Τις βασικές αρχές του κυβερνητικού προγράμματος για τον Πολιτισμό ανέπτυξε, από το βήμα της Βουλής, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.

«Στόχος μας είναι η ανάπτυξη δημοσίων πολιτικών για τον Πολιτισμό συνολικά -την πολιτιστική κληρονομιά (υλική και άυλη) και την σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία», είπε η υπουργός προσθέτοντας ότι οι πολιτικές αυτές θα βασίζονται «στην χαρτογράφηση της υφιστάμενης κατάστασης, την αξιολόγηση και την ιεράρχηση των αναγκών».

«Πρόκειται για πολιτικές ρεαλιστικές, με απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα στην ποιότητα ζωής των πολιτών, στην προώθηση της σύγχρονης δημιουργίας, στην πολιτιστική επιχειρηματικότητα, στην οικονομική ανάπτυξη -τοπική, περιφερειακή και εθνική», συμπλήρωσε.

Μάλιστα, τόνισε ότι στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού οράματος για μία «έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», ο τομέας του Πολιτισμού «μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην εφαρμογή του βιώσιμου παραγωγικού προτύπου που η κυβέρνηση επιθυμεί να εφαρμόσει στην χώρα μας: Μια Ελλάδα ισχυρή, η οποία προσελκύει εγχώριες και ξένες επενδύσεις, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, με ισχυρά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Επενδύομε στην ποιότητα και την αριστεία, έννοιες που συστηματικά παραγνωρίστηκαν τα τελευταία χρόνια».

«Rebranding», για την κεφαλαιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς

«Ο Πολιτισμός είναι το μεγάλο μας συγκριτικό πλεονέκτημα. Όμως, η χώρα δεν έχει κεφαλαιοποιήσει τις δυνατότητες που τής παρέχει η πολιτιστική της κληρονομιά και η δυναμική της σύγχρονης δημιουργίας, ώστε να εισπράξει υπεραξία στο διεθνές επίπεδο. Στο πλαίσιο της «ήπιας ισχύος», οι πολιτικές του πολιτισμού μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στο rebranding, όπως είναι ο διεθνής όρος, στον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας της χώρας. Αντιμετωπίζουμε τον Πολιτισμό συνολικά ως εξαγώγιμο προϊόν. Υιοθετούμε διεθνείς καλές πρακτικές». Αυτό τόνισε η κ. Μενδώνη αναφερόμενη στην αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. «Η δυναμική υφίσταται. Οι δημιουργοί μας είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές της εικόνας της χώρας», επεσήμανε.

Ανακοίνωσε τη συνέχεια των πρωτοβουλιών για την προβολή του ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό, που είχαν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί την περίοδο 2009-2014. «Συνεχίζουμε και εμπλουτίζουμε την πολιτική αυτή μέσω συστηματικών συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς, τόσο στον τομέα της προβολής, όσο και της ανταλλαγής τεχνογνωσίας. Αναπτύσσουμε με τα συναρμόδια Υπουργεία τις αναγκαίες συνέργειες, προκειμένου η Ελλάδα να καταστεί διεθνής πόλος πολιτιστικής παιδείας και δημιουργίας», υπογράμμισε.

«Ποιος άλλος τόπος, για παράδειγμα, προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες στους φοιτητές ξένων πανεπιστημίων, που σπουδάζουν τις ανθρωπιστικές επιστήμες, να μυηθούν στην ουσία του κατ΄εξοχήν ανθρωποκεντρικού πολιτισμού;», διερωτήθηκε.

Πέρα από τα προφανή οικονομικά οφέλη, η υπουργός σημείωσε ότι τέτοιες πρωτοβουλίες συμβάλλουν στη δημιουργία «μιας τράπεζας νέου τύπου φιλελληνισμού», καθώς «άνθρωποι από όλο τον κόσμο μεταλαμπαδεύουν το πνεύμα και τις αξίες του δικού μας πολιτισμού σε σύγχρονη και στέρεα βάση».

