ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Ημέρα της Γυναίκας: Το αίμα που πότισε τους δρόμους της Νέας Υόρκης
Οι υφάντρες στις 8 Μαρτίου του 1857 βγήκαν στους δρόμους του «Μεγάλου Μήλου» για να διαμαρτυρηθούν για τις συνθήκες εργασίας τους
Ως είθισται, η Ημέρα της Γυναίκας
εορτάζεται με αντεστραμμένα φαλλικά σύμβολα και σαφείς παραπομπές στον ερωτισμό, ο οποίος δεν προκύπτει ως συγκείμενο -καν ως παρακείμενο- σε ό,τι αφορά το νόημα της 8ης Μαρτίου. Η Ημέρα της Γυναίκας, σε ό,τι αφορά τον εορτασμό της, οπωσδήποτε δεν πρέπει να αναδεικνύει τη Γυναίκα ως τον αποδέκτη λατρείας για την ευμορφία, την αρμονία και το ρόλο που παίζει ως πηγή ευχαρίστησης. Αυτή η αποδοχή, που την Ημέρα της καθίσταται σαφής -ιδιαιτέρως τις προηγούμενες δύο δεκαετίες- την μετατρέπει σε ένα άψυχο αντικείμενο, το οποίο, ακριβώς επειδή είναι σπάνιο διότι τυγχάνει να έχει ανθρώπινες λειτουργίες, καλείται να τις καταπνίξει ώστε να παραμένει τοτέμ, τρόπον τινά πηγή ευχών.
Στην πραγματικότητα, η Ημέρα της Γυναίκας δεν είναι γιορτή. Είναι απεργία. Ο λόγος που θεσμοθετήθηκε, περνώντας από 40 κύματα, είναι πολύ σημαντικός για να γιορτάζεται με αρκουδάκια και ρομαντικά δείπνα. Διεκδικεί, μάλιστα, τα πρωτόλεια για ό,τι οδήγησε στην 1η Μαΐου του 1886, στο Σικάγο, που έφερε την εργατική Πρωτομαγιά.
Στις 8 Μαρτίου του 1857, οι υφάντρες στα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας της Νέας Υόρκης βγήκαν στους δρόμους, σε μια πορεία στην οποία διαμαρτυρήθηκαν για τις ειδεχθείς συνθήκες εργασίας και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους. Η Αστυνομία πήρε εντολές να πνίξει τη διαμαρτυρία εν τη γενέσει της και το ξύλο έπεφτε... στρέιτ θρου, όπως θα έλεγε και ο Γιώργος Ζαμπέτας. Το αίμα πότισε τους δρόμους της Νέας Υόρκης. Η πορεία άντεξε και απότοκο εκείνης της κίνησης ήταν το πρώτο εργατικό κίνημα Γυναικών.
Η πρόοδος, γενικώς αργή σε ό,τι αφορά αξιακά ζητήματα, και σε αυτήν την περίπτωση, στην οποία, πάντως, τα εμπόδια δεν αφορούσαν στην αδράνεια αλλά τη γενικότερη απαγόρευση, περπατούσε σαν ράθυμη χελώνα. Τα τριαντάφυλλα, πάντως, που δίδονται για να εκδηλωθεί ο συναισθηματισμός, υπήρξαν ένα άμικτα ανθρώπινο σύμβολο. Χρησιμοποιήθηκαν από μια μνημειώδη σουφραζέτα, την Έλεν Τοντ, η οποία, το 1911, έκανε μια ομιλία την οποία άρχισε με τη φράση «Ψωμί για όλους, τριαντάφυλλα επίσης», ορμώμενη από την αυτοκινητοπομπή γυναικών στο Ιλινόι, τον Ιούνιο του 1910, μια καμπάνια που αφορούσε στο δικαίωμα στην ψήφο. Ήταν ο τίτλος, άλλωστε, του ποιήματος του Τζέιμς Οπενχάιμ, το «Ψωμί και τριαντάφυλλα».
