Η Παρασκευή 24 Μαρτίου ήταν μια σπουδαία ημέρα για τον ελληνικό πολιτισμό, καθώς στο Μουσείο της Ακρόπολης πραγματοποιήθηκε η απόδοση των τριών θραυσμάτων από τις μετόπες, τη ζωφόρο και τα αετώματα του Παρθενώνα, που επιστράφηκαν από τα μουσεία του Βατικανού στο μνημείο στο οποίο ανήκουν. Η επανένωση αυτή έγινε χάρη στη σοβαρή και ουσιαστική εργασία όλων όσοι ασχολήθηκαν με αυτήν, τόσο από την Αγία Εδρα και τα μουσεία του Βατικανού όσο και από την ελληνική πλευρά, το Μουσείο της Ακρόπολης και το υπουργείο Πολιτισμού.

Το θραύσματα που αποδόθηκαν περιλαμβάνουν την κεφαλή ενός σκαφηφόρου (ιματιοφόρου) άνδρα, που ανήκει στον λίθο V της βόρειας ζωφόρου του Παρθενώνα, την κεφαλή ενός γενειοφόρου άνδρα, που αποδίδεται στη νότια μετόπη 16 της Κενταυρομαχίας, και, τέλος, την κεφαλή ενός αλόγου, που αποδίδεται σε αέτωμα. Πρόκειται για τη δεύτερη οριστική επανένωση τμημάτων από τα αρχιτεκτονικά Γλυπτά του Παρθενώνα, χωρίς όρους. Η κίνηση που έκανε πέρυσι η κυβέρνηση της περιφέρειας της Σικελίας, με την οριστική επιστροφή του θραύσματος Fagan, και που σήμερα συνεχίζει η Αγία Εδρα, με την επιστροφή των τριών θραυσμάτων από τα μουσεία του Βατικανού, αποτελεί την οδό όπου μπορεί και οφείλει να κινηθεί η βρετανική πλευρά, ακολουθώντας και την πλειονότητα του βρετανικού λαού, που επιθυμεί την οριστική επιστροφή και επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, αποδεικνύοντας έτσι τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Βρετανίας σε θέματα ηθικής και πολιτισμού. Ο Νίκος Σταμπολίδης, ο πρώτος γενικός διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, μιλάει στα «Π» για τα Γλυπτά, την επιστροφή τους και τον πάπα Φραγκίσκο.

11
Πώς αισθάνεστε που επιστράφηκαν από τα μουσεία του Βατικανού στο μνημείο στο οποίο ανήκουν, τον Παρθενώνα, τα τρία θραύσματα;

Αυτά τα αρχιτεκτονικά Γλυπτά του Παρθενώνα, που επιστρέφουν και επανενώνονται στο Μουσείο της Ακρόπολης, τοποθετούμενα στις θέσεις από τις οποίες προέρχονται, σε αυτές δηλαδή της αναδομής του Παρθενώνα, είναι αυτονόητο ότι είναι εξαιρετικά σημαντικές, καθώς η Ελλάδα προσπαθεί αμέσως μετά την ανεξαρτησία και τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους να επιστρέψουν όλα αυτά αρχιτεκτονικά Γλυπτά από την αναδομή του Παρθενώνα στο περιβάλλον που τα γέννησε και να επανενωθούν στο σπίτι τους, δηλαδή στο Μουσείο της Ακρόπολης. Προσπαθούμε, ιδιαίτερα το τελευταίο χρονικό διάστημα, μετά την απόφαση της Unesco τον Σεπτέμβριο του 2021, και έως τώρα έχουν υπάρξει δύο πολύ σημαντικά και ουσιαστικά αποτελέσματα. Πρώτον, η επιστροφή για πάντα του θραύσματος του λεγόμενου Fagan από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα, που συνετελέσθη στις αρχές Ιουνίου του 2022. Επίσης, τώρα πρόσφατα τα τρία εξαιρετικά κομμάτια, που προέρχονται από τη μετόπη 16 της νότιας πλευράς, με την Κενταυρομαχία, από τη ζωφόρο της βόρειας πλευράς, με τον νεαρό σκαφηφόρο, και ένα κεφάλι αλόγου, το οποίο πιθανότατα προέρχεται από τα αετώματα, μολονότι υπάρχουν κάποιες επιστημονικές παρατηρήσεις, οι οποίες θα ληφθούν υπόψη, για το πού ακριβώς πρέπει να τοποθετηθεί και με ποιον τρόπο, διότι υπάρχουν στυλιστικές διαφορές με τα υπόλοιπα άλογα, τόσο του δυτικού όσο και του ανατολικού αετώματος.

