Οι δηλώσεις του Νίκου Φίλη για τον Πάνο Καμμένο και η πρότασή του να εγκαταλείψει ο ΣΥΡΙΖΑ τη σχέση του με τους ΑΝ.ΕΛ., στρεφόμενος προς μια συνεργασία με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, δεν ήρθαν σαν κεραυνός εν αιθρία. Αντανακλούν πραγματικές διεργασίες μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, διεργασίες που είναι σε γνώση του Αλέξη Τσίπρα, εάν δεν έχουν και την έγκρισή του.

Η κόντρα του Νίκου Φίλη με τον Πάνο Καμμένο δεν είναι τωρινή. Στη διάρκεια της υπουργικής θητείας του Νίκου Φίλη, ο Πάνος Καμμένος πήρε το μέρος της Εκκλησίας στη σύγκρουση για τα Θρησκευτικά και πρακτικά απαίτησε την απομάκρυνσή του από το υπουργείο. Ομως, υπάρχει και μεγαλύτερο βάθος στη σύγκρουση.

Παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝ.ΕΛ. συναντήθηκαν στον κοινό τους αντιμνημονιακό οίστρο -όπως και στην από κοινού συνθηκολόγηση και αποδοχή των Μνημονίων-, εντούτοις είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι. Λίγα πράγματα ενώνουν ένα κόμμα προερχόμενο από τη ριζοσπαστική Αριστερά, με αναφορά στον διεθνισμό, τον ευρωπαϊσμό και την υπεράσπιση του κοσμικού κράτους, με ένα κόμμα που παραπέμπει σε αρκετές από τις σταθερές της Ακροδεξιάς: εθνικισμός, λαϊκισμός, νεοσυντηρητισμός, εμμονή στη νεο-ορθοδοξία.

Την ώρα που ο Πάνος Καμμένος διεκδικεί να είναι ο εκπρόσωπος του Ντ. Τραμπ εν Ελλάδι, ο κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ νιώθει αλληλέγγυος προς αυτούς που κάνουν διαδηλώσεις εναντίον του Αμερικανού προέδρου στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αν υπάρχει ένας ορισμός του «γάμου συμφέροντος», αυτός είναι η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ.

Ο Πάνος Καμμένος και το κόμμα του παραμένουν μόνιμη αντιπολίτευση σε ένα κρίσιμο σημείο της προσπάθειας του ΣΥΡΙΖΑ να δώσει κάτι στο κομματικό του ακροατήριο, δηλαδή τα θέματα δικαιωμάτων. Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί και περνάει τις σχετικές ρυθμίσεις με βάση την πάγια σχετική τοποθέτηση της Δημοκρατικής Συμπαράταξης και, κατά περίπτωση, του Ποταμιού δεν αναιρεί το πρόβλημα της απουσίας κυβερνητικής συνοχής σε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα.

Ομως, δεν ανάγονται όλα σε θέματα γενικού ιδεολογικού στίγματος. Υπάρχουν και συγκεκριμένα προβλήματα με τον τρόπο που πολιτεύεται ο Πάνος Καμμένος. Πρώτα από όλα, το κόμμα του Πάνου Καμμένου υπερεκπροσωπείται στην κυβέρνηση. Επτά μέλη στο Υπουργικό Συμβούλιο, με Κοινοβουλευτική Ομάδα εννέα βουλευτών, είναι ένα ζηλευτό ρεκόρ. Επειτα, υπάρχουν οι κόντρες σε σχέση με την πολιτική του Πάνου Καμμένου στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας.

Δεν είναι απλώς ότι ο Π. Καμμένος συμπεριφέρεται ως αρχηγός κυβέρνησης και όχι ως απλός υπουργός, σε ένα υπουργείο που απευθύνεται σε εκατοντάδες χιλιάδες στρατιωτικούς και στρατευμένους και στις οικογένειές τους. Είναι και οι πολιτικές επιλογές που κάνει. Μπροστά στην επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, είναι πολύ χαρακτηριστική η αντίθεση ανάμεσα στην ψύχραιμη στάση του Νίκου Κοτζιά και τις επιδείξεις «τζάμπα μαγκιάς» από τη μεριά του Πάνου Καμμένου.

