοιτάξτε, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πρόοδος στο μέτωπο της φοροδιαφυγής. Είναι κάτι το οποίο αναγνωρίζεται και από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Κυρίως, κ. Τζοβάρα, μέσα από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, οι οποίες και λόγω Covid εντατικοποιήθηκαν. Με αποτέλεσμα να έχουμε φτάσει περίπου στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, γιατί μια συναλλαγή η οποία γίνεται μέσω ψηφιακής κάρτας πολύ δύσκολα μπορεί να είναι αντικείμενο φοροδιαφυγής. Γι’ αυτό και έχει μειωθεί και αυτό το οποίο αποκαλούμε «VAT gap», χάσμα στον ΦΠΑ.

Είμαστε, λοιπόν, σε αυτό σε καλό δρόμο και θα σας έλεγα ότι ένας από τους λόγους που μπορέσαμε τα τελευταία χρόνια να πετύχουμε και διαρκείς υπερβάσεις στους δημοσιονομικούς μας στόχους έχει να κάνει και με το γεγονός ότι κάτι αρχίζει να κινείται στο μέτωπο της ουσιαστικής αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής.

Όμως είναι σαφές ότι αυτό δεν φτάνει. Εμείς έχουμε δρομολογήσει μια σειρά από σημαντικά έργα, όπως τη σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα μηχανήματα POS, το ηλεκτρονικό τιμολόγιο σε όλη την αλυσίδα συναλλαγών, τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης για να μπορούμε να εντοπίζουμε καλύτερα ενδεχόμενη παραβατική συμπεριφορά.

Πιστεύουμε ότι όλα αυτά τα μέτρα θα μας δώσουν τη δυνατότητα να προσθέσουμε στον κρατικό προϋπολογισμό σημαντικά έσοδα τα οποία στην συνέχεια θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε ακόμα περισσότερο τους φόρους και να μην αισθάνονται οι πολίτες ότι κάποιοι επωμίζονται το βάρος της πληρωμής άμεσων φόρων, ενώ υπάρχουν κάποιοι άλλοι οι οποίοι συστηματικά φοροδιαφεύγουν.

Θέλω επίσης να θυμίσω ότι υπάρχουν και σήμερα ακόμα -νομίζω ότι κάπως έχουν αρχίσει και αποδίδουν- κίνητρα για ηλεκτρονικές συναλλαγές σε συγκεκριμένες κατηγορίες παροχής υπηρεσιών όπου έχουμε υποψίες ότι μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερη φοροδιαφυγή.

Άρα για εμάς η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, ο περιορισμός -δεν θα πω η εξάλειψη, θέλω να είμαι ρεαλιστικός στους στόχους μου- είναι, θα έλεγα, μια σημαντική πτυχή του σχεδίου μας. Μπορεί να αποδειχθεί ένας κρυφός άσσος για τη στήριξη των δημόσιων οικονομικών και, ναι, να μας επιτρέψει σε βάθος τετραετίας να μπορούμε πια οριζόντια, όπως έχω πει, και μόνιμα να μειώνουμε τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας.

Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσαμε να το εξετάσουμε στο δεύτερο μισό της τετραετίας μας. Όμως πάντα υπό την προϋπόθεση ότι τα δημόσια οικονομικά πηγαίνουν στην κατεύθυνση που τα έχουμε σχεδιάσει.

