Ο νυν και τρεις πρώην υπουργοί Παιδείας συµφωνούν ότι ήρθε η ώρα να αλλάξει το τοπίο στην Τριτοβάθµια Εκπαίδευση και να δηµιουργηθούν, επιτέλους, και στην Ελλάδα µη κρατικά πανεπιστήµια.  Νέο θεσµικό πλαίσιο, µέσω του οποίου πανεπιστήµια του εξωτερικού θα έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν πλήρως στην Ελλάδα, προαναγγέλλει ο Κυριάκος Πιερρακάκης. Ο κ. Πιερρακάκης και οι πρώην υπουργοί Παιδείας Αννα ∆ιαµαντοπούλου, Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος και Ανδρέας Λοβέρδος ανοίγουν τα χαρτιά τους στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» και συγκλίνουν στην αναγκαιότητα αναθεώρησης του Αρθρου 16 του Συντάγµατος για την ίδρυση µη κρατικών πανεπιστηµίων.

Κυριάκος Πιερρακάκης: Νέο πλαίσιο για να λειτουργήσουν πλήρως πανεπιστήµια του εξωτερικού

(Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού)

O υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, προαναγγέλλει κατ’ αποκλειστικότητα στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» νέο θεσµικό πλαίσιο, µέσω του οποίου πανεπιστήµια του εξωτερικού θα έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν πλήρως στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τους κανόνες που θα ορίσει η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης.

«Ο διάλογος γύρω από το Αρθρο 16 του Συντάγµατος διεξάγεται εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια. Είναι καιρός να συµφωνήσουµε στην παραδοχή ότι η απαγόρευση ίδρυσης µη κρατικών πανεπιστηµίων δεν συνιστά µόνο θεσµικό εξαιρετισµό της χώρας, αλλά έχει ξεπεραστεί από την ίδια την πραγµατικότητα. Και είναι η ώρα να περάσουµε στις πράξεις, λαµβάνοντας υπόψη όλα τα αποτελέσµατα από αυτόν τον διάλογο, αλλά αταλάντευτα προσανατολισµένοι στον στόχο µας. Και ο µεγάλος στόχος στην Τριτοβάθµια Εκπαίδευση είναι να αναδειχθεί η Ελλάδα σε περιφερειακό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή µας όσον αφορά στην ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και έρευνας. Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τη συνταγµατική αναθεώρηση θα επιδιώξουµε την τροποποίηση του Αρθρου 16 και την προσαρµογή του στα σύγχρονα διεθνή δεδοµένα. Μέχρι, όµως, την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής, µπορούµε και πρέπει να αξιοποιήσουµε το σύνολο των υφιστάµενων δυνατοτήτων που µας παρέχει το ίδιο το Σύνταγµα, σε συνάρτηση µε το ενωσιακό και το ∆ιεθνές ∆ίκαιο. Κατ’ εφαρµογή, λοιπόν, αυτών των δυνατοτήτων, πρόκειται να επιδιώξουµε άµεσα την ανάπτυξη ενός νέου θεσµικού πλαισίου, µέσω του οποίου πανεπιστήµια του εξωτερικού θα έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν πλήρως στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τους κανόνες που θα ορίσει η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα, το δηµόσιο πανεπιστήµιο συνιστά για εµάς απόλυτη και αδιαπραγµάτευτη προτεραιότητα. Για τον λόγο αυτόν, έχουµε δροµολογήσει την υποστήριξη και την ενίσχυση τόσο των υποδοµών των ακαδηµαϊκών ιδρυµάτων όσο και του ανθρώπινου δυναµικού τους. Και µιλάµε συγκεκριµένα για προσλήψεις µελών ∆ΕΠ, αυξήσεις στους µισθούς τους, αλλά και για αξιοποίηση όλων των χρηµατοδοτικών εργαλείων που έχουµε στα χέρια µας για τη διευκόλυνση της καθηµερινότητας καθηγητών και φοιτητών».

Άννα Διαμαντοπούλου: Ήρθε η στιγµή για το άλµα

(Πρόεδρος του «Δικτύου για τη μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη», πρώην επίτροπος Ε.Ε., πρώην υπουργός Παιδείας)

