Μετά από 30 ολόκληρα χρόνια θα πατήσει την ορχήστρα του Αρχαίου θεάτρου
της Επιδαύρουο Δημήτρης Καταλειφός και για πρώτη φορά με πρωταγωνιστικό ρόλο, αυτόν του τυφλού Οιδίποδα στην τραγωδία «Οιδίπους επι Κολωνώ» του Σοφοκλή στις 4 και 5 Αυγούστου.
Μαζί του θα παίξει και μια εκλεκτή ομάδα πρωταγωνιστών -Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Αγγελική Παπαθεμελή, Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Μάξιμος Μουμούρης, Χρήστος Σαπουντζής, Γιώργος Νούσης- σε ένα σύνολο δεκατεσσάρων ηθοποιών, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Γιώργου Σκεύα, ενώ το έργο που θα κάνει πρεμιέρα στους Δελφούς στις 27 Ιουλίου, θα περιοδεύσει στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα.
Γιατί όμως δεν είχε τολμήσει ποτέ έως τώρα να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αρχαία τραγωδία;
Ο σπουδαίος ηθοποιός μιλάει στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ και τη Μαριάνθη Κουνιά για την απόφασή του να αναμετρηθεί με το ρόλο του Οιδίποδα, σε ένα έργο με αναφορές στην δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας και την αποδοχή του ξένου στο τελευταίο συγκλονιστικό έργο του Σοφοκλή.
Κατεβαίνετε στην Επίδαυρο για πρώτη φορά με πρωταγωνιστικό ρόλο. Γιατί τόσα χρόνια δεν είχε ξανασυμβεί αυτό;
Ήταν ένας συνδυασμός πραγμάτων. Από τη μια τα Καλοκαίρια κάναμε πρόβες συνήθως για έργα του Χειμώνα. Αλλά από την άλλη το απέφευγα κάπως γιατί εμένα μου αρέσουν περισσότερο οι κλειστοί χώροι και η τραγωδία είναι ένα είδος θεάτρου που θέλει ανοιχτό χώρο. Επίσης η τραγωδία έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και ήθελα να υπάρχουν για μένα κάποιες συνθήκες που να μου ταιριάζουν καλύτερα. Γενικά δίσταζα. Αλλά επειδή πέρασαν τα χρόνια, είπα ας το τολμήσω κι εγώ.
Και φέτος πως το αποφασίσατε;
Με τον σκηνοθέτη τον Γιώργο Σκεύα έχουμε συνεργαστεί σε τέσσερα ακόμα έργα και γνωριζόμαστε πολύ καλά. Του έχω εμπιστοσύνη. Έπειτα μου άρεσε πολύ το έργο και ο συγκεκριμένος ρόλος. Έτσι όλα αυτά, η πρόταση του σκηνοθέτη, η επιθυμία για τον ρόλο αυτόν και ο χρόνος που φεύγει, με ώθησαν να το τολμήσω.
Είναι εύκολος αυτός ο ρόλος;
Δεν υπάρχει κανένας ρόλος εύκολος σε κανένα έργο αν θέλεις να έχει νόημα πρώτα για σένα και μετά για όσους το δουν. Ο Οδίποδας επί Κολωνώ είναι μια σπουδαία τραγωδία, το τελευταίο έργο του Σοφοκλή και θα παιχτεί σε ένα από τα ωραιότερα θέατρα του κόσμου. Όλα αυτά έχουν μια βαρύτητα που κανείς δεν μπορεί να την αγνοήσει. Εγώ κάνω ότι καλύτερο μπορώ όπως έκανα σε όλους τους ρόλους που έχω έως τώρα παίξει, είτε σε μικρό, είτε σε μεγάλο θέατρο. Όπου και να παίζω είναι ιερός χώρος.