Προβλήματα δημιουργούν και οι επαφές του Πάνου Καμμένου με επιχειρηματικά συμφέροντα. Για παράδειγμα, είναι γνωστές οι πολύ καλές σχέσεις που διατηρεί με το περιβάλλον του επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με τον φάκελο που είχε κατατεθεί στον διαγωνισμό που διενεργήθηκε για τις τηλεοπτικές άδειες, στελέχη του Πάνου Καμμένου προορίζονταν για επιτελικές θέσεις στο τηλεοπτικό κανάλι του Ιβάν Σαββίδη, ενώ ο υπουργός Εθνικής Αμυνας είχε δώσει το «παρών» στον γάμο του γιου του γνωστού επιχειρηματία, όπως επίσης ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής και άλλοι πολιτικοί, αλλά και ο επιχειρηματίας Δ. Μελισσανίδης.

Ταυτόχρονα, όπως εξάλλου έχουν γράψει τα «Π», ο κ. Καμμένος υπήρξε ο συνδετικός κρίκος για την εμπλοκή του ΟΠΑΠ των Τσέχων και του Δ. Μελισσανίδη στο τηλεοπτικό σκηνικό, μέσω προσέγγισης του τηλεοπτικού σταθμού Alpha. Δεν είναι τυχαίο, επίσης, ότι οι ΑΝ.ΕΛ. έχουν κρατήσει σιωπηλή στάση για το θέμα της προσπάθειας «καζινοποίησης» της χώρας, παρά το γεγονός ότι στο παρελθόν είχαν αντιδράσει. Σημειώνεται πως η πρώην βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων Ρ. Μακρή είχε καταγγείλει ότι διεγράφη από το κόμμα του Π. Καμμένου όταν έκανε ερώτηση για το θέμα των σλοπς στην περιοχή Κερατσινίου-Δραπετσώνας, μια επιχειρηματική δραστηριότητα που αφορά εταιρείες συμφερόντων του Δ. Μελισσανίδη.

Ας προσθέσουμε και ένα μόνιμο «αγκάθι» στον «γάμο» ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ.: την πίεση από την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να προσκολληθεί στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, θεωρώντας ότι αυτή η σχέση με μία από τις δύο μεγάλες πολιτικές «οικογένειες» της Ευρώπης θα του δώσει πρόσβαση στα κέντρα αποφάσεων στη Γηραιά Ηπειρο. Ομως, για τους Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες το μίγμα εθνικισμού και λαϊκισμού του Πάνου Καμμένου είναι «κόκκινο πανί», ενώ για να στηρίξουν την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ χρειάζονται μια εγγύηση ότι και τα «δικά τους παιδιά» θα έχουν μερίδιο εξουσίας.

Ενας ιδιότυπος «λαγός»

Οι κινήσεις του Νίκου Φίλη δεν ήταν τυχαίες. Διευθυντής της «Αυγής» και από αυτούς που διαμόρφωναν τον δημόσιο λόγο και το ιδεολογικό στίγμα του ΣΥΡΙΖΑ, διεκδικεί να μιλάει στο όνομα της «ψυχής» του ΣΥΡΙΖΑ. Σε συνέντευξή του στο «Unfollow» που κυκλοφορεί υποστηρίζει ότι πλέον δεν είμαστε στη φάση Μνημόνιο-αντιμνημόνιο, αλλά σε μια νέα φάση, στην οποία η σοσιαλδημοκρατία δεν μπορεί με την ίδια ευκολία να φέρεται ως η κεντροαριστερή εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού και, άρα, αναζητά προσανατολισμό, κάτι που διευκολύνει νέες πολιτικές συνθέσεις με κόμματα προερχόμενα από την Αριστερά, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.

Την κίνηση αυτή δεν πρέπει να τη δούμε μόνο σε ιδεολογικό επίπεδο. Κρύβει και έναν πολιτικό υπολογισμό. Εάν η διαφορά ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. είναι μικρή και ο σχηματισμός κυβέρνησης εξαρτάται από τη στάση άλλων δυνάμεων, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι, π.χ., ο Πάνος Καμμένος δεν θα προτιμήσει, με αντάλλαγμα υπουργικούς θώκους, να πάει με τη Ν.Δ. Αυτό, βέβαια, στην περίπτωση που πιάσει το 3%. Εάν μείνει εκτός Βουλής, τότε η ίδια η συνεργασία μαζί του μετατρέπεται σε καθαρό πολιτικό κόστος, χωρίς αντιστάθμισμα. Αντίθετα, ο ρυθμιστικός ρόλος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης παραμένει κομβικός.

