«Η Χρυσή Εποχή του Ελληνικού Τουρισμού» - Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού και ο Νίκος Μουρατίδης ετοίμασε ένα vintage ρεπορτάζ

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1960, η Ελλάδα έγινε προορισμός για ένα νέο είδος ταξιδιωτών, γνωστό ως «τουρίστες». Ξαφνικά, κάτι με τον κινηματογράφο, τις ταινίες που γυρίστηκαν εδώ και έκαναν επιτυχία ή τους λαμπερούς Έλληνες που διέπρεπαν στο εξωτερικό, γίναμε μόδα. Ο κόσμος τότε έβλεπε να καταφτάνουν από πλούσιοι και διάσημοι μέχρι και χίπις.

“The Golden Age of Greek Tourism”, έγραφε ο τύπος της εποχής και δεν έχουμε παράπονο. Άνθρωποι όλων των ειδών τίμησαν με την παρουσίας τους την Ελλάδα και απόλαυσαν την απλότητα, την αυθεντικότητα, τον ήλιο, την θάλασσα, τα νησιά και φυσικά την Αθήνα.

Υπήρξε κόσμος που ταξίδεψε στην Επίδαυρο με εκείνα τα παλιά λεωφορεία εκείνο το Σάββατο που έγινε μια μεγαλειώδης παράσταση όπερας. Ξεκίνησε στην ώρα της, αλλά λίγο μετά άρχισε να βρέχει και έτσι αναβλήθηκε. Την επομένη ο καιρός ήταν θαύμα και έτσι ο κόσμος στο κατάμεστο αρχαίο θέατρο παρακολούθησε την παράσταση χωρίς πρόβλημα. Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά γεγονότα όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο. Η μεγάλη ντίβα Μαρία Κάλλας στην πρώτη της εμφάνιση (1960) ως «Νόρμα» του Μπελίνι, στο αρχαίο θέατρο σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. Αμέσως, τόσο ο Μινωτής, όσο και η Επίδαυρος μπήκαν στο στόχαστρο. Τον Μινωτή τον ζητούσαν πια για συνεργασία μεγάλοι θεατρικοί οργανισμοί απ’ όλο τον κόσμο και το αρχαίο θέατρο θα δεχόταν πια προσωπικότητες όπως ο Herbert von Karajan και η Pina Bausch.

Μια και μιλάμε για Επίδαυρο, τουρίστες παρακολουθούν την ξεναγό να τους αφηγείται την ιστορία του θεάτρου, ενώ ένας τοπικός φωτογράφος απαθανατίζει την σκηνή. Έτος 1963. © DIMITRIS HARISSANIDIS / BENAKI MUSEUM PHOTOGRAPHIC ARCHIVES (ΦΑ 12_X69.66-11)

Τουρίστες φωτογραφίζουν εντυπωσιασμένοι μια γυναίκα με παραδοσιακή ενδυμασία, στο νησί της Κέρκυρας. © SERGE DE SAZO VIA GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE

Ανάμεσα στους χιλιάδες ανώνυμους τουρίστες, η Ελλάδα έγινε μόδα και στους διεθνείς stars. Το 1964, η Brigitte Bardot, μια καλλονή ηλικίας 30 ετών, βρέθηκε στην Μύκονο.

Στα μέσα του 20ου αιώνα, η Ελλάδα άρχισε να υποδέχεται τους πρώτους επισκέπτες αναψυχής – τους τουρίστες - οι οποίοι κολύμπησαν σε παρθένες θάλασσες και ανακάλυψαν στην ηπειρωτική χώρα όχι μόνο έναν αρχαίο πολιτισμό αλλά και έναν λαό με ήθη και έθιμα που, σε σύγκριση με τα δικά τους, ήταν πολύ διαφορετικά. Εξωτικός. Στην δεκαετία του ’30 καθιερώθηκε ένα από τα πρώτα συνθήματα, απλό αλλά έξυπνο, που στόχευε ξένους επισκέπτες ήταν “Το να πας στην Ελλάδα είναι σαν να γυρνάς σπίτι”.

 Τσάι για δύο με εκπληκτική θέα στους στύλους του Ολυμπίου Διός, στο ξενοδοχείο Royal Olympic Athens, 1969. © DIMITRIS HARISSIADIS 7 BENAKI MUSEUM PHOTOGRAPHIC ARCHIVES

Καθώς ο αριθμός των επισκεπτών αυξανόταν διαρκώς, αυξήθηκαν και οι μεγάλες αλλαγές και μεταμορφώσεις στον ελληνικό τουρισμό. Οι 71.000 αφίξεις το 1930, έγιναν 200.000 το 1955 και 400.000 το 1960. (Και για το σήμερα, μην ξεχνάμε ότι προ πανδημίας, το 2018, είχαμε περίπου 33 εκατομμύρια επισκέπτες.

Ας επιστρέψουμε όμως στη χρυσή εποχή, πριν από τα Jet-Ski και τις ξαπλώστρες ρεζερβέ, όταν ο Anthony Quinn χόρευε σε παραλία της Κρήτης συρτάκι, στο “Zorba the Greek”, η Sophia Loren κολυμπούσε στα νερά της Ύδρας με την ταινία “Boy on a Dolphin” και η Μελίνα με το “Ποτέ την Κυριακή” και με την “Φαίδρα” (φωτογραφία επάνω) διαφήμιζαν την Ελλάδα στο παγκόσμιο κοινό.

