Οριστική λύση στα μεγάλα και χρόνια προβλήματα του Θεατρικού Μουσείου
δίνεται με την μεταβίβαση της κυριότητας των Συλλογών και της Βιβλιοθήκης του Θεατρικού Μουσείου στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, έναντι ποσού 1.200.000 ευρώ, που διατίθεται από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΠΟΑ.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη «Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δίνει οριστική λύση στις περιπέτειες του Θεατρικού Μουσείου. Για αρκετά χρόνια, οι πολύτιμες συλλογές του Θεατρικού Μουσείου απειλούνταν από φθορές, ενώ η επιβίωση του ίδιου του Μουσείου βρισκόταν σε κίνδυνο από οικονομικά και νομικά προβλήματα. Προτάσεις και λύσεις που ανακοινώθηκαν κατά διαστήματα, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Τον Δεκέμβριο του 2020 ζητήσαμε την αποτίμηση της αξίας του συνόλου των υφιστάμενων συλλογών του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικού Μουσείου, προκειμένου το ΥΠΠΟΑ να αποκτήσει την κυριότητά τους. Συνεργαστήκαμε εποικοδομητικά με τη διοίκηση του Μουσείου και καταλήξαμε σε μία λύση που διασφαλίζει απολύτως τη σπάνια αυτή συλλογή, η οποία ορθά κηρύχθηκε μνημείο το 2016 βάσει των διατάξεων του Ν. 3028/2002. Μέσα από τις συγκεκριμένες συλλογές παρουσιάζεται το ευρύ φάσμα της ελληνικής θεατρικής δημιουργίας από το αρχαίο δράμα έως το νεοελληνικό θέατρο, ενώ καταγράφεται η πλήρης εικόνα της θεατρικής δημιουργίας στην Ελλάδα από τα τελευταία προεπαναστατικά χρόνια ως το 2011, οπότε και σταμάτησε η λειτουργία του Μουσείου. Η διασφάλιση και η ακεραιότητα των συλλογών αποτελεί ευθύνη και υποχρέωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και των αρμοδίων υπηρεσιών του, καθώς το Θεατρικό Μουσείο αποτελεί μια εξαιρετικά σπάνια περίπτωση μουσείου στην κατηγορία του, αφού τα περισσότερα αντίστοιχα μουσεία του εξωτερικού διαθέτουν συλλογές και αρχεία μεμονωμένων θιάσων. Η ευτυχής έκβαση αυτής χρονίζουσας υπόθεσης για τον θεατρικό κόσμο, αλλά και για μας, ήταν ένα σύνθετο στοίχημα, το οποίο κερδήθηκε χάρη στην καλή συνεργασία και την συστηματική δουλειά όλων. Η διάσωση και η απόδοση, στη συνέχεια, στους επιστήμονες και στο κοινό αυτής της μοναδικής κιβωτού γνώσης και τεκμηρίων του ελληνικού θεάτρου αποτελεί τη συμβολή μας στον σημερινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Πολιτισμού».
Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, με ομόφωνη γνωμοδότησή του ενέκρινε το πόρισμα της Εκτιμητικής Επιτροπής, την οποία είχε συγκροτήσει το ΥΠΠΟΑ, προκειμένου να αποτιμήσει οικονομικά τις συλλογές του Θεατρικού Μουσείου και της Θεατρικής Βιβλιοθήκης, που ανήκουν στο «Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου – Θεατρικό Μουσείο», καθώς και τα αντίστοιχα τμήματα των συλλογών και της θεατρικής βιβλιοθήκης, που ανήκουν στην Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.
Οι συλλογές και η βιβλιοθήκη του Θεατρικού Μουσείου
Το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικό Μουσείο (ΚΜΕΕΘ-ΘΜ), είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο, το οποίο αποτελεί τη συνέχιση του Θεατρικού Μουσείου της Ε.Ε.Θ.Σ. που ιδρύθηκε το 1938 από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και πρωτολειτούργησε το 1977. Το 1981 απέκτησε αυτόνομη νομική υπόσταση με τη μορφή σωματείου - Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ).
Η Μουσειακή Συλλογή είναι διαρθρωμένη σε πέντε τμήματα και περιλαμβάνει φωτογραφίες ηθοποιών και παραστάσεων, προσωπικά αντικείμενα προσωπικοτήτων του θεάτρου, σκηνογραφικές και ενδυματολογικές μακέτες, σχέδια θεατρικών κουστουμιών και κουστούμια, σκηνικά αντικείμενα και εξαρτήματα, προσωπογραφίες κ.α.
