Σπαράγματα επιγραφών που φέρουν το όνομα της Αρτέμιδος βρέθηκαν τον Αύγουστο στη συστηματική ανασκαφή που εδώ και δέκα χρόνια πραγματοποιείται στα λείψανα ιερού στην Αμάρυνθο της Εύβοιας. Σπαράγματα που επιβεβαίωσαν πέραν κάθε αμφισβήτησης ότι επρόκειτο όντως για το ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος, από τα πλέον φημισμένα της Εύβοιας. «Στις επιγραφές αναφέρεται όμως και το όνομα του δίδυμου αδελφού της θεάς, του Απόλλωνα (λατρευόταν στη γειτονική Ερέτρια), αλλά και της μητέρας τους Λητώς» λέει στην «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ του Τύπου» η διακεκριμένη αρχαιολόγος και επίτιμη έφορος Αρχαιοτήτων Εύβοιας Αμαλία Καραπασχαλίδου.

Η ανασκαφή πραγματοποιείται από ομάδα Ελληνοελβετών αρχαιολόγων υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Karl Reber του Πανεπιστημίου της Λωζάννης, διευθυντή της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα, και της κυρίας Αμαλίας Καραπασχαλίδου. Χρηματοδοτείται μάλιστα από ιδιώτες χορηγούς που έχει βρει η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή. Στη φετινή ανασκαφή που διήρκεσε έξι εβδομάδες -όλον τον Αύγουστο και μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου- εντοπίστηκαν επίσης κτίρια διαφόρων εποχών και μία υπόγεια κρήνη.

«Για την κατασκευή της χρησιμοποιήθηκε υλικό σε δεύτερη χρήση, δηλαδή υλικό από προϋπάρχοντα κτίρια του ιερού. Εντοπίσαμε στο κέντρο και ένα πηγάδι που είχε μέσα χάλκινα νομίσματα που εξετάζουμε αυτή τη στιγμή» λέει η κυρία Καραπασχαλίδου. Για την ίδια τα νομίσματα αυτά έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον. Είναι πολλά, αλλά δεν βρέθηκαν όλα συγκεντρωμένα σε ένα σημείο ή σε ένα σκεύος (οπότε θα χαρακτηρίζονταν θησαυρός). Οταν τη ρωτάμε αν αυτό σημαίνει ότι ενδεχομένως πετούσαν νομίσματα για να κάνουν ευχή οι επισκέπτες του ιερού, η κυρία Καραπασχαλίδου είναι εξαιρετικά προσεκτική. Είναι όμως κάτι που μελετούν και προσπαθούν να τεκμηριώσουν.

Τα μυστικά του ιερού είναι πολλά, όμως δεν προστατεύθηκαν όλα στο πέρασμα των αιώνων. Υλικά του χώρου χρησιμοποιήθηκαν από τους Ρωμαίους για κατασκευές ή απλά καταστράφηκαν, ενώ μαρτυρίες αναφέρουν ότι τον περασμένο αιώνα έφταναν εργάτες με πλοία για να μεταφέρουν υλικά του ιερού στον Ωρωπό για διάφορες κατασκευές. «Μάλιστα βρήκαμε μέσα στο ιερό και έναν ασβεστοκάμινο που έφτιαξαν για να λιώνουν επιτόπου τα υλικά!» μας λέει η επίτιμη έφορος. Ιχνη για το πέρασμα αρχαιοκαπήλων υπάρχουν; Και πάλι είναι εξαιρετικά επιφυλακτική η κυρία Καραπασχαλίδου. «Προφορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι τον περασμένο αιώνα κατά τις εργασίες για την κατασκευή δρόμου και έργων υποδομής βρέθηκαν διάφορες αρχαιότητες, ακόμα και αγάλματα. Καθώς τότε δεν υπήρχε Αρχαιολογική Υπηρεσία να κάνει ελέγχους, αυτά δεν παραδόθηκαν ποτέ».

Πάντως στον χώρο της ανασκαφής έχουν βρεθεί σπαράγματα αγαλμάτων, με πιο χαρακτηριστικό ένα θραύσμα γυναικείου χεριού, συγκεκριμένα η παλάμη από τον καρπό και κάτω. Φαίνεται ότι κρατούσε πυρσό. Η στοά του ιερού (χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ.) που πλαισίωνε την ανατολική και τη βόρεια πλευρά είναι μνημειώδης. «Πραγματικά δεν ξέρουμε πού τελειώνει η κεντρική στοά. Τα στοιχεία μαρτυρούν ότι υπήρχε πατημένος δρόμος με δύο μεγάλες πύλες από τις οποίες περνούσαν τα άρματα. Στην περιοχή γίνονται φημισμένοι αγώνες και γιορτή με λαμπαδηδρομία από την Ερέτρια ως την Αμάρυνθο». Υπάρχουν μάλιστα σκέψεις να απαλλοτριωθούν γειτονικά οικόπεδα για να επεκταθεί η ανασκαφή, αφού όλα μαρτυρούν ότι κρύβει πολλά μυστικά και πλούτο ακόμα.

Σύμφωνα με τις αρχαίες γραπτές πηγές, το ιερό αυτό υπήρξε από τα σημαντικότερα της Εύβοιας. Η ύπαρξή του είναι γνωστή από το 10ο βιβλίο του Ρωμαίου γεωγράφου Στράβωνα. «Δυστυχώς, δεν είχαμε Παυσανία στην περιοχή για να καταγράψει την ιστορία του» λέει η κυρία Καραπασχαλίδου. Από τον 19ο αιώνα οι αρχαιολόγοι προσπάθησαν να εντοπίσουν το συγκεκριμένο ιερό, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατόν, παρά τις πολλές υποθέσεις, εξαιτίας της λανθασμένης ένδειξης της απόστασης στο κείμενο του Στράβωνα. Οπως ορθά απέδειξε ο καθηγητής Denis Knoepfler, ιστορικός και επιγραφικός στο Πανεπιστήμιο του Neuchâtel (Ελβετία) και στο Collège de France, το ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος δεν βρισκόταν σε απόσταση επτά σταδίων (δηλαδή 1,5 χλμ.) από την πόλη της Ερέτριας, όπως αναφέρει ο Στράβων, αλλά σε απόσταση 60 σταδίων (δηλαδή 11 χλμ.).

Από την Κατερίνα Ι. Ανέστη

Πηγή:Eλευθερία του Τύπου