*Ελένη Ευαγγελοδήμου (ΤΑ ΝΕΑ):* Καλημέρα, κ. Πρόεδρε, και από μένα. Έχετε προσδιορίσει την αύξηση των μισθών ως αδιαπραγμάτευτο στόχο τετραετίας: 950 ευρώ ο κατώτατος, έχετε πει, 1.500 ευρώ ο μέσος μισθός. Για το Δημόσιο, να το καταλάβουμε, θα περιμένουμε προφανώς τις ρυθμίσεις σας για να δούμε εάν και πότε θα υλοποιηθεί η δέσμευση. Στον ιδιωτικό τομέα, ωστόσο, πώς μπορείτε να θέτετε αυτόν τον στόχο; Πώς ακριβώς θα επιτευχθεί; Προφανώς δεν μπορείτε να το ρυθμίσετε, επομένως απαιτείται «μαγικό ραβδί»;

Και, αν μου επιτρέπετε, μια συνέχεια -πολύ γρήγορα- για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις στις συλλογικές συμβάσεις και την εφαρμογή τους. Μήπως χρειαζόμαστε και εκεί μαγικό ραβδί; Ευχαριστώ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Η αύξηση των μισθών στον ιδιωτικό αλλά και στο δημόσιο τομέα αποτελεί κεντρική προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής για την επόμενη τετραετία.

Όπως λέτε σωστά, για τον ιδιωτικό τομέα -πλην του κατώτατου μισθού ο οποίος ακόμα αποτελεί αντικείμενο κρατικής παρέμβασης- δεν υπάρχει κάποιο μαγικό ραβδί το οποίο να αυξάνει τους μισθούς με κάποιο νόμο ή με κάποια υπουργική απόφαση.

Οι μισθοί αυξάνονται από τη στιγμή που στη χώρα μας γίνονται περισσότερες επενδύσεις. Από τη στιγμή που η ανεργία μειώνεται και οι εργαζόμενοι έχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη. Και όσο επενδύουμε, θα έλεγα, σε υπηρεσίες και σε προϊόντα προστιθέμενης αξίας, τόσο θα απαιτείται μεγαλύτερη εξειδίκευση και ένα εργατικό δυναμικό το οποίο θα μπορεί να διεκδικεί, πράγματι, καλύτερους μισθούς.

Είναι αυτό ένα θεωρητικό σχέδιο το οποίο δεν μπορεί να εφαρμοστεί; Θα σας έλεγα πως όχι, αν δείτε τα αποτελέσματα της πολιτικής μας την προηγούμενη τετραετία, όπου ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε από τα 1.048 ευρώ σχεδόν στα 1.200 ευρώ, ακριβώς επειδή αυτή η πολιτική έχει αρχίσει και αποδίδει.

Εμπειρικά σήμερα ακούτε πάρα πολλούς επιχειρηματίες να γκρινιάζουν και να λένε «δεν μπορούμε να βρούμε εργαζόμενους» και να ζητούν από το κράτος να κάνει κάτι γι’ αυτό. Η απάντησή μου είναι «συμπάσχω μαζί σας, πληρώστε περισσότερο και θα βρείτε εργαζόμενους». Αυτό γίνεται ήδη στην αγορά. Γι’ αυτό ανεβαίνουν, αρχίζουν να ανεβαίνουν και ουσιαστικά οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα, ειδικά σε εκείνες τις ειδικότητες όπου υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός.

Εκτιμώ ότι αυτό είναι κάτι το οποίο θα το δούμε ακόμα πιο έντονα, καθώς η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να προσελκύει επενδύσεις και θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Τονίζω πάλι ότι προϋπόθεση για να γίνει αυτό είναι η πολιτική σταθερότητα και η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Αλλά θεωρώ, κα Ευαγγελοδήμου, ότι είμαστε στην αφετηρία ενός ενάρετου κύκλου διάρκειας αρκετών χρόνων για την ελληνική οικονομία. Και το μετρήσιμο αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής θα είναι ακριβώς η βελτίωση των μισθών, ειδικά των χαμηλόμισθων, και η μείωση των ανισοτήτων, που για εμένα αποτελεί κεντρική προτεραιότητα για την επόμενη τετραετία.