Το Αρχείο περιέχει υλικό από διάφορα είδη θεάτρου, εγχώρια και διεθνή φεστιβάλ, συνέδρια καλλιτεχνικού και ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος που αποτελούν τεκμήρια έργων όλων των φάσεων και των ειδών της παγκόσμιας ιστορίας του θεάτρου, από το αρχαίο ελληνικό δράμα και το επτανησιακό θέατρο μέχρι το θέατρο της Άπω Ανατολής, το λυρικό και νεοελληνικό θέατρο καθώς και τις σύγχρονες τάσεις στο χώρο του θεάτρου όπως το πειραματικό θέατρο, το θέατρο του δρόμου, τη stand-up comedy κ.α.
Η Βιβλιοθήκη είναι μοναδική στο είδος της. Απαρτίζεται από εκδόσεις σχετικές με το ελληνικό και ξένο θέατρο, οι οποίες χρονολογούνται από το 1736, καθώς και από πλούσια συλλογή χειρογράφων από το 1860 και εξής. Ενδεικτικά περιλαμβάνει θεατρικές εκδόσεις και ανέκδοτα θεατρικά έργα ή χειρόγραφα, ελληνικές και ξένες θεατρολογικές εκδόσεις και μελέτες, αρχείο αποκομμάτων τύπου, θεατρολογικά και καλλιτεχνικά περιοδικά, λευκώματα, ποικίλες εκδόσεις γενικότερου καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος κ.α.
Μεταξύ των μοναδικών μουσειακών αντικειμένων, ενδεικτικά αναφέρονται: σπάνιες εκδόσεις θεατρικών έργων από τις αρχές του 18ου αιώνα, το πρόγραμμα της πρώτης παράστασης της Αντιγόνης προς τιμήν των βασιλικών γάμων του 1867 (με τη πρώτη χρήση του Ηρωδείου ως θεάτρου), το αρχείο των Δελφικών Εορτών των Αγγελου και Εύας Σικελιανού, οι αυθεντικές μάσκες του Προμηθέα Δεσμώτη (1927), ξύλινες μακέτες των πρώτων θεάτρων της Αθήνας, το πρόγραμμα της Ορέστειας του Βασιλικού Θεάτρου το 1903 στη διάρκεια της οποίας σημειώθηκαν τα «Ορεστειακά», φιγούρες από το θέατρο σκιών του Ευγένιου Σπαθάρη, κοστούμι των Ορνίθων του Γ. Τσαρούχη, από την περίφημη παράσταση του Κάρολου Κουν το 1959, προσωπικά μοναδικά αντικείμενα του ιδρυτή του Γιάννη Σιδέρη γύρω από τη συλλογή του οποίου συγκροτήθηκε και όλο το Μουσείο.
Οι ψηφιοποιημένες συλλογές δημιουργήθηκαν το 2008, στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου από την Ε.Ε. Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας». Αποτελούνται από την ψηφιοποίηση όλου του πρωτογενούς υλικού του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, καθώς και οπτικοακουστικών τεκμηρίων των νεότερων ετών. Η ψηφιακή βάση δεδομένων του ΚΜΕΕΘ-ΘΜ περιλαμβάνει 26.915 τεκμήρια και 1.000 ώρες οπτικοακουστικού υλικού που σε συνδυασμό με τη μουσειακή συλλογή επιτρέπουν την πλήρη σχεδόν ανασύνθεση παραστάσεων του παρελθόντος.
Η συλλογή στεγάζεται στο υπόγειο του κτηρίου που στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Η Θεατρική Βιβλιοθήκη στεγαζόταν από το 1990 έως το 2001 στον πρώτο όροφο του κτηρίου «Κωστής Παλαμάς», το οποίο ανήκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 2001 η βιβλιοθήκη μεταφέρθηκε στην οδό Καραμανλάκη 7 στα Πατήσια, σε μισθωμένο κτήριο ιδιώτη. Τον Μάρτιο του 2018 ολοκληρώθηκε η μεταφορά της Θεατρικής Βιβλιοθήκης στην ΕΡΤ.