Πώς κρίνετε την πράξη του πάπα Φραγκίσκου;

Η πράξη αυτή είναι εξαιρετικά και διπλά σημαντική, διότι, όπως γνωρίζετε, υπήρχε άρνηση του προηγούμενου πάπα να επιστραφούν τα θραύσματα, πράγμα που σημαίνει ότι ο νυν πάπας δείχνει τον δρόμο urbi et orbi, όπως λέγεται στα λατινικά, δηλαδή και στην πόλη αλλά και στον κόσμο ολόκληρο. Οπου υπάρχει βούληση και θέληση, γίνεται πράξη και είναι μια πράξη πολύ σημαντική, διότι ο πάπας δεν ενήργησε ως αρχηγός του κράτους της πόλης του Βατικανού προς ένα άλλο κράτος, αλλά ως θρησκευτικός ηγέτης περίπου ενός δισεκατομμυρίου καθολικών σε ολόκληρο τον κόσμο.

Προσπαθούμε, ιδιαίτερα το τελευταίο χρονικό διάστημα, μετά την απόφαση της Unesco τον Σεπτέμβριο του 2021, και έως τώρα έχουν υπάρξει δύο πολύ σημαντικά και ουσιαστικά αποτελέσματα


Η χώρα μας τι ακριβώς ζητάει;

Αυτό που η Ελλάδα διατείνεται είναι ότι εμείς δεν έχουμε ζητήσει άλλα αντικείμενα -εκτός αν πρόκειται για πρόσφατες αρχαιοκαπηλίες, που έχουν γίνει μετά την απόφαση της Unesco το 1970-, αλλά τα παρθενώνεια Γλυπτά, επειδή αυτά ανήκουν στο σώμα του ίδιου του Παρθενώνα, του αριστουργήματος δηλαδή αυτού της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής, με τον υψηλό συμβολισμό. Δηλαδή, ο Παρθενώνας δεν είναι σύμβολο μόνο από άποψη αρχιτεκτονική, γλυπτική και αισθητική, αλλά μνημείο-σύμβολο της Unesco, δηλαδή ένα παγκόσμιο σύμβολο πολιτισμού και, φυσικά, σύμβολο της Δημοκρατίας. Της περίκλειας τουλάχιστον Δημοκρατίας του 5ου αιώνα π.Χ. Επομένως, αυτό που έχω να πω είναι ότι, σύμφωνα με τις στατιστικές που μας δίνουν βρετανικές εφημερίδες, όπως, για παράδειγμα, η «Sunday Times» τον Αύγουστο του 2022, το 78% του βρετανικού λαού επιθυμεί όχι μόνο την επιστροφή, αλλά και, κυρίως, την επανένωση των αρχιτεκτονικών Γλυπτών του Παρθενώνα, για να μπορεί αυτό το μνημείο, όσο τουλάχιστον μας το χάρισαν ο χρόνος και η Ιστορία, να είναι ενωμένο. Αυτό είναι μια πράξη σημαντική, διότι στον χειμαζόμενο κόσμο μας από κρίσεις οικονομικές, πανδημίες και πολέμους, ακόμα και από την αμφισβήτηση της Δημοκρατίας, αυτό που έκανε ο πάπας φανερώνει την ενότητα αυτού του κόσμου, καθώς είναι το σπίτι όλων των προγόνων όσων ανά την υφήλιο πρεσβεύουν τις αρχές και τις αξίες αυτού του κόσμου. Είναι ένα παγκόσμιο μνημείο, ουσιαστικά μοναδικό, και πιστεύω ότι οι Βρετανοί φίλοι μας θα κατανοήσουν ότι η επανένωση αυτή θα τους τιμήσει, διότι θα είναι πρωταγωνιστές μιας ηθικής αυτοκρατορίας.

Πώς βλέπετε την πρόταση των Βρετανών για δανεισμό των Γλυπτών στη χώρα μας;

Δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί κάτι τέτοιο.

Είστε αισιόδοξος;

Εάν δεν ήμουν αισιόδοξος, δεν θα ήμουν σε αυτήν τη θέση.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» 1/4/23