Έρχομαι τώρα στα ζητήματα των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων. Έχουμε παραπάνω από 700 κλαδικές, επιχειρησιακές συμβάσεις, οι οποίες έχουν εγκριθεί από το Υπουργείο Εργασίας. Και θα σας έλεγα ότι είναι πολύ θετικό όταν εργαζόμενοι και εργοδότες σε επίπεδο επιχείρησης, κλάδου, τομέα μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους για τις αυξήσεις, οι οποίες πρέπει να δοθούν σε εργαζόμενους.

Είχαμε μία πολύ σημαντική κλαδική σύμβαση στον επισιτισμό που καλύπτει παραπάνω από 400.000 εργαζόμενους, με 10% αυξήσεις για την επόμενη διετία και με ευνοϊκές ρυθμίσεις για τους εργαζόμενους. Αντίστοιχες συμβάσεις είχαμε για τον τουρισμό, και εθνικές αλλά και τοπικές στη Ρόδο, στην Κρήτη, οι οποίες κρίθηκαν επεκτάσιμες από το Υπουργείο Εργασίας. Θεωρώ, λοιπόν, ότι αναπτύσσεται και στο επίπεδο των συλλογικών διαπραγματεύσεων μία νέα κουλτούρα μεταξύ εργοδοτών και εργαζόμενων και οι επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να πληρώσουν περισσότερο τους εργαζόμενούς τους, αν θέλουν να έχουν ικανοποιημένους εργαζόμενους και να μπορεί η επιχείρηση συνολικά να προκόψει.

Φυσικά δεν μιλάμε εδώ μόνο για τις μισθολογικές απολαβές, έχουμε δώσει και κίνητρα για μη μισθολογικές απολαβές. Επιμένω πάρα πολύ στα εργαλεία τα οποία έχουμε δώσει, τα φορολογικά, ώστε οι επιχειρήσεις να δίνουν μετοχές ή δικαιώματα μετοχών στους εργαζόμενούς τους, έτσι ώστε οι εργαζόμενοι να αισθάνονται ότι είναι συμμέτοχοι σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια.

Πιστεύω πάρα πολύ σε αυτή τη λογική, η οποία ήδη αποτελεί κανόνα κυρίως σε νεοφυείς επιχειρήσεις στο οικοσύστημα της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, γι’ αυτό και θεωρώ ότι ο στόχος τον οποίον έχουμε θέσει είναι απολύτως ρεαλιστικός.

Για τον 14ο μισθό, να σας πω μόνο ότι, σε σχέση με αυτά τα οποία είχαμε δεσμευθεί πριν από τέσσερα χρόνια, μιλούσαμε για κατώτατο μισθό γύρω στα 730 ευρώ κι έχει πάει στα 780 ευρώ. Εμείς ήμασταν αυτοί που αυξήσαμε τον κατώτατο μισθό από τα 650 στα 780 ευρώ, χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας. Άρα νομίζω ότι έχουμε την αξιοπιστία να μιλάμε γι’ αυτά τα θέματα και οι πολίτες να γνωρίζουν ότι αυτά τα οποία θέτουμε ως στόχους, μπορούμε να τα υλοποιήσουμε.

*Σταύρος Παπαντωνίου (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ):* Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Να σας πάω λίγο στο επόμενο Υπουργικό, επειδή έχετε μιλήσει επανειλημμένως σε αρκετές συνεντεύξεις σας για το λεγόμενο rotation και θα ήθελα να ρωτήσω τι εννοείτε με το rotation; Θα δούμε μόνο αλλαγές Υπουργών από Υπουργείο σε Υπουργείο ή μπορεί να δούμε ακόμα και πρωτοκλασάτα στελέχη σας να μένουν «στον πάγκο», με την έννοια ότι το rotation είναι κι ένας μπασκετικός όρος, γι’ αυτό λέω και πάγκος.