Είχε προηγηθεί, όμως, στις 8 Μαρτίου του 1908, η πορεία 15.000 γυναικών στη Νέα Υόρκη, στην οποία ζητούσαν λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς, δικαίωμα στην ψήφο και την απαγόρευση της παιδικής εργασίας. Ύστερα από αυτήν την πορεία, η Ημέρα θεσπίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες για τις 28 Φεβρουαρίου. Πρώτη φορά «γιορτάστηκε» το 1909.
Ήταν, πάντως, το 1910, που η λαμπρή Γερμανίδα φεμινίστρια με το ονοματεπώνυμο Κλάρα Ζέτκιν πείθει να καθιερωθεί, στη δεύτερη Διεθνή Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών Γυναικών στην Κοπεγχάγη, στις 8 Μαρτίου, στη μνήμη των υφάντρων και παίρνει 100 ψήφους από γυναίκες 17 χωρών. Ένα χρόνο μετά, η ημερομηνία που αποκλήθηκε Ημέρα της Γυναίκας ήταν η 19η Μαρτίου σε Αυστρία, Γερμανία, Ελβετία και Δανία.
Λιγότερο από μία εβδομάδα αργότερα, η τραγωδία παραφυλούσε: στις 25 Μαρτίου μια πυρκαγιά στην εταιρεία «Triangle Waist», στη Νέα Υόρκη, σκότωσε 146 μετανάστες εργάτες. Η επικήδεια παρέλαση, εν είδει σιωπηρής διαμαρτυρίας, που διοργανώθηκε από δύο συνδικάτα, το Εργατικό και το Διεθνές Κίνημα Υφάντρων, συγκέντρωσε πάνω από 100.000 ανθρώπους.
Αυτή η πορεία οδήγησε στη δημιουργία της Επιτροπής Ερευνών Εργοστασιών, με τη Φράνσις Πέρκινς να γίνεται η πρώτη γραμματέας της. Τα ευρήματα της Επιτροπής οδήγησαν στην τροποποίηση και τη δημιουργία νόμων στη Νέα Υόρκη, που αφορούσαν στον κατώτατο μισθό, τον προσανατολισμό ανθρώπων που έμειναν άνεργοι, ζητήματα ασφαλείας και την υποστήριξη των εργατών όταν μεγάλωναν και τελικά οδήγησαν στη Νέα Εργατική Συμφωνία που έγινε υπό τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Φραγκλίνο Ρούζβελτ.
Στις 8 Μαρτίου του 1914 θεσπίστηκε στη Γερμανία, για πρώτη φορά, η Ημέρα της Γυναίκας. Κι αν εξελίχθηκε σε ένα πρελούδιο μιας ερωτικής ιστορίας, οι ρίζες της έχουν τον ίδιο ρομαντισμό που έχουν το αίμα και ο θάνατος.
Στην πραγματικότητα, η Ημέρα της Γυναίκας δεν είναι γιορτή. Είναι απεργία. Ο λόγος που θεσμοθετήθηκε, περνώντας από 40 κύματα, είναι πολύ σημαντικός για να γιορτάζεται με αρκουδάκια και ρομαντικά δείπνα. Διεκδικεί, μάλιστα, τα πρωτόλεια για ό,τι οδήγησε στην 1η Μαΐου του 1886, στο Σικάγο, που έφερε την εργατική Πρωτομαγιά.
Στις 8 Μαρτίου του 1857, οι υφάντρες στα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας της Νέας Υόρκης βγήκαν στους δρόμους, σε μια πορεία στην οποία διαμαρτυρήθηκαν για τις ειδεχθείς συνθήκες εργασίας και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους. Η Αστυνομία πήρε εντολές να πνίξει τη διαμαρτυρία εν τη γενέσει της και το ξύλο έπεφτε... στρέιτ θρου, όπως θα έλεγε και ο Γιώργος Ζαμπέτας. Το αίμα πότισε τους δρόμους της Νέας Υόρκης. Η πορεία άντεξε και απότοκο εκείνης της κίνησης ήταν το πρώτο εργατικό κίνημα Γυναικών.