«Η εκπαιδευτική µεταρρύθµιση του 2011, την οποία υπερψήφισαν 255 βουλευτές, είχε στο κέντρο της το ελληνικό δηµόσιο πανεπιστήµιο. Στόχος ήταν η διεθνοποίηση, η εξωστρέφεια, η αξιολόγηση και ποιοτική αναβάθµιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης, έτσι ώστε µεταξύ άλλων να την καταστήσει ικανή να αντιµετωπίσει τον όποιο διεθνή ανταγωνισµό. Ανταγωνισµό ο οποίος γίνεται όλο και πιο έντονος. ∆ώδεκα χρόνια µετά µε “πίσω και µπρος”, ήρθε η στιγµή για το άλµα. Στην εποχή της τεχνητής νοηµοσύνης, στην εποχή της αλλαγής του κόσµου της εργασίας, οι δογµατισµοί, οι εµµονές στο παρελθόν και ο φόβος του ανταγωνισµού µε το διεθνές και το ιδιωτικό δεν είναι πρόοδος ή αριστεροσύνη, είναι οπισθοδρόµηση σε βάρος του µέλλοντος της χώρας. Η προτεινόµενη συνταγµατική αναθεώρηση για το Αρθρο 16 πήρε επί δεκαετίες χαρακτηριστικά σφοδρής πολιτικής σύγκρουσης µεταξύ, αλλά και στο εσωτερικό των κοµµάτων. Τα µη κρατικά πανεπιστήµια έγιναν λυδία λίθος του αριστερού φρονήµατος, ενώ στη συζήτηση για το δηµόσιο πανεπιστήµιο παρέµεινε σταθερά το θέµα της βίας και της άρνησης συνεργασίας µε τον ιδιωτικό τοµέα. Στις προγραµµατικές δηλώσεις η κυβέρνηση ανακοίνωσε την απόφαση για την άρση της εκπαιδευτικής αποµόνωσης της χώρας άµεσα. Η πρόταση βασίζεται σε νέα νοµικά δεδοµένα, που προέκυψαν από αποφάσεις του ∆ΕΕ (∆ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης) και τη χρήση του Αρθρου 28 του Συντάγµατος. Αναµένεται η ανακοίνωση ενός οδικού χάρτη για τη θεσµική κατοχύρωση της εγκατάστασης και των επενδύσεων σε πανεπιστήµια. Οπως αναµένεται και η συνταγµατική µεταρρύθµιση του Αρθρου 16, ώστε να λυθεί το θέµα µακροπρόθεσµα και τελεσίδικα. Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΑΑΕ) προφανώς έχει την αρµοδιότητα, αλλά και τη δυνατότητα να θέσει προδιαγραφές για τη λειτουργία των πανεπιστηµιακών ιδρυµάτων. Οι προδιαγραφές αυτές θα αφορούν επίσης τα δηµόσια πανεπιστηµιακά ιδρύµατα και θα είναι µια εξαιρετική αφορµή για αποφάσεις αναδιάρθρωσης, νέου πανεπιστηµιακού χάρτη και βελτίωσης των υποδοµών. Υπάρχει, λοιπόν, προοπτική να σταµατήσει η συζήτηση για το παρελθόν και να ακούσουµε προτάσεις για το µέλλον».

Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος: Θα περιορίσει τη διαφυγή πόρων και ανθρώπινου κεφαλαίου

(Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Παν., διευθυντής του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής», πρώην υπουργός Παιδείας)

«Η εξαγγελία της κυβέρνησης για την αναθεώρηση του Συντάγµατος και, ιδιαίτερα, του Αρθρου 16 ήταν αναγκαία και επιβεβληµένη. Η Ελλάδα είναι το µόνο κράτος-µέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης που διατηρεί έναν αναχρονιστικό συνταγµατικό περιορισµό αναφορικά µε τη δηµιουργία µη κρατικών πανεπιστηµίων. Η δηµιουργία µη κρατικών - µη κερδοσκοπικών πανεπιστηµίων αποτελεί πάγια πολιτική της Νέας ∆ηµοκρατίας. Ηδη από το 2004 η αναθεώρηση του Αρθρου 16 ήταν από τα κύρια σηµεία της πρότασης αναθεώρησης του Συντάγµατος από την κυβέρνηση Καραµανλή. Το ΠΑΣΟΚ τότε, υπό την προεδρία του Γεωργίου Παπανδρέου, είχε αρχικά ταχθεί υπέρ της αναθεώρησης του Αρθρου 16. Στη συνέχεια, όµως, υπό την πίεση αρκετών βουλευτών αλλά και της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, ο Παπανδρέου υπαναχώρησε, ακυρώνοντας µια σηµαντική συνταγµατική αλλαγή. Σήµερα, η αναθεώρηση του Αρθρου 16 είναι επιβεβληµένη για µια σειρά από λόγους.

