, 66 χρόνια μετά τα Σεπτεμβριανά (6-7 Σεπτεμβρίου 1955), το βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Οι Μη Χαμένες Πατρίδες» της Ευτυχίας Φράγκου, σε μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, υπό την αιγίδα της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών.
Η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ θα γίνει στον Θερινό κινηματογράφο Τριανόν (Κοδριγκτώνος 21 και Πατησίων 101, Αθήνα) στις 19.30. Η είσοδος θα γίνεται με πρόσκληση.
Η υπόθεση της ταινίας
«Οι Μη Χαμένες Πατρίδες» ακολουθούν την ιστορία 12 Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης που έζησαν τα Σεπτεμβριανά του 1955 αλλά και ενός Τούρκου ακαδημαϊκού του Τσενγκίζ Ακτάρ που ζει αυτοεξόριστος στην Ελλάδα. Παρακαλουθούμε μέσα από τις αφηγήσεις τους το πώς σχεδιάστηκε και οργανώθηκε το πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Πόλης και των υπόλοιπων μειονοτήτων. Ενός πογκρόμ που πραγματοποιήθηκε όχι εν καιρώ πολέμου αλλά εν καιρώ ειρήνης.
Πώς κατάφερε η Τουρκία να εκδιώξει όλες τις μειονότητες; Τι περιελάμβανε το σχέδιο της εθνοκάθαρσης; Ποιοι ήταν στα αλήθεια οι Έλληνες της Πόλης; Πώς κατόρθωσαν να συνεχίσουν την Βυζαντινή κληρονομιά; Πώς διατήρησαν γλώσσα, θρησκεία, ταυτότητα, ήθη και έθιμα για 500 και πλέον χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης; Ποια η σχέση τους με τις άλλες μειονότητες; Ποια ήταν τα Μεγάλα Σχολεία της Πόλης, (Μεγάλη του Γένους Σχολή, Ζωγράφειο Λύκειο, Ζάππειο Παρθεναγωγείο, Κεντρικό;) Τι περιελάμβανε η κοινωνική ζωή αυτής της ελίτ κοινωνίας; Και ποια η σχέση τους με το Οικουμενικό Πατριαρχείο;
Με μοντάζ γρήγορου ρυθμού και κειμένων επί της οθόνης, ο θεατής μεταφέρεται σε ένα νοητό τραπέζι, όπου όλοι μαζί χωρίς να γνωρίζονται συνομιλούν απαντώντας και συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλο. Ένας εξ αυτών επιστρέφει στο σπίτι του μετά από 46 χρόνια συντροφιά με τον εγγονό του.
Γιατί τέλος δεν υπάρχει. Γιατί τελικά η ιστορία δεν είναι μόνο τα γεγονότα. Αλλά οι ιστορίες των ανθρώπων που έγραψαν ιστορία.
Σημείωμα σκηνοθέτη
Πώς μπορείς άραγε να ξεκινήσεις να περιγράφεις αυτό το πολύ μεγάλο ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη;
Η σχέση μου μαζί της ξεκινάει από την παιδική μου ηλικία όταν την πρωτοεπισκέφτηκα. Από τότε ξεκίνησε μία μεταφυσική αέναη σύνδεση μαζί της. Σκάβοντας ολοένα και πιο βαθιά αναρωτιόμουνα γιατί δεν είχε γίνει όλα αυτά τα χρόνια μία συντονισμένη προσπάθεια καταγραφής όλων των μαρτυρίων των εν ζωή Κωνσταντινουπολιτών στα πρότυπα του εβραϊκού αρχείου;
Περνώντας τα χρόνια μου έφερνε η ζωή μπροστά μου σπουδαίους Έλληνες της Πόλης. Και αισθάνθηκα με έναν περίεργο μεταφυσικό τρόπο ότι είχα έρθει αντιμέτωπη με το Χρέος. Το Χρέος να μην αφήσω αυτές τις μαρτυρίες να ξεχαστούν στη λήθη του χρόνου.
Το Χρέος να αποκαταστήσουμε στο μέγεθος που μπορούμε την ιστορική αλήθεια.
Το Χρέος να παραδώσουμε ένα έργο στους ιστορικούς του μέλλοντος για να συνθέσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το παζλ των γενοκτονιών που έλαβαν χώρα στην Τουρκία.