Και επιτρέψτε μου κι ένα δεύτερο ερώτημα, που αφορά τον δημόσιο χαρακτήρα του νερού. Το λέω επειδή βλέπω διαρκώς ότι η αντιπολίτευση το επαναφέρει το θέμα, μιλά διαρκώς, ξανά και ξανά, για ιδιωτικοποίηση του νερού και θα ήθελα λίγο να μας το αποσαφηνίσετε με την έννοια ότι νομίζω ότι παραμένει λίγο θολό το θέμα αυτό ακόμα. Ευχαριστώ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Όταν διαβάζω αθλητικές εφημερίδες, αθλητικά sites, ένα από τα κλισέ τα οποία χρησιμοποιούν οι συνάδελφοί σας που ασχολούνται με το αθλητικό ρεπορτάζ είναι «ευχάριστος πονοκέφαλος». «Έχει τόσους παίκτες τους οποίους πρέπει να βάλει, αλλά μπορεί να χωρέσουν μόνο 11» -ή μόνο 5 αν μιλάμε για μπάσκετ.

Το ίδιο θα σας έλεγα ότι ισχύει και στην περίπτωση της συγκρότησης της νέας κυβέρνησης, εφόσον μας εμπιστευθεί ο ελληνικός λαός. Έχουμε πάρα πολλά άξια στελέχη, αλλά δουλειά μου αυτή τη στιγμή είναι -όπως είπα πριν- να επιλέξω τους καλύτερους ανάλογα με την αποστολή την οποία επιθυμώ να τους αναθέσω.

Το rotation σημαίνει πολύ απλά, ότι, ναι, πρωτοκλασάτοι Υπουργοί, κατά κανόνα αυτοί που θα αξιοποιηθούν, θα βρεθούν σε άλλα Υπουργεία, γιατί πιστεύω στην ανάγκη της ανανέωσης και της ανάληψης καινούργιων αποστολών. Αυτός θα είναι ο κανόνας. Μπορεί να μην είναι απαράβατος κανόνας, αλλά αυτός θα είναι ο γενικός κανόνας. Και προφανώς rotation σημαίνει ότι δίνονται ευκαιρίες και σε νέους παίκτες να δείξουν τις δυνατότητές τους.

Αλλά, όπως ξέρετε, ο αριθμός των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου είναι περίπου πεπερασμένος, δεν είναι ατελείωτος. Άρα, είναι δεδομένο ότι μπορεί να υπάρχουν στελέχη τα οποία να είχαν υπουργικό ρόλο και στην επόμενη τετραετία σε πρώτη φάση να μην αξιοποιηθούν. Είναι κάτι, θα σας έλεγα, αναμενόμενο και πάντα μπορεί να συμβεί στη συγκρότηση μιας κυβέρνησης.

Και βέβαια, να επαναλάβω τη δέσμευσή μου ότι η επόμενη κυβέρνηση θα έχει πολύ περισσότερες γυναίκες και σε επίπεδο Υπουργών αλλά και σε επίπεδο Υφυπουργών. Στον τομέα αυτόν θα είναι μια αρκετά διαφορετική κυβέρνηση από την προηγούμενη.

Τώρα, για το ζήτημα της ΕΥΔΑΠ, επειδή πράγματι ένα από τα, θα έλεγα, επίμονα fake news τα οποία διακινήθηκαν ειδικά πριν από τις προηγούμενες εκλογές, ήταν η «ιδιωτικοποίηση του νερού». Έγιναν και ωραίες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με διάφορους ευαίσθητους καλλιτέχνες, οι οποίοι διαδήλωναν κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού.

Να σας πω ότι είναι ειλημμένη απόφαση της κυβέρνησης η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ να επανέλθουν υπό πλήρη κρατικό έλεγχο. Να φύγουν δηλαδή από το Υπερταμείο και να επανέλθουν στην άμεση εποπτεία του αρμόδιου Υπουργείου, που εν προκειμένω είναι το Υπουργείο Υποδομών. Αυτό είναι κάτι το οποίο θα γίνει πράξη σε ένα από τα τρία πρώτα νομοσχέδια της κυβέρνησης μας.