Τι σας δυσκόλεψε πιο πολύ;
Οι δυσκολίες είναι ότι ο Οιδίποδας είναι τυφλός, ότι είναι ανοιχτό το θέατρο, ότι έχει μεγάλα και έντονα συναισθήματα και όλα έχουν ένα μέγεθος πέραν του φυσικού και ρεαλιστικού. Και πρέπει ο ηθοποιός να κατακτήσει αυτό το μέγεθος, αλλά από την άλλη αυτό να είναι και ανθρώπινο. Αυτό είναι πάντα μια ειδική δυσκολία που έχει η τραγωδία. Γιαυτό και τα τελευταία χρόνια οι παραστάσεις γίνονται με τα μικρόφωνα -«ψείρες». Οπότε πρέπει ο ηθοποιός να βρίσκεται και σε μια συνεργασία με τον ηχολήπτη.
Τι ανακαλύψατε δουλεύοντας αυτόν τον ρόλο;
Συνειδητοποίησα πως ένας πολύ μεγάλος Έλληνας συγγραφέας όπως είναι ο Σοφοκλής αναρωτιέται χιλιάδες χρόνια πριν για την ύπαρξη, όπως ακριβώς αναρωτιούνται και οι μεγάλοι συγγραφείς του 20ου -21ου αιώνα. Όπως για παράδειγμα τον Μπέκετ που είχα την τιμή να παίξω αρκετές φορές. Ο Οιδίποδας διαπραγματεύεται το αιώνιο ερώτημα της ύπαρξης. Πως καταλήγει ο άνθρωπος. Του Οιδίποδα του έλαχαν απίστευτες συμφορές και από την άλλη στο τέλος βλέπουμε πως έχει έναν ηρωικό θάνατο και φεύγει δικαιωμένος. Σαν οι Θεοί να ανεβοκατεβάζουν τον άνθρωπο μια κάτω μια πάνω. Αυτό είναι ένα αιώνιο ερώτημα. Ποιος μας φέρνει τα καλά και ποιος τα κακά που βιώνουμε. Είμαστε υπαίτιοι εμείς για αυτή ή απλώς παίγνια των Θεών; Αυτό το έργο θέτει μόνο ερωτήματα, όπως όλες οι τραγωδίες.
Τι σας συγκινεί πιο πολύ σε αυτό το έργο;
Η ανάγκη του Οιδίποδα να αποδείξει ότι δεν φταίει για τα φρικτά εγκλήματα του, που σκότωσε τον πατέρα του και έκανε παιδιά με τη μητέρα του. Σε όλο το έργο προσπαθεί να δείξει ότι είναι αθώος. Αυτή η ανάγκη του να αθωώσει τον εαυτόν του με συγκινεί πολύ.
Ο Οιδίποδας καταλήγει στην Αθήνα για να πεθάνει. Τι συμβολίζει η Αθήνα;
Θέλει να πεθάνει όπου τον αποδεχτούν. Και αυτό συμβαίνει στην Αθήνα. Ο Σοφοκλής που ήταν Αθηναίος παρουσιάζει την Αθήνα ως την ιδανική πολιτεία, που δείχνει μεγάλη ανθρωπιά για τους κατατρεγμένους ανθρώπους. Εξυμνεί την Αθήνα.
Πως είναι ένας κόσμος με ανθρωπιά;
Μια πολιτεία με ανθρωπιά είναι αυτή στην οποία κυριαρχεί η δικαιοσύνη. Αυτό σημαίνει πως δίνεις την ευκαιρία σε οποιονδήποτε άνθρωπο να απολογηθεί, να εξηγήσει. Δηλαδή σέβεται τον άνθρωπο, τα δικαιώματά του και το δίκιο του. Και επειδή δεν βρίσκεται συχνά μια τέτοια πολιτεία, ο Οιδίποδας πεθαίνοντας αφήνει ένα μυστικό στον Θησέα, που δεν μαθαίνουμε ποτέ. Αλλά όποιος ερμηνεύσει καλά το έργο, πιστεύω πως το μυστικό έχει να κάνει με το ότι ο άνθρωπος είναι ένα τίποτα και γιαυτό οι ηγέτες δεν πρέπει να έχουν αλαζονεία, αλλά μόνο ταπεινότητα και κατανόηση για τους ανθρώπους.
Πως έρχεται στο σήμερα αυτό το έργο;
Το έργο αυτό κουμπώνει απόλυτα στη σημερινή εποχή. Ο πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα έπαρσης και αλαζονείας. Ενώ ο Οιδίποδας τονίζει ότι δεν υπάρχει αθανασία, ο άνθρωπος είναι θνητός, άρα πρέπει να έχει έναν σεβασμό στον διπλανό του. Αυτό του έμαθε η ζωή μέσα από τις συμφορές του.