Και ανακαλύπτοντας την ιστορία των προγόνων μας στην Πόλη σαν να αφουγκράστηκα τον πόνο όλων των προσφύγων όλου του κόσμου που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τοὺς. Σαν να γνώρισα προσωπικά όλους τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και σαν να συνάψαμε μία συμφωνία μυστική. Η θυσία σας δεν θα ξεχαστεί. Σαν να με πήραν από το χέρι για να με γνωρίσουν στα σπουδαία σχολεία τους, στη σχέση τους με το Φανάρι και το Πατριαρχείο, στην έντονη κοινωνική τους ζωή, στην πολίτικη κουζίνα τους. Σαν μου άνοιξαν την πόρτα να γνωρίσω από κοντά αυτήν την ελίτ κοινωνία και σαν να καθήσαμε σε τραπέζι πολίτικο όλοι μαζί. Και σταδιακά μία άλλη Κωνσταντινούπολη ξετυλίχθηκε μπροστά μου. Γεμάτη μη Έλληνες, με Αρμενίους, με Εβραίους γεμάτη με χρώματα με μυρωδιές με αρώματα
Μία Κωνσταντινούπολη γεμάτη με σπάνιες ιστορίες που μπορούν να μας χρησιμεύσουν ως κατευθυντήριες γραμμές όταν χάνουμε το δρόμο μας για μας υπενθυμίσουν ότι στον πυρήνα μας είμαστε εδώ σε αυτή την πλάση, για να παραμείνουμε άνθρωποι και στις πιο απάνθρωπες συνθήκες.
Οι Μη Χαμένες Πατρίδες είναι ένα οδοιπορικό για το μεγαλύτερης έκτασης πογκρόμ στη σύγχρονο ιστορία που έγινε εν καιρώ ειρήνης χωρίς να έχει προηγηθεί ή να ακολουθηθεί από πόλεμο. Δεκάδες ταξίδια, εκατοντάδες ώρες έρευνας, μοντάζ, άπειρες αγωνίες, δυσκολίες και ανατροπές.
Αλλά αυτό το ντοκιμαντέρ είχε ένα φύλακα άγγελο και μία σπουδαία ομάδα που μας ένωνε η ίδια κοινή αισθητική, το ίδιο όραμα, οι ίδιες αξίες. Η μεθοδολογία του είχε πολλά τόσο παραδοσιακά αλλά και νεωτεριστικά στοιχεία. Πρώτα απομαγνητοφωνήσαμε το λόγο και διαλέξαμε τα αποσπάσματα στο χαρτί, με τον παλιό πολύ απαιτητικό τρόπο. Μετά το όραμα μας ήταν να μην μιλάει ο καθένας μόνος του αδιάκοπα αλλά αντιθέτως να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι όλοι κάθονται σε ένα νοητό τραπέζι που ο ένας διακόπτει και συμπληρώνει τον άλλο. Με μοντάζ πολύ γρήγορου ρυθμού, με animated χάρτες και κείμενα επί της οθόνης θέλαμε να βοηθήσουμε τον θεατή να νιώσει άνετα ακόμα και αν δεν ξέρει τίποτα για την Κωνσταντινούπολη.
Και ναι, η διεθνή του πορεία στα κινηματογραφικά φεστιβάλ μέσω των των οποίων ταξιδεύει σε δεκάδες χώρες από την Σουηδία μέχρι τον Καναδά και την Ινδία μας προσδίδει αυτή τη δύναμη πως αυτό το θέμα –για διαφορετικούς λόγους για τον καθένα μας- ενδιαφέρει και αγγίζει το κοινό πανανθρώπινα.
Και τώρα οι Μη Χαμένες Πατρίδες ανήκουν σε όλον τον κόσμο και σε εσάς. Εύχομαι να σας αναδείξουν όλες τις αποχρώσεις του μεγαλείου αυτών των ανθρώπων που διατήρησαν γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα για 500 και πλέον χρόνια μετά την Άλωση τη Κωνσταντινούπολης. Και συνάμα όλο το μεγαλείο του Ελληνισμού όχι με την έννοια της εθνικής κορώνας αλλά του μεγαλείου του Ελληνισμού που συνδέεται με το Φως της Ελλάδας, με την Παιδεία, τον Πολιτισμό και την αδιάκοπη συνεισφορά στην ανθρωπότητα όχι μόνο στο μακρινό τότε αλλά και στο απάνθρωπο σήμερα.
Βιογραφικό Σκηνοθέτη
Η Ευτυχία Φράγκου σπούδασε στοΤμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, συνέχισε τις σπουδές της στο American Musical and Dramatc Academy στη Νέα Υόρκη και πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Τμήμα Θεάτρου στο ΑΠΘ.
Εργάστηκε ως δημοσιογράφος/ κειμενογράφος σε περιοδικά και διαδικτυακό τύπο και ως ραδιοφωνική παραγωγός ενώ έχει επιμεληθεί και παρουσιάσει πλήθος ντοκιμαντέρ (Balkan Express, Εικόνα Σου Είμαι, Επιστροφή στο χωριό κτλ. ).
Έχει εργαστεί σε διάφορα πόστα της κινούμενης εικόνας (Creatve Director, παρουσιάστρια, σεναριογράφος) ενώ από τα 2017 ξεκίνησε τα γυρίσματα για τις Μη Χαμένες Πατρίδες σε Κωνσταντινούπολη και σε όλη την Ελλάδα.