*Άγγελος Μόσχοβας (iefimerida):* Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Ήθελα να ρωτήσω, την επόμενη Κυριακή τέτοια ώρα θα ψηφίζουμε, θα περιμένουμε τα exit poll και τα αποτελέσματα. Μια εβδομάδα ακριβώς, λοιπόν, πριν τις δεύτερες εκλογές, τα κόμματα στα δεξιά σας της Νέας Δημοκρατίας αθροίζουν περί το 10%. Σας προβληματίζει αυτό; Η στόχευση, δηλαδή, προς το κέντρο μήπως σας άφησε χώρο προς τα δεξιά; Και, αν μου επιτρέπετε, μια διευκρίνιση σε σχέση με κάτι που είπατε πριν αναφορικά με την επόμενη κυβέρνηση που ρώτησαν και οι συνάδελφοι. Είπατε ότι δεν έχετε πρόθεση να μπείτε σε λογική ισορροπιών πια, αν το ποσοστό είναι αυτό που προσδοκάτε. Στην πρώτη τετραετία μπήκατε σε λογικές ισορροπιών; Ευχαριστώ.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Κατ’ αρχάς για τα κόμματα, τα κομματίδια τα οποία βρίσκονται στα δεξιά μας. Είναι πολύ πιθανόν η επόμενη Βουλή να έχει περισσότερα κόμματα από αυτά τα οποία είχε η Βουλή των δύο ημερών, η οποία διαλύθηκε μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου. Ας το αναλογιστούν αυτό, αυτοί οι οποίοι επέλεξαν την απλή αναλογική ως εκλογικό σύστημα και μας οδηγούν σε μια δεύτερη, αχρείαστη τελείως, εκλογική αναμέτρηση, ενώ θα μπορούσαμε να είχαμε ήδη μια σταθερή κυβέρνηση με άνετη πλειοψηφία και με πέντε κόμματα στη Βουλή.

Τώρα, για τα κόμματα, για τα κομματίδια αυτά δεν έχω πολλά πράγματα να πω. Φαίνεται ότι είναι κόμματα τα οποία είτε επικαλούνται το θρησκευτικό συναίσθημα των πολιτών -εκεί θα επαναλάβω αυτό που έχω πει, ότι η Ορθοδοξία προφανώς δεν μπορεί να φυλακιστεί στα όρια ενός μικρού κόμματος, η πίστη ενώνει, δεν διχάζει και ότι οι δημόσιες τοποθετήσεις και του Αρχιεπισκόπου είναι πάρα πολύ σαφείς. Η Εκκλησία δεν μπλέκει στα της Πολιτείας και κανένα κομματίδιο, πόσω μάλλον κάποια τα οποία εμφανίστηκαν ως διάττοντες αστέρες, δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι μπορεί να καπηλευτεί την πίστη των πολιτών και να διεκδικήσει την ψήφο με βάση αυτό το επιχείρημα.

Συχνά τα κόμματα τα οποία βρίσκονται στα δεξιά μας εκφράζουν και εκφέρουν έναν «πατριωτικό λόγο». Τους ενδιαφέρουν πολύ τα εθνικά θέματα και το μόνο το οποίο μπορώ να πω είναι ότι αυτή η κυβέρνηση ενίσχυσε τη θέση της χώρας. Η Ελλάδα σήμερα είναι πολύ πιο ισχυρή από ό,τι ήταν πριν από τέσσερα χρόνια. Με προστασία των συνόρων, με ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων και με μια Ελλάδα της οποίας η φωνή ακούγεται από το Κογκρέσο μέχρι τις Βρυξέλλες.

Άρα, θα έλεγα ότι η πολιτική μας, αυτή η πολιτική του υπεύθυνου και ρεαλιστικού πατριωτισμού, σε καμία περίπτωση δεν συγκρούστηκε και δεν συγκρούεται -στο δικό μου μυαλό- με την πολιτική του προοδευτικού εκσυγχρονισμού, το πως η χώρα μας θα αλλάξει δραστικά και θα γίνει ταχύτατα μια πραγματικά ευρωπαϊκή χώρα.