Πώς θα χαρακτηρίζατε την εποχή μας;
Μεταλλαγμένη. Ζούμε σε μια τεράστια καμπή με την επικράτηση της τεχνολογίας που έχει αλλάξει τον κόσμο απίστευτα. Δυστυχώς σε λίγο καιρό θα μειώνονται οι θέσεις εργασίας και τις αναλαμβάνουν οι μηχανές. Επίσης οι άνθρωποι θα απομονώνονται στα κινητά και τα lap top τους, όλα θα είναι για πούλημα και σαν τρελοί όλοι θα τρέχουν για να κάνουν τουρισμό και η πνευματικότητα θα μειώνεται όλο και περισσότερο και θα επικρατεί ο εγωισμός. Και έτσι θα υπάρχουν λίγοι πλούσιοι και πάρα πολύ φτωχοί. Αισθάνομαι πως βρισκόμαστε σε μια εποχή πολύ άσχημη.
Σας τρομάζει αυτή η μετάλλαξη;
Ναι πάρα πολύ και δεν θέλω να είμαι καθόλου μέρος της. Προσπαθώ να καταφεύγω στα δικά μου όνειρα, στην Τέχνη, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να αντέξω αυτό το πράγμα που υπάρχει γύρω μου. Με απωθεί αυτή η εποχή.
Τα νέα παιδιά, στα οποία διδάσκετε υποκριτική πως είναι;
Έχουν πολύ ταλέντο, μεγάλες δυνατότητες, ευαισθησία αλλά και μεγάλη θλίψη. Γιατί βλέπουν τι τα περιμένει στον εργασιακό χώρο. Μακάρι να βρουν λύσεις, να αντισταθούν και να αλλάξουν τον κόσμο. Μόνο από αυτά τα παιδιά υπάρχει ελπίδα. Πρέπει να καταλάβουν αυτό που λέει και το έργο. Ότι το μέτρο των πάντων είναι ο άνθρωπος. Όταν αυτό χαθεί και πάρει τη θέση του το χρήμα, η αλαζονεία, χάθηκαν όλα. Άρα οι νέοι άνθρωποι πρέπει να επιστρέψουν σε αυτήν την αξία.
Πως είναι σήμερα το επάγγελμα του ηθοποιού;
Το επάγγελμα του ηθοποιού έχει γίνει δυστυχώς μόνο επάγγελμα. Ενώ κανονικά η δουλειά του ηθοποιού θα έπρεπε να είναι λειτούργημα.
Οι μισθοί στην τηλεόραση ή το θέατρο επιτρέπουν σε έναν καλλιτέχνη να επιβιώνει;
Όταν η αξία της ζωής έχει γίνει μόνο η επιβίωση, δυστυχώς δεν μπορείς να κατηγορήσεις κάποιον που για να ζήσει θα κάνει και πράγματα που δεν αξίζουν, αλλά προβάλλονται σαν αριστουργήματα. Σήμερα επικρατεί αυτό που πουλάει. Και μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο σημερινός ηθοποιός πρέπει να παίζει διαρκώς σε επιτυχίες. Αυτό όμως δεν είναι τέχνη. Αυτό είναι προϊόντα που πουλάνε. Η Τέχνη έχει μια αγωνία, ένα ψάξιμο, μια πνευματικότητα, ένα ρίσκο. Δεν είναι συνταγή τηλεθέασης. Όλα σήμερα είναι για πούλημα.
Θα επιχειρίσετε ξανά του χρόνου να ανεβάσετε Αρχαίο Δράμα;
Επειδή κοντεύω τα 70 δεν ξέρω αν θα έχω ξανά τις δυνάμεις και για πόσο. Μακάρι η ζωή να μου δώσει δύναμη να το ξανακάνω. Γιατί η τραγωδία είναι ένα είδος που θέλει μεγάλη καλλιέργεια. Αλλά εξαρτάται πολύ και από τις βιολογικές δυνάμεις. Μακάρι να είχα αυτήν την τύχη.