Η πρόοδος, γενικώς αργή σε ό,τι αφορά αξιακά ζητήματα, και σε αυτήν την περίπτωση, στην οποία, πάντως, τα εμπόδια δεν αφορούσαν στην αδράνεια αλλά τη γενικότερη απαγόρευση, περπατούσε σαν ράθυμη χελώνα. Τα τριαντάφυλλα, πάντως, που δίδονται για να εκδηλωθεί ο συναισθηματισμός, υπήρξαν ένα άμικτα ανθρώπινο σύμβολο. Χρησιμοποιήθηκαν από μια μνημειώδη σουφραζέτα, την Έλεν Τοντ, η οποία, το 1911, έκανε μια ομιλία την οποία άρχισε με τη φράση «Ψωμί για όλους, τριαντάφυλλα επίσης», ορμώμενη από την αυτοκινητοπομπή γυναικών στο Ιλινόι, τον Ιούνιο του 1910, μια καμπάνια που αφορούσε στο δικαίωμα στην ψήφο. Ήταν ο τίτλος, άλλωστε, του ποιήματος του Τζέιμς Οπενχάιμ, το «Ψωμί και τριαντάφυλλα».
Είχε προηγηθεί, όμως, στις 8 Μαρτίου του 1908, η πορεία 15.000 γυναικών στη Νέα Υόρκη, στην οποία ζητούσαν λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς, δικαίωμα στην ψήφο και την απαγόρευση της παιδικής εργασίας. Ύστερα από αυτήν την πορεία, η Ημέρα θεσπίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες για τις 28 Φεβρουαρίου. Πρώτη φορά «γιορτάστηκε» το 1909.
Ήταν, πάντως, το 1910, που η λαμπρή Γερμανίδα φεμινίστρια με το ονοματεπώνυμο Κλάρα Ζέτκιν πείθει να καθιερωθεί, στη δεύτερη Διεθνή Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών Γυναικών στην Κοπεγχάγη, στις 8 Μαρτίου, στη μνήμη των υφάντρων και παίρνει 100 ψήφους από γυναίκες 17 χωρών. Ένα χρόνο μετά, η ημερομηνία που αποκλήθηκε Ημέρα της Γυναίκας ήταν η 19η Μαρτίου σε Αυστρία, Γερμανία, Ελβετία και Δανία.
Λιγότερο από μία εβδομάδα αργότερα, η τραγωδία παραφυλούσε: στις 25 Μαρτίου μια πυρκαγιά στην εταιρεία «Triangle Waist», στη Νέα Υόρκη, σκότωσε 146 μετανάστες εργάτες. Η επικήδεια παρέλαση, εν είδει σιωπηρής διαμαρτυρίας, που διοργανώθηκε από δύο συνδικάτα, το Εργατικό και το Διεθνές Κίνημα Υφάντρων, συγκέντρωσε πάνω από 100.000 ανθρώπους.
Αυτή η πορεία οδήγησε στη δημιουργία της Επιτροπής Ερευνών Εργοστασιών, με τη Φράνσις Πέρκινς να γίνεται η πρώτη γραμματέας της. Τα ευρήματα της Επιτροπής οδήγησαν στην τροποποίηση και τη δημιουργία νόμων στη Νέα Υόρκη, που αφορούσαν στον κατώτατο μισθό, τον προσανατολισμό ανθρώπων που έμειναν άνεργοι, ζητήματα ασφαλείας και την υποστήριξη των εργατών όταν μεγάλωναν και τελικά οδήγησαν στη Νέα Εργατική Συμφωνία που έγινε υπό τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Φραγκλίνο Ρούζβελτ.
Στις 8 Μαρτίου του 1914 θεσπίστηκε στη Γερμανία, για πρώτη φορά, η Ημέρα της Γυναίκας. Κι αν εξελίχθηκε σε ένα πρελούδιο μιας ερωτικής ιστορίας, οι ρίζες της έχουν τον ίδιο ρομαντισμό που έχουν το αίμα και ο θάνατος.