Τώρα, για το δεύτερο σκέλος του ιντριγκαδόρικου ερωτήματος σας, να σας πω ότι προφανώς μετά από μια τετραετία και εγώ είμαι πιο έμπειρος, και στις επιλογές των προσώπων. Αισθάνομαι, εφόσον με εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός -πόσω μάλλον με ένα υψηλό ποσοστό- ότι η εντολή που θα μου έχει δώσει είναι να λύσω προβλήματα. Και το χρέος μου -και βάσει του Συντάγματος αυτή είναι η αποκλειστική αρμοδιότητα την οποία ο λαός ουσιαστικά αναθέτει στον Πρωθυπουργό- είναι η επιλογή των καλύτερων προσώπων για να φέρουν εις πέρας το πρόγραμμα μας.

*Παναγής Γαλιατσάτος (REAL):* Κύριε Πρόεδρε, καλημέρα και επιτρέψτε μου να σας γυρίσω πίσω στο Βίλνιους και να ρωτήσω το εξής: έχουμε ένα πεντάμηνο ηρεμίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που είναι μία καλή αφετηρία, Θα έχουμε κατά πάσα πιθανότητα, αν γίνει αυτή η συνάντηση, δύο ηγέτες με πολύ ισχυρή λαϊκή εντολή και αρκετά ισχυροί οι ίδιοι, και θα ήθελα να ρωτήσω αν υπάρχει ενδεχόμενο, αν το βλέπετε, όχι στο Βίλνιους κατά ανάγκη, αλλά μέσα στην τετραετία, να έχουμε ένα «breakthrough» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Στη «Real» την Κυριακή, σήμερα δηλαδή, μας είπατε ότι αν η Τουρκία κάνει ένα βήμα πίσω βλέπω πιθανότητες για πολύ μεγάλη πρόοδο. Πόσο εφικτό θεωρείτε να κάνει η Τουρκία ένα βήμα πίσω; Και πόσο σας ανησυχεί το ενδεχόμενο, αν τελικά δεν έχουμε αυτήν την πρόοδο, να ξαναγυρίσουμε σε μία λογική οξύτητας και πόλωσης;

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Υπάρχουν δύο σενάρια: το σενάριο μιας μεγάλης προόδου και το σενάριο ότι δεν θα προχωρήσουμε πολύ στις συζητήσεις μας με την Τουρκία. Όπως σας είπα, το δεύτερο δεν οδηγεί νομοτελειακά στην αύξηση της έντασης, είναι το σενάριο το πιο αμυντικό, θα έλεγα. Μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε, χωρίς να είμαστε στα πρόθυρα ενός θερμού επεισοδίου.

Τώρα, για το πρώτο σενάριο. Κοιτάξτε, για να μπορέσουμε να έχουμε μια σημαντική πρόοδο θα πρέπει κατ’ αρχάς η Τουρκία να επιστρέψει εκεί που βρισκόταν πριν από κάποια χρόνια, όταν κάναμε τις διερευνητικές συζητήσεις. Και το βασικό μας αντικείμενο τότε ήταν ακριβώς η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Στη συνέχεια η Τουρκία άρχισε να προσθέτει ζητήματα στο μενού των διαπραγματεύσεων, τα οποία σας λέω κατηγορηματικά: δεν είμαι διατεθειμένος να συζητήσω καθόλου ζητήματα κυριαρχίας, ζητήματα αποστρατικοποίησης. Αυτά είναι ζητήματα τα οποία είναι έξω από την ατζέντα. Ζητήματα μειονότητας, για να επανέλθω στο προηγούμενο ερώτημα, δεν συζητούμε αυτά τα θέματα με την Τουρκία, δεν είναι αντικείμενο συζήτησης.

