Ίδιο το ταξίδι του Οδυσσέα! Που αναζητώντας με πάθος την Ιθάκη του «πολλῶν δ᾿ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω».

Μια αναζήτηση που δεν έχει αρχή και τέλος. Μια αναζήτηση που έχει τη γεύση και τη γοητεία της περιπέτειας, που μετά από πενήντα χρόνια περιπλάνησης δίνει ακόμη την αίσθηση όχι του τερματισμού σε μια Ιθάκη που φαίνεται πια από μακριά, αλλά της προετοιμασίας για νέα ταξίδια και νέες περιπέτειες.

Σ’ έναν χώρο γνώσης, όπου τα κουπιά είναι πια η σοφία του ταξιδιού, η ποίηση, η ιστορία των ανθρώπων και τα πάθη τους.

«Κι αν φτωχική τη βρεις», λέει ο ποιητής, «η Ιθάκη δε σε γέλασε». Και αλήθεια δε με γέλασε. Ήταν η ευκαιρία για το ταξίδι αυτό της γνώσης.

Λίγα λόγια για το βιογραφικό του συγγραφέα

Ο Λευτέρης Παπακώστας κατάγεται από τη Σκουληκαριά της Άρτας. Σπούδασε στο Ιστορικό – Αρχαιολογικό τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης και έκανε μεταπτυχιακό στην Αθήνα.

Υπηρέτησε σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης και για πολλά χρόνια δίδαξε στο Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων, από όπου αποχώρησε για να αναλάβει τη διεύθυνση σε Λύκεια της περιοχής της Αττικής μέχρι το τέλος της θητείας του στη δημόσια εκπαίδευση.

Η διδασκαλία της ιστορίας στους μαθητές του Λυκείου, μέσα από έναν γόνιμο προβληματισμό και αναζήτηση των πηγών, καθώς και η μελέτη της λογοτεχνίας, αποτέλεσαν το βασικό του μέλημα όλα τα χρόνια της θητείας του στην εκπαίδευση.

Επί πολλά χρόνια διετέλεσε παρουσιαστής στην κρατική τηλεόραση, πάνω σε θέματα που αφορούσαν τη δημοτική και τη λαϊκή μουσική.

Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται

*«Πενήντα κείμενα ζητούν παραλήπτη», άρθρα και δοκίμια.

*«Ο νικητής τα παίρνει όλα», μυθιστόρημα με γνώμονα την εσωτερική μετανάστευση στη μεταπολεμική Ελλάδα.

«Αναρχικώς πολιτευόμενοι», Διπλωματία και πολιτική στη νεότερη Ελλάδα 1821-1936, ιστορικό, Εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2014

«Μέρες Αντίστασης», Η εθνική αντίσταση μέσα από τα απομνημονεύματα του οπλαρχηγού του ΕΔΕΣ Α. Παπακώστα, ιστορικό, Εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2016

«Ένας κυβερνήτης για την Ελλάδα», ιστορικό, Εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2017

*«Το Μακεδονικό ζήτημα», ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΣΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ, ιστορικό, Εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2019

*Επίσης στο έργο του περιλαμβάνονται εκατοντάδες άρθρα και δοκίμια δημοσιευμένα στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, με θέματα ιστορικού, πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού, ομιλίες και διαλέξεις με ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα.



Ο Λευτέρης Παπακώστας μίλησε στα parapolitika.gr εξηγώντας ποια είναι «Η γοητεία της αναζήτησης».

Η γοητεία της αναζήτησης κύριε Παπακώστα. Αυτό είναι το τελευταίο βιβλίο σας. Πώς αποφασίσατε μετά από μια σειρά επιτυχημένα και προβεβλημένα βιβλία με ιστορικό περιεχόμενο να ασχοληθείτε με ένα βιβλίο, που όπως λέει στο εξώφυλλο αναφέρεται στη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και την Ιστορία;

«Γνωρίζετε ότι είμαι Ιστορικός και Φιλόλογος ταυτόχρονα, που έχω διδάξει 38 χρόνια στα σχολεία της Μέσης εκπαίδευσης, πολλά χρόνια στο Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων και διευθυντής σε δύο Λύκεια.

Τα αντικείμενα της διδασκαλίας μου όλα αυτά τα χρόνια ήταν ακριβώς αυτά που αναφέρονται στον τίτλο του βιβλίου. Επομένως το βιβλίο αυτό έχει από τη σύλληψή του ακόμη, φιλοσοφικό, ιστορικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο. Ένα βιβλίο που είδα ως χρέος απέναντι στον εαυτό μου και σε όσα δίδαξα σε όλη μου σχεδόν τη ζωή».

Τι προσπαθείτε δηλαδή να δώσετε μέσα από αυτό;

«Προσπαθώ με τον δικό μου τρόπο να εξηγήσω φαινόμενα όπως αυτό της ζωής, του θανάτου, της ηθικής συνείδησης, της θέσης που έχει ο άνθρωπος απέναντι στα προβλήματα της εποχής του. Ταυτόχρονα εξετάζω το πρόβλημα, διότι περί προβλήματος πρόκειται, της προσωπικής ευθύνης που έχει ο σύγχρονος άνθρωπος απέναντι στα προβλήματα της εποχής μας και πώς οφείλει να δρα.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο προσπαθώ να εξετάσω τον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη ιστορία προσπαθεί να εξετάσει τα ιστορικά γεγονότα, ώστε να φθάσει σε αυτό που λέμε αποκάλυψη της ιστορικής αλήθειας. Μελέτη δηλαδή των ιστορικών γεγονότων πέρα από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Μόνο έτσι πιστεύω ότι η ιστορία μπορεί να αποτελέσει διδακτικό παράγοντα, ικανό, με τη σοφία που επιφέρουν τα ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα, να καθοδηγήσει τους ανθρώπους κάθε εποχής και να τους αποτρέψει να οδηγούνται στα ίδια λάθη».