Παράλληλα, επεσήμανε την ευκαιρία ανάπτυξης πρωτοβουλιών με αφορμή τη συμπλήρωση, το 2021, των 200 ετών από την επανάσταση του 1821, αλλά και των 2.500 ετών, το 2020, από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. «Προσφέρουν ιδανικό πλαίσιο για την ανάπτυξη σχετικών πρωτοβουλιών σε κάθε έκφανση της καλλιτεχνικής δημιουργίας», σημείωσε η υπουργός.

Επίσης, χαρακτήρισε «υπόθεση εθνικής σημασίας» την επιτυχία της φιλοξενίας, από την Ελευσίνα, το 2021 της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης και επέρριψε ευθύνες στην προηγούμενη κυβέρνηση για ελλείψεις: «Το 2021, θα φιλοξενήσομε για 4η φορά τον κορυφαίο πολιτιστικό θεσμό της Ευρώπης, την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, στην Ελευσίνα, την γενέτειρα του Αισχύλου, την πόλη που η σύγχρονη ιστορία της είναι συνδεδεμένη με την βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Με ευθύνη της προηγούμενης κυβέρνησης, τόσο στο επίπεδο λειτουργίας του Φορέα, όσο και στο επίπεδο των υποδομών, απέχουμε πολύ από το επιθυμητό. Ο κίνδυνος, το 2021, η πόλη της Ελευσίνας, λόγω έλλειψης βασικών υποδομών, να μην μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της διοργάνωσης είναι ορατός. Είναι προτεραιότητα μας -σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση- η επίσπευση των διαδικασιών και η παροχή όποιας συνδρομής, ώστε σε εύλογο χρονικό διάστημα να ολοκληρωθούν τα δύο μεγάλα έργα υποδομής (το παλαιό εργοστάσιο του IRIS και Ελαιουργική), αλλά και να ξεπεραστούν οι διοικητικές δυσλειτουργίες».

Ο Πολιτισμός κοινωνικό αγαθό, προσβάσιμο σε όλους

Την ενίσχυση της ισότιμης πρόσβασης στον πολιτισμό και τη συμμετοχή του πολιτισμού στην κοινωνική ενσωμάτωση ευάλωτων ομάδων καθόρισε ως έναν ακόμη στόχο του υπουργείου η κ. Μενδώνη.

Τα πρώτα μέτρα που ανακοίνωσε είναι:

1. Η διεύρυνση των ειδικών δράσεων για ευάλωτες ομάδες, που ήδη υλοποιούνται σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους,
2. Η σύζευξη των πολιτικών του πολιτισμού με τις πολιτικές για την δημόσια υγεία -μέσω συνεργειών με το Υπουργείο Υγείας- στα πρότυπα των διεθνώς εφαρμοζομένων κατευθύνσεων,
3. Η έκδοση Ψηφιακής Κάρτας Πολιτισμού για ελεύθερη ή με μειωμένο εισιτήριο πρόσβαση σε χώρους πολιτισμού.
Ο 4ος πυλώνας βιώσιμης ανάπτυξης

Εξάλλου, μίλησε για τη διασύνδεση του Πολιτισμού με ποικίλους κλάδους και υπηρεσίες που μπορούν να αποτελέσουν «ουσιαστικό εργαλείο αναβάθμισης της ανθρώπινης δημιουργικότητας, που αναμένεται να αποτελέσει τον βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης στο μέλλον».

«Στόχος μας είναι», είπε η υπουργός, «οι πολιτικές υποστήριξης και ανάδειξης των ΠΔΒ στην χώρα και η διασύνδεσή τους με άλλους νευραλγικούς τομείς της Οικονομίας», καθώς επίσης και «η επίλυση του προβλήματος της ανισοκατανομής της πολιτιστικής και δημιουργικής παραγωγής, της απασχόλησης και του αριθμού επιχειρήσεων στις 13 Περιφέρειες της χώρας».