Άρα, αν η Τουρκία επανέλθει εκεί που ήταν -δεν ζητάμε να κάνει κάτι πολύ διαφορετικό- και εγκαταλείψει τις ακραίες εκφάνσεις της πολιτικής τής «Γαλάζιας Πατρίδας», ναι, υπάρχει μια δυνατότητα για αυτό το οποίο αποκαλείται «breakthrough». Αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο απομένει να το δούμε.

*Γιάννης Μπασκάκης (ΕΦΣΥΝ και ATTICA TV):* Καλημέρα, κ. Πρόεδρε. Υποδείξατε και σήμερα ως υπαίτιους για την τραγωδία στην Πύλο τους διακινητές. Όμως, εάν δεν εφαρμοζόταν μια σκληρή πολιτική διαχείρισης των προσφυγικών ροών όπως αυτή που εφαρμόστηκε στη χώρα μας την τελευταία τετραετία, χωρίς τη δυνατότητα νόμιμης και ασφαλούς εισόδου εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων -αναφερθήκατε στα γεγονότα του Αφγανιστάν-, θα ήταν αναγκασμένοι οι κατατρεγμένοι πρόσφυγες να καταφεύγουν σε διακινητές, σε σαπιοκάραβα και σε επικίνδυνες για τη ζωή τους διαδρομές;

Και ανεξάρτητα με τις όποιες διακρατικές συμφωνίες για εργατικά χέρια στις οποίες αναφερθήκατε, που είναι ένα διαφορετικό ζήτημα, οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί εξακολουθούν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και μετά το τραγικό ναυάγιο στην Πύλο, για την ανάγκη καθιέρωσης νόμιμων και ασφαλών οδών ως μόνη οδό προστασίας της ανθρώπινης ζωής.

Θα πρέπει να καθιερωθούν ασφαλείς και νόμιμες οδοί για την πρόσβαση των προσφύγων στο έδαφος της Ευρώπης;

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Μα εξ όσων θυμάμαι το 2015, όταν η Ελλάδα είχε πολιτική ανοιχτών συνόρων, πάλι με βάρκες έρχονταν και πάλι πνίγονταν πολύ περισσότεροι, όπως σας είπα, το 2015-2019 σε σχέση με το 2019-2022. Όσο λιγότερες βάρκες έχουμε στη θάλασσα, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχουμε να έχουμε ναυάγιο και ο μόνος τρόπος να γίνει αυτό είναι με το να τσακίσουμε τα κυκλώματα των διακινητών. Εμείς το κάναμε σε μεγάλο βαθμό στα δικά μας σύνορα με την Τουρκία.

Ο κεντρικός δίαυλος είναι πιο σύνθετος, αλλά η δική μου εισήγηση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι ότι πρέπει να υποστηρίξουμε τη Λιβύη μέσα από μία πολύ πιο καλή και αποτελεσματική επιτήρηση των δικών της χωρικών υδάτων. Έτσι ώστε τα σαπιοκάραβα αυτά να μη φεύγουν και να μη φτάνουν ποτέ στη μέση της Μεσογείου και να κινδυνεύουν με ένα ναυάγιο, που τα πράγματα είναι και επιχειρησιακά πάρα πολύ δύσκολα για οποιονδήποτε να κάνει κάτι και να το αποτρέψει.

Αυτή είναι η πολιτική μας και ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω αυτή την πολιτική των ανοιχτών θυρών, εάν μπορεί να εφαρμοστεί με κάποιο τρόπο που δεν θα μας ξαναέφερνε πίσω στην κατάσταση την οποία βιώσαμε το 2015, να μπαίνει, δηλαδή, όποιος θέλει. Διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Από εκεί και πέρα, αυτό το οποίο λέτε για τις νόμιμες οδούς είναι κάτι το οποίο βεβαίως και το ακούω προσωπικά. Εμείς το κάναμε πράξη στο Αφγανιστάν. Και αν υπάρχει μια δυνατότητα αυτό να γίνει οργανωμένα και με επιμερισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο -τονίζω πάλι, γι’ αυτούς οι οποίοι έχουν αποδεδειγμένη ανάγκη προστασίας-, βεβαίως και η Ελλάδα θα συμμετείχε πρόθυμα σε έναν τέτοιο ευρωπαϊκό επιμερισμό.