 Το στολίδι της Αθηναϊκής Ριβιέρας: Παραλία Αστήρ, 1961. © DIMITRIS HARISSANIDIS / BENAKI MUSEUM PHOTOGRAPHIC ARCHIVES

Ήταν η εποχή που η Ελλάδα είχε αφήσει πίσω της ένα ταραχώδες παρελθόν που σημαδεύτηκε από πόλεμο και εμφύλιο. Στο μυαλό πολλών Ευρωπαίων και Αμερικανών, ήταν μια χώρα που προσπαθούσε να σταθεί ξανά στα πόδια της, προικισμένη με εξαιρετική φυσική ομορφιά και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά.

Ο John Lennon και η Yoko Ono στην Αθήνα, 20 Νοεμβρίου 1969. © KEYSTONE / GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE

Το 1951, ο ΕΟΤ ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την κατασκευή ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων σε όλη τη χώρα. Στην αρχαία Επίδαυρο, στους Δελφούς και στο Μύκονο, καθώς και σε άλλες τοποθεσίες, τα ξενοδοχεία του μοντερνιστή αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη. Τα ξενοδοχεία που κατασκευάστηκαν στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος ονομάστηκαν Xenia (ξενοδοχεία που σχεδίασε η ομάδα αρχιτεκτόνων υπό τον Άρη Κωνσταντινίδη).

Η πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών, Ζακλίν Κένεντι στην Ακρόπολη, 12 Ιουνίου 1961. © BETTMANN / GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, έγιναν οι πρώτες συντονισμένες προσπάθειες στον τουριστικό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της επανίδρυσης του ΕΟΤ, του κρατικού φορέα που έθεσε τα θεμέλια για την προσέλκυση μαζικού τουρισμού. Η τεχνογνωσία που απέκτησε ο ΕΟΤ αυτά τα χρόνια θα αξιοποιηθεί αργότερα από τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος ανέπτυξε περαιτέρω την έννοια της ελληνικής φιλοξενίας.

Ένας από τους χορευτές της Όπερας του Παρισιού πηδά από μια βάρκα στα ανοικτά των ακτών της Επιδαύρου, 1965. © J. GAROFALO / PARIS MATCH VIA GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE

Εκείνα τα χρόνια μεγάλοι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε φεστιβάλ μουσικής και θεάτρου που εγκαινιάστηκαν και υπήρχε μια σπάνια διάθεση αισιοδοξίας στον αέρα. Όπως είπαμε η εμφάνιση της Κάλλας τους μάζεψε όλους, όπως και ο Δημήτρης Μητρόπουλος με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Λίγο αργότερα ο Herbert von Karajan και το θρυλικό ζευγάρι του κλασικού μπαλέτου Rudolf Nureyev – Margot Fontane θα έφερναν περαιτέρω αίγλη και διεθνή αναγνώριση στο Φεστιβάλ Αθηνών. Oι εργασίες στην παραλία του Αστέρα στην Βουλιαγμένη συνεχίστηκαν με γοργούς ρυθμούς ενώ μέσα στην Αθήνα ξεκίνησε η κατασκευή του ξενοδοχείου Hilton of Athens.

 Καθώς εξελίσσονταν η δεκαετία του 1960, η Ελλάδα άρχισε να υποδέχεται ολοένα και περισσότερους διεθνείς σταρ. Από την Romy Schneider και τον Alain Delon που ήρθαν μαζί με τον Luchino Visconti να παρακολούθησαν την Κατίνα Παξινού στην Επίδαυρο, μέχρι τον Kirk Douglas με την σύζυγο του (φωτογραφία επάνω), την Ingrid Bergman, την Audrey Hepburn, την Rachel Wells, τον Waren Beaty, τον sir Laurence Olivie, τον Jean Paul Belmondo και τον Marlon Brando που ο Ζιλ Ντασέν τον πήγε το 1958 να δει τον Παρθενώνα από κοντά (φωτογραφία κάτω) © KEYSTONE / GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE)

 Ύδρα 1960. Η Marianne Ihlen, με τον γιο της Axel Jensen Jr. στην αγκαλιά της, σε ένα τραπέζι με τον Leonard Cohen, έναν άγνωστο άνδρα φίλο, και το ζευγάρι των Αυστραλών συγγραφέων George Johnston και Charmain Clift.

(© JAMES BURKE / LIFE VIA GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE)

Με τόσα πολλά που συμβαίνουν, μία ή δύο διασκεδαστικές γκάφες ήταν αναπόφευκτες. Ένα τέτοιο παράδειγμα, που αναφέρεται στο βιβλίο του Κατσιγιάννη, συνέβη το 1972 όταν μια μπροσούρα του ΕΟΤ ενημέρωσε ξένους τουρίστες για το Γήπεδο Γκολφ Αφάντου στη Ρόδο. Απόλυτα ενθουσιασμένος, ένας Αμερικανός παίκτης γκολφ ταξίδεψε με τα κλαμπ του από τη Νέα Υόρκη στη Ρόδο για να ανακαλύψει ότι το γήπεδο ήταν ακόμα υπό κατασκευή.

Ήταν 1959 όταν ο Αριστοτέλης Ωνάσης φιλοξένησε τον Σερ Ουίνστον Τσόρτσιλ, στις καλοκαιρινές του διακοπές στην Ελλάδα. Τον πήγε κρουαζιέρα στα Ελληνικά νησιά με το μυθικό σκάφος του, την Christina.