Πολιτιστικός Τουρισμός

Την ανάδειξη πολιτιστικών διαδρομών και του μνημειακού πλούτου έθεσε, επίσης, ως στόχο η υπουργός.

Ειδικά για την Αθήνα, τόνισε: «Έχει δρομολογηθεί η αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο δημιουργούν έναν υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο. Συλλειτουργούν. Το Μουσείο επεκτείνεται υπογείως, ώστε να εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι χώροι για τη σωστή έκθεση των πολύτιμων συλλογών του που το καθιστούν διεθνώς μοναδικό. Διασυνδέεται υπογείως και αξιοποιεί τις υποδομές του Ακροπόλ -το οποίο θα λειτουργήσει, όπως είχε προβλεφθεί από το 2014, ως πολιτιστική θερμοκοιτίδα σύγχρονης δημιουργίας. Αναπτύσσει συνέργειες με την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, η οποία παραμένει στους χώρους της».

Επανέλαβε, δε, ότι οι πόροι για τις μελέτες έχουν εξασφαλιστεί από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έδωσε στην άμεση ολοκλήρωση και επαναλειτουργία της Εθνικής Πινακοθήκης, αλλά και τη λειτουργία του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

Ακόμη, ανακοίνωσε ότι θα εφαρμοστεί άμεσα και θα επεκταθεί το σύστημα Αναγνώρισης Μουσείων και παράλληλα θα εκσυγχρονιστεί το θεσμικό πλαίσιο που αφορά στη λειτουργία των κρατικών μουσείων, με τη δημιουργία ΝΠΔΔ, όπου κρίνεται απαραίτητο. «Τα μουσεία παραμένουν κρατικά, όμως λειτουργούν αυτόνομα εφαρμόζοντας προφανώς τη μουσειακή πολιτική του Υπουργείου», είπε η υπουργός.

Προσαρμογή στην ψηφιακή τεχνολογία και αξιοποίηση πόρων

'Αμεση προτεραιότητα του υπουργείου, όπως ανέφερε η κ. Μενδώνη, είναι και η κατάθεση πρότασης για την οργανωμένη διάθεση του πολιτιστικού περιεχομένου και την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για τα Ανοιχτά Δεδομένα.

«Σχεδιάζουμε έργα -σε συνεννόηση με τον αρμόδιο Υπουργό- που αφορούν στην ψηφιακή διαχείριση των αιτημάτων των πολιτών για τις παρεχόμενες από το Υπουργείο αδειοδοτήσεις και στις χρηματοδοτήσεις στον τομέα του σύγχρονου πολιτισμού μέσω του Μητρώου Επιχορηγούμενων Φορέων, που δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 2010. Υστερούμε πολύ στην δημιουργία ψηφιακών εφαρμογών παντός είδους σε μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία της επικράτειας. Η θεραπεία του προβλήματος αποτελεί βασική προτεραιότητα του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, το οποίο αναδιοργανώνεται πλήρως», σημείωσε η κ. Μενδώνη.

Για το ΤΑΠ, ανέφερε ότι η νέα διοίκηση θα οριστεί τις αμέσως επόμενες ημέρες και ότι θα κληθεί να κάνει τα εξής:

1. Να αξιοποιήσει τον επιχειρησιακό του μηχανισμό του
2. Να στηρίξει την στρατηγική μεγιστοποίησης των εσόδων από του πόρους του Πολιτισμού.
3. Να εξασφαλίσει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα από την τοπική οικονομία και επιχειρηματικότητα
4. Να ενισχύσει τη δυναμική και το κύρος του πολιτιστικού προϊόντος.