*Κώστα Παπαχλιμίτζος (ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ):* Κύριε Πρόεδρε, έχετε ανοίξει εδώ και καιρό θέμα αναθεώρησης του Συντάγματος. Σήμερα ο Νίκος Ανδρουλάκης, σε συνέντευξη του στην «Καθημερινή», λέει ότι ο ίδιος δεν θα σταθεί εμπόδιο στην ίδρυση ιδιωτικού, ενός ιδιωτικού πανεπιστημίου. Αλλά βάζει συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις που περισσότερο, από ό,τι καταλαβαίνω από την συνέντευξη, έχουν να κάνουν με την λειτουργία, με τους κανόνες στα δημόσια πανεπιστήμια.

Επομένως, εγώ θέλω να σας ρωτήσω, αν, λοιπόν, ξεκινήσει αυτή η διαδικασία αναθεώρησης, από πότε θα έχετε σκοπό να την εκκινήσετε; Αν θα στραφείτε σε άλλα κόμματα και σε ποια, ζητώντας συναινέσεις. Γιατί μπορείτε πολύ απλά με 151 βουλευτές, αν έχετε την πλειοψηφία, να περάσετε όσα άρθρα θέλετε, φυσικά για την επόμενη Βουλή. Και αν αφορά μόνο το άρθρο 16 ή και άλλα άρθρα και ποια.

*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Κύριε Παπαχλιμίντζο, η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης μπορεί να ξεκινήσει το 2025. Αυτό δεν μας εμποδίζει, όμως, στην προετοιμασία γι’ αυτό το ορόσημο, να ξεκινήσουμε να κάνουμε μια σειρά από διαβουλεύσεις, τις οποίες προσωπικά θα ήμουν ανοιχτός να κάνω με τα κόμματα της Βουλής, όπως προκύψουν.

Θα δούμε ποια θα είναι η σύνθεση της Βουλής μετά από τις εκλογές, με σκοπό προφανώς να μπορούμε να πετύχουμε ευρύτερες συναινέσεις σε αυτή τη Βουλή, δηλαδή στην προτείνουσα Βουλή.

Έχω πει δημόσια, το επαναλαμβάνω και σε εσάς, ότι και 180 βουλευτές να είχαμε, πράγμα το οποίο φαίνεται περίπου απίθανο αυτή τη στιγμή, δεσμεύομαι δημόσια ότι δεν θα προχωρούσα σε καμία αλλαγή του Συντάγματος χωρίς τη συναίνεση ενός τουλάχιστον κόμματος.

Και θεωρώ θετική την προσέγγιση του κ. Ανδρουλάκη για το ζήτημα του άρθρου 16. Βέβαια, οφείλω να θυμίσω ότι σε πάρα πολλά ζητήματα, όπως η αξιολόγηση των καθηγητών και σημαντικές παρεμβάσεις οι οποίες έγιναν στην παιδεία, το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε απέναντι. Γι’ αυτό και λέω ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά πεδίο συνεννόησης με το ΠΑΣΟΚ και σε θέματα πολιτικής.

Πάντως, σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να διερευνήσουμε τη δυνατότητα ευρύτερων συναινέσεων. Δεν μιλάμε μόνο για το άρθρο 16, πιστεύω ότι πρέπει να επιδιώξουμε μια πιο ευρεία αναθεώρηση, αλλά τονίζω ότι δεν είναι η ώρα να κάνουμε αυτή τη συζήτηση διότι δεν μπορούμε συνταγματικά να εκκινήσουμε τη διαδικασία πριν από το 2025.