Και στις αναφορές που κάνετε στη Λογοτεχνία;

«Ποτέ τα θέματα που απασχόλησαν τη λογοτεχνία της εποχής μας δεν ήταν για να καλύψουν μόνο τις αισθητικές ανάγκες των αναγνωστών. Τα θέματά των ποιητών που με απασχόλησαν, όπως και πολλών άλλων που δεν αναφέρω, όπως του Ρίτσου για παράδειγμα, ήταν βαθύτατα πολιτικά και ιδεολογικά.

Με την αναφορά που κάνω στους μεγάλους αυτούς ποιητές προσπαθώ να δείξω ότι πίσω από τον ποιητικό λόγο, τη ρίμα, κρύβονται πολύ μεγάλα νοήματα και αλήθειες που επηρέασαν τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων, όχι μόνο της εποχής τους και όχι μόνο του χώρου που έζησαν και δημιούργησαν».

Γιατί δίνετε τόσο μεγάλη έμφαση στην αρχαία ελληνική γραμματεία;

«Γιατί ο αρχαίος Λόγος αποτελεί τη βάση της ανθρώπινης σκέψης και την αφετηρία του προβληματισμού σε θέματα που αφορούν την ανθρώπινη ύπαρξη, τη θέση του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία, το ηθικό χρέος απέναντι στην παράδοση και τον πολιτισμό του. Παράλληλα γιατί θέτει ανατρεπτικά θέματα για την εποχή του».

Όπως;

«Όπως για παράδειγμα τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία της εποχής και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται από την κοινωνία, δηλαδή από τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης».

Δώστε μου ένα Παράδειγμα

«Η Ελένη του Ομήρου, για παράδειγμα, που θίγεται στο βιβλίο σε αρκετή έκταση, δεν είναι απλά η πολύ όμορφη γυναίκα που απατά τον άνδρα της και τον εγκαταλείπει για τον εραστή της. Είναι το διαχρονικό πρότυπο της γυναίκας, που πέρα από την ομορφιά της διαθέτει πνεύμα, προσωπικότητα και στοιχεία που της επιτρέπουν να γίνει αποδεκτή από την κοινωνία της εποχής που καθημερινά στενάζει από τον «χαμό» που γίνεται καθημερινά μπροστά στα τείχη της πόλης.

Γι’ αυτό και ο Όμηρος σε κανένα σημείο είτε της Ιλιάδας είτε της Οδύσσειας δε διατυπώνει κατηγορίες εναντίον της Ελένης. Παρά τις ευθύνες που της αποδίδονται για τον δεκαετή πόλεμο φαίνεται ότι τη σέβεται.

Το ίδιο και η Αντιγόνη του Σοφοκλή. Πέρα από τη γοητευτική ιστορία της κοπέλας που για να θάψει τον αδελφό της έρχεται σε αντίθεση με τον άρχοντα της πόλης και τελικά βρίσκει τον θάνατο, είναι και η επιθυμία της γυναίκας που διεκδικεί έναν διαφορετικό ρόλο στην κοινωνία της εποχής. Παράλληλα όμως είναι και στόχος του Σοφοκλή να διδάξει τη σημασία που έχει για την πόλη να διοικείται από άρχοντα που σέβεται τον πολίτη και του αναγνωρίζει ελευθερίες και δικαιώματα. Και αυτός ο άρχοντας δεν είναι άλλος από τον Περικλή που εκείνη την εποχή κυβερνά την Αθήνα».

Και για να τελειώσουμε με την Ιστορία, που είναι ο κατεξοχήν κλάδος σας. Ποια αλήθεια είναι τα διλήμματα ενός ιστορικού που καταγράφει τα γεγονότα της εποχής του;

«Τα διλήμματα σχετίζονται με την οπτική γωνία κάτω από την οποία προσεγγίζει τα γεγονότα που τον ενδιαφέρουν. Και δεν εννοώ την περιγραφή των γεγονότων μόνο, αλλά τον προβληματισμό και την ιδεολογική προσέγγιση που αποκαλύπτουν τη φιλοσοφική διάσταση με την οποία προσπαθεί να βρει τα γενεσιουργά αίτια των γεγονότων, αλλά και του τρόπου με τον οποίο τα γεγονότα αυτά επενεργούν στην ιστορική εξέλιξη. Γιατί μην ξεχνάτε ότι ο ιστορικός είναι ένας ιδιαίτερα ευαίσθητος άνθρωπος, που ζει σε μία κοινωνία, ζει τον σφυγμό της, έχει τις απόψεις και τις ιδέες του και υπ’ αυτό το πρίσμα εξετάζει ή οφείλει να εξετάσει την ιστορική περίοδο που τον ενδιαφέρει».

Θα είχατε να αναφέρεται κάτι ακόμη επάνω στο νέο βιβλίο σας;

«Προς το παρόν όχι. Ο κάθε αναγνώστης που θα διαβάσει το βιβλίο θα κρίνει. Για μένα αυτό το βιβλίο, "Η γοητεία της αναζήτησης", είναι μία κατάθεση ψυχής που πάντοτε ήθελα να το κάνω και ευχαριστώ τον εκδότη μου κύριο Κωνσταντίνο Αγγελάκη, που μου έδωσε την ευκαιρία να πραγματοποιήσω ένα όνειρο που με ακολουθούσε για πολλά χρόνια».

Εύχομαι κύριε Παπακώστα καλή πορεία στο βιβλίο σας. Θα το διαβάσουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

«Σας ευχαριστώ θερμά»