Ακόμα μία προτεραιότητα του υπουργείου, όπως τόνισε η κ. Μενδώνη, είναι ο σχεδιασμός και η ωρίμανση των έργων, των δράσεων και των παρεμβάσεων για το ΕΣΠΑ 2021-2027, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης, αλλά και η εντατικοποίηση των προσπαθειών για την αποτελεσματική εκτέλεση των έργων της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, ώστε να ολοκληρωθούν εμπρόθεσμα και να αυξηθεί ο ρυθμός απορρόφησης των πόρων.

Παράλληλα, όπως ανέφερε η υπουργός, το υπουργείο θα επιμείνει σε εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης είτε αυτοί συνδέονται με την κοινωνική οικονομία και τη μικροχρηματοδότηση μέσω διαδικτύου, το λεγόμενο crowdfunding -με την υιοθέτηση κατάλληλου θεσμικού πλαισίου- καθώς και με αξιοποίηση της συνεργασίας με τα κοινωφελή ιδρύματα και την κοινωνική εταιρική ευθύνη.

«Για να το επιτύχουμε, προχωρούμε άμεσα στην αναθεώρηση και τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου για την χορηγία. Δημιουργούμε θεσμικό πλαίσιο και για τον εθελοντισμό, με τρόπο ώστε να λειτουργεί ως συμπληρωματικός πόρος, αλλά να μην υποκαθιστά σε καμία περίπτωση την παροχή έμμισθης εργασίας» τόνισε η υπουργός.

Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί, όπως είπε, στη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. «Μόνον έτσι μπορούν να αποκατασταθούν και αναδειχθούν πολιτιστικές οντότητες, όπως το πρώην βασιλικό κτήμα στο Τατόι. Αποδίδονται στο κτήμα εκείνες οι πολιτιστικές χρήσεις που θα το μετατρέψουν σε πόλο έλξης, όπως συμβαίνει με τα αντίστοιχα σύνολα όπου Γης. Δίνονται οι δυνατότητες επανεκκίνησης της αγροτικής παραγωγής του. Το Τατόι εξασφαλίζει διαχειριστική αυτοτέλεια και επάρκεια πόρων, ενώ η Αττική κερδίζει ένα μοναδικό προορισμό για κατοίκους και επισκέπτες» επισήμανε.

Πνευματικά δικαιώματα

Για το ζήτημα της διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων, η κ. Μενδώνη ανέφερε: «Οφείλουμε να ακολουθήσομε άμεσα το ευρωπαϊκό παράδειγμα, επιτρέποντας στους δημιουργούς να ρυθμίσουν τα ζητήματα των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων. Ο ρόλος του κράτους πρέπει να αφορά αποκλειστικά στην εποπτεία και την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στο εθνικό δίκαιο».

Οι οριζόντιες αρχές της λειτουργίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού

Οι αρχές, από τις οποίες θα διέπεται η λειτουργία του υπουργείου, όπως της απαρίθμησε η υπουργός, είναι οι εξής:

1. Εξυπηρέτηση του πολίτη
2. Προσήλωση στη συνέχεια του κράτους.
3. Ανάπτυξη συνεργειών με τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, με σαφή κριτήρια και θεσμικό πλαίσιο.
4. Κατοχύρωση των επαγγελματιών του πολιτισμού για την ενίσχυση της απασχόλησης
5. Αξιολόγηση και πιστοποίηση δομών και παρεχόμενων υπηρεσιών
6. Λογοδοσία και διαφάνεια παντού με την υποχρεωτική ηλεκτρονική δημοσίευση ετήσιων απολογισμών -δράσεων και οικονομικών- όλων των φορέων
7. Στελέχωση διευθυντικών θέσεων σε ΝΠΙΔ με πραγματικές και όχι κατ΄επίφαση «διαφανείς και αξιοκρατικές διαδικασίες»
8. Στοχοπροσήλωση, ώστε να επιβεβαιώνεται σταθερά ότι το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού είναι παραγωγικό και αναπτυξιακό Υπουργείο.