Η Ελλάδα µπορεί και πρέπει να αναδειχθεί σε κέντρο παιδείας, πολιτισµού και εκπαίδευσης στην ευρύτερη περιοχή. Η δηµιουργία µη κρατικών πανεπιστηµίων θα περιορίσει τη διαφυγή πόρων και ανθρώπινου κεφαλαίου (καθηγητών και φοιτητών) στο εξωτερικό. Τέλος, η δηµιουργία µη κρατικών πανεπιστηµίων θα δηµιουργήσει συνθήκες υγιούς ανταγωνισµού µε τα δηµόσια πανεπιστήµια, µε αποτέλεσµα τη βελτίωση του επιπέδου των παρεχόµενων σπουδών και της έρευνας. Για να πετύχει, όµως, το εγχείρηµα, θα πρέπει η Πολιτεία να θεσµοθετήσει ένα σαφές και αυστηρό νοµικό πλαίσιο, που θα διασφαλίζει η Αρχή ∆ιασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Α∆ΙΠ). Ετσι θα αποφευχθούν ελλοχεύοντες κίνδυνοι, που µπορεί να είναι η αθρόα νοµιµοποίηση, χωρίς έλεγχο και αξιολόγηση, των υπαρχόντων κολλεγίων, και η έλευση παραρτηµάτων αµφιβόλου ποιότητας ιδρυµάτων του εξωτερικού. Γιατί ο στόχος δεν είναι η εµπορευµατοποίηση της γνώσης και η µετατροπή της παιδείας και της εκπαίδευσης από δηµόσιο αγαθό σε ατοµικό δικαίωµα. Ο στόχος είναι η βελτίωση συνολικά του εκπαιδευτικού συστήµατος και ο πολλαπλασιασµός των εκπαιδευτικών επιλογών των Ελλήνων πολιτών. Ταυτόχρονα, η προτεραιότητα της κυβέρνησης πρέπει να είναι η συνεχής αναβάθµιση του δηµόσιου πανεπιστηµίου και η αύξηση των πόρων για τη βελτίωση των λειτουργιών του και της ανταγωνιστικότητάς του στο νέο περιβάλλον».

Ανδρέας Λοβέρδος: Όχι σε επιπλέον χαµένα χρόνια θεωρητικής πολιτικής αντιπαράθεσης

(Καθηγητής Πανεπιστημίου, δικηγόρος και πρώην υπουργός)

«Για το µέλλον των πανεπιστηµίων στη χώρα µας η θέση µου είναι διαχρονική και ακλόνητη. Οποτε και αν προέκυψε το ζήτηµα, ήµουν πάντα ξεκάθαρος: Τα µη κρατικά και µη κερδοσκοπικά πανεπιστήµια είναι απαραίτητη λύση για την πανεπιστηµιακή εκπαίδευση και την ελληνική κοινωνία. Λέω “όχι” σε επιπλέον χαµένα χρόνια θεωρητικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Θυµάµαι τον εαυτό µου σε αυτή τη δηµόσια συζήτηση σχεδόν είκοσι χρόνια τώρα - το 2006 ακόµη επεσήµανα την ανάγκη δηµιουργίας sui generis πανεπιστηµιακών νοµικών προσώπων. Εχουµε χάσει πάρα πολλά προσπαθώντας να επιχειρηµατολογήσουν οι πολέµιοι, από τη µια, και να πείσουµε οι συµφωνούντες µε αυτό το βήµα, από την άλλη. Οσο εµείς διασταυρώνουµε τα πολιτικά µας ξίφη, η Παιδεία, οι µαθητές που τελειώνουν το Λύκειο, οι γονείς και µια σειρά από άλλους εµπλεκοµένους ταλαιπωρούνται και αγωνιούν. Το ερώτηµα είναι απλό: Θέλουµε να υπάρχει η δυνατότητα για τον απόφοιτο Λυκείου που επιθυµεί να σπουδάσει και δεν κατάφερε να εισαχθεί στο ελληνικό πανεπιστήµιο να µπορεί να λάβει πανεπιστηµιακή εκπαίδευση στη χώρα µας ή θέλουµε τα παιδιά µας να ξενιτεύονται, µε όποιες παρενέργειες υπάρχουν σε αυτή την επιλογή-µονόδροµο; Σε ό,τι µε αφορά, είµαι για άλλη µία φορά σαφής: Και θέλουµε και µπορούµε, ακόµη και µε µια ενδιάµεση λύση, αν συνταγµατικά αυτό δεν µπορεί να επιτευχθεί αµέσως, θέση που είχα εκφράσει ως εισηγητής του ΠΑΣΟΚ στη συνταγµατική αναθεώρηση της Βουλής το 2019. Τις λέξεις δεν τις φοβήθηκα ποτέ, ούτε ασφαλώς στερούµαι πολιτικής τόλµης, προκειµένου να υπερασπιστώ τις ιδέες µου. Λέω “ναι” ανοικτά, δυνατά και ανεπιφύλακτα στην ίδρυση µη κρατικών, µη κερδοσκοπικών πανεπιστηµίων στην Ελλάδα».

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 15/7