Ο Νίκος Φίλης κάνει τοποθετήσεις που πατάνε σε πραγματικά ερωτήματα που ανοίγονται για τον ΣΥΡΙΖΑ, αρθρώνοντας εναλλακτικές που όντως συζητιούνται εντός του κόμματος. Λειτουργεί ως ένας ιδιότυπος «λαγός» για τη δοκιμασία της απήχησης μιας κατεύθυνσης που θα μπορούσε να γίνει και επίσημη κομματική γραμμή.

Ολα αυτά είναι σε γνώση του Αλέξη Τσίπρα. Παρότι ο Νίκος Φίλης δεν ήταν ποτέ στον στενό κύκλο του Αλ. Τσίπρα, εντούτοις συνεργάστηκε με τον Αλ. Τσίπρα. Ηταν συχνά ο άνθρωπος των «ειδικών αποστολών». Αυτός ανέλαβε να χειριστεί και να φτάσει μέχρι τέλους για λογαριασμό του ΣΥΡΙΖΑ τη σύγκρουση με τη Ζ. Κωνσταντοπούλου, με τρόπο συστηματικό και μεθοδικό, γνωρίζοντας και τα αδύναμα σημεία της τότε προέδρου της Βουλής.

Από τη στιγμή που ο Νίκος Φίλης θέλει να διατηρεί αυτόνομο ρόλο, ακόμη και σε διαφοροποίηση με την επίσημη γραμμή, αυτό διευκολύνει τους σχεδιασμούς του Μαξίμου. Ως «ανεξέλεγκτος», ο Νίκος Φίλης, αλλά και ως κάποιος που μπορεί να επικοινωνήσει το πώς σκέφτεται ο «βαθύς ΣΥΡΙΖΑ», είναι ιδανικός για να ξεκινήσει έναν πόλεμο φθοράς ενάντια στον Πάνο Καμμένο, αλλά και να προλειάνει το έδαφος για μια νέα πολιτική συμμαχιών σε ένα καινούργιο τοπίο, όπου το «επίδικο» δεν είναι πια η με κάθε τίμημα διαμόρφωση αντιμνημονιακής συμμαχίας, αλλά η ηγεμονία σε έναν ανασημασιοδοτημένο κεντροαριστερό-προοδευτικό χώρο.

Mε επίσημη στήριξη…

Απόδειξη του ότι ο Νίκος Φίλης έχει την εμπιστοσύνη του Μαξίμου αποτελεί το γεγονός ότι τοποθετήθηκε μέλος στην Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής. Η κίνηση αυτή δεν είναι άσχετη με τη δυσαρέσκεια του πρωθυπουργού για το πώς αντιμετωπίζει τις αμυντικές δαπάνες ο Πάνος Καμμένος, που, εν μέσω πίεσης για αιματηρές περικοπές σε συντάξεις και αφορολόγητο, ανακοινώνει μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα, αλλά και για το πώς ο υπουργός Εθνικής Αμυνας παραβλέπει την ανάγκη να αποφεύγεται η «μονομέρεια» στα εξοπλιστικά προγράμματα, π.χ. με την προμήθεια συστημάτων μόνο από τις ΗΠΑ. Θυμόμαστε, άλλωστε, τον θόρυβο για την απευθείας ανάθεση, ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ, για την αναβάθμιση των αεροσκαφών P-38, από την οποία ωφελήθηκε ιδιαίτερα ο ιδιοκτήτης της εταιρείας ISI, Κρίστιαν Χατζημηνάς.

Ο Νίκος Φίλης τοποθετήθηκε στην Επιτροπή για να ελέγχει ότι τηρούνται οι ισορροπίες και κατανέμεται ισότιμα η αμυντική δαπάνη. Πάντως, την τοποθέτησή του σχολίασε την προηγούμενη εβδομάδα σε συνομιλία του με δημοσιογράφους στο Κοινοβούλιο ο Π. Καμμένος. «Αυτό είναι μια καλή εξέλιξη, που με χαροποιεί», είπε και εξήγησε ότι ο κ. Φίλης θα έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί και να σχηματίσει πλήρη εικόνα από τους αρχηγούς των Οπλων για τις εξοπλιστικές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων.