Στο Θέατρο Τόπος Αλλού έκανε πρεμιέρα πιρν λίγες μέρες το έργο «Οι δρόμοι του χιονιού» του Νίκου Καμτσή, ένα έργο για την περιπέτεια της μετανάστευσης, που, ως αποτέλεσμα μιας τριετούς έρευνας, παρουσιάζει πραγματικές ιστορίες και μιλάει στην ψυχή του θεατή.

Η παράσταση είναι αποτέλεσμα μιας συνεργασίας τριών ευρωπαϊκών θεατρικών οργανισμών. Το Θέατρο Τόπος Αλλού βασίστηκε στην έρευνα του Κέντρου Σπουδών Λαϊκού Θεάτρου και συνεργάστηκε με τον ιταλικό θεατρικό οργανισμό AIDA FONDAZIONE και το KRZYK theater από την Πολωνία. Είναι το δεύτερο μέρος μιας πορείας που ξεκίνησε με έρευνα, συναντήσεις και συνεντεύξεις με πραγματικούς μετανάστες, πρωταγωνιστές της μεταναστευτικής περιπέτειας. Οι καλλιτέχνες μέσα από τη συνεργασία τους καταθέτουν όχι μόνο τις τεχνικές και τις φόρμες τους άλλα και την εμπειρία του τόπου τους πάνω στη μετανάστευση. 

Συναντήσαμε τον κ. Καμτσή και μιλήσαμε μαζί του, για να μάθουμε περισσότερα για αυτήν τη μεγάλη έρευνα που έκανε πάνω στο πιο φλέγον θέμα της κοινωνίας μας σήμερα, το μεταναστευτικό.

Η παράσταση είναι αποτέλεσμα μιας έρευνας τριών ετών. Πώς ξεκίνησε αυτή η έρευνα και από ποια στάδια πέρασε ώστε να φτάσει να γίνει παράσταση;

H έρευνα ξεκίνησε από 2 αφετηρίες. Πρώτα, το φαινόμενο, το οποίο είναι πολυσύνθετο και αμφίσημο. Οι Έλληνες έχουμε στο γονίδιό μας τη μετανάστευση - και σαν μετανάστες οι ίδιοι και σαν υποδοχείς μεταναστών. Έτσι, η έρευνα ορίστηκε σε έναν χρονικό ορίζοντα 70 χρόνων, από το 1945 μέχρι το 2010. Έρευνα στα αρχεία, αλλά και έρευνα με συνεντεύξεις σε πραγματικούς μετανάστες α’ και β’ γενιάς. Μια δεύτερη αφετηρία ήταν το documentary theatre σαν σκηνική φόρμα και το πόσο αυτό το θέατρο μπορεί να αποδώσει, με ποιητικό τρόπο, το τραγικό θέμα του ξεριζωμού και του διαχωρισμού των οικογενειών. Πώς μπορεί δηλαδή η ιστορία να γίνει συγκίνηση και να διαμορφώσει τις συνειδήσεις των σύγχρονων ανθρώπων που θα δουν την παράσταση και που είδαν μετανάστες να έρχονται τα προηγούμενα χρόνια και να ζουν μαζί τους.

Πίσω από την επίσημη ιστορία, την ιστορία που γράφεται από τους ιστορικούς και μένουν στα αρχεία, κρύβονται μικρές ιστορίες, προσωπικά βιώματα και μνήμες που είναι για όλη τη ζωή των ανθρώπων ζωντανά.

Ποιες δυσκολίες συναντήσατε κατά τη διάρκεια των τριών ετών;

Οι δυσκολίες ήταν πολλές. Μερικές δυσάρεστες και μερικές ευχάριστες. Δύσκολο ήταν να ανοίξουν τα στόματα και να μας πουν την ιστορία τους. Όχι ότι υπήρχε φόβος, αλλά μία προκατάληψη της μορφής «Ποιοι είναι αυτοί που με ρωτάνε» και «θα γίνει η ζωή μου θέατρο».

Οι δυσκολίες που ήταν ευχάριστες ήταν αυτές που συμβαίνουν πάνω στη σκηνή. Και οι οποίες ξεπερνιούνται με την προσπάθεια και την κατάθεση ψυχής των ηθοποιών και των συνεργατών. Και σ' αυτό υπήρξα πολύ ευτυχής.

Ποιες χαρές συναντήσατε στη διαδρομή αυτή;

Η χαρά είναι πάντα στο ίδιο επίπεδο όταν κάτι που έχεις στη φαντασία σου παίρνει σάρκα και οστά και βρίσκει την υλοποίησή του στα πρόσωπα των ηθοποιών που καταθέτουν τις δικές τους μνήμες, γνώσεις, εμπειρία.

Στην παράσταση αυτή είχα επίσης τη χαρά να συνεργαστώ με ξένους ηθοποιούς, οι οποίοι έχουν μία τρομερά επαγγελματική συνείδηση και μία κατάρτιση διαφορετική από τη δική μας, και αυτό ήταν επίσης ένα κέρδος. Χαρά είναι επίσης όταν βλέπεις ότι και το θέμα και η παράστασή έχει αποδοχή όχι μόνο από το ελληνικό κοινό αλλά και από το ξένο. Η παράστασή ετοιμάζεται να ταξιδέψει στην Πολωνία τον Μάρτιο, όπου θα φιλοξενηθούμε από το theatre KRZYK και τον Μάιο από το θέατρο AIDA FONDAZIONE στη Βερόνα, τη Μάντοβα και τη Βιτσέντζα.

Τι σας συγκλόνισε περισσότερο από τις ιστορίες των ανθρώπων αυτών;

Η προσωπική περιπέτεια του ξεριζωμού και του διαχωρισμού οικογενειών. Παιδιά μικρά που μένουν πίσω στους παππούδες και που μεγαλώνουν ερήμην της μητέρας και του πατέρα, που θα τα συναντήσουν όταν μεγαλώσουν. Αυτό είναι κάτι που όταν σου το περιγράφουν μένεις άφωνος και δεν έχεις να αρθρώσεις ούτε έναν παρηγορητικό λόγο. Όλα τα λόγια καθίστανται λίγα και άχρηστα. Άνθρωποι δημιουργικοί που έχουν κάνει τον αγώνα τους και εξελίχθηκαν χρειάζεται κάτω από κακές πολιτικές συνθήκες να ξαναρχίσουν από την αρχή. Και ξέρετε, αυτός ο Σισύφειος αγώνας δεν είναι ευχάριστος και δεν γίνεται με την ίδια δύναμη.

Ποια είναι τα κύρια σημεία του μεγάλου θέματος της μετανάστευσης που φωτίζει το έργο;

Ο συνδυασμός του κοινωνικού και προσωπικού. Πώς ένα κοινωνικό γεγονός που είναι θέμα της ιστορίας, της στατιστικής, της κοινωνιολογίας που τα εξηγούν πολύ ωραία, γίνεται και συμπυκνώνεται σε ένα προσωπικό βίωμα, μια συνταρακτική πηγαία αφήγηση, ένα άδειο βλέμμα. Μία πρόταση που ξεκίνησε και δεν θέλει να τελειώσει, ένα βλέμμα που δεν θέλει να δει πίσω του. Αυτό το μικρό γεγονός γίνεται τεράστιο και αποκτάει μια συμπαντική διάσταση όταν αποδίδεται πάνω στη σκηνή και, πλέον, το προσωπικό στοιχείο γίνεται παγκόσμιο και η ελληνική, η πολωνική, βουλγάρικη μετανάστευση νιώθεις ότι αφορά οποιονδήποτε πάνω στον πλανήτη.

Με ποιους ανθρώπους-μετανάστες μιλήσατε; Τι αποκομίσατε από την επαφής σας με αυτούς;

Με πάρα πολλούς και με πολλούς τρόπους. Με προσωπικές συνεντεύξεις, mail, γράμματα κ.λπ. Αποκόμισα περισσότερη ανθρωπιά και κατανόηση για τους ανθρώπους. Λέω περισσότερη, διότι οι άνθρωποι του θεάτρου καταλαβαίνουν τους ανθρώπους περισσότερο από τους άλλους, επειδή έχουν να κάνουν με ρόλους και άρα ανθρώπους και ανθρώπινες καταστάσεις. Στο θέμα της μετανάστευσης αυτό γίνεται ακόμη περισσότερο. Μία νέα σε ηλικία ηθοποιός, σαν την Άντρια Ράπτη, που δεν έχει γνωρίσει πόλεμο (όπως όλοι μας άλλωστε) έρχεται σε επαφή με μία γυναίκα που υπήρξε μωρό την περίοδο του εμφυλίου, έφυγε στη Βουλγαρία σαν παιδί και επιστρέφει στην Ελλάδα σαν ενήλικας. Δύο φορές και παντού μετανάστρια. Η Άντα Κουγιά (Τσβέτα) που έρχεται από ένα χωριό της Βουλγαρίας και χωρίς τίποτα στα χέρια της περνάει τον Έβρο για να βρει μία καινούργια ζωή, φέρνοντας μαζί της όλες τις μνήμες της μέσα σε... κονσέρβες (κασέτες). Και προσπαθεί να τις διασώσει και έτσι να διασώσει και την ταυτότητά της. Πάνω στον πλανήτη έχουμε όλοι ένα στιγμα. Όταν φεύγεις από τον τόπο σου, αυτό το στίγμα χάνεται και πρέπει να ξαναβρεθεί. Και αυτό είναι δύσκολο.

Τι πιστεύετε πως μπορεί να απαλύνει τον πόνο αυτών των ανθρώπων;

Ο πόνος από την απώλεια δεν απαλύνεται ποτέ. Μένει εκεί σαν μνήμη και πονάει πάντα.

Πώς μπορεί η τέχνη και συγκεκριμένα το θέατρο να βοηθήσει στο θέμα της μετανάστευσης;

Μπορεί πολύ καλά. Η εικόνα που δίνει η τέχνη σε τέτοια τραυματικά παγκόσμια φαινόμενα είναι και ποιητική αλλά και στοχαστική. Τέτοιες παραστάσεις, που είναι προς «χρήση» του θεατή και όχι προς «κατανάλωση», φωτίζουν, εξηγούν, αναλύουν ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός και αυτό ευαισθητοποιεί τον κόσμο, ώστε να αντιμετωπίζει τα γεγονότα με αισθήματα ανθρωπισμού, μακριά από φασισμούς και κάθε είδους αποκλεισμούς και ρατσισμούς. Δεν νομίζω ότι κάποιον που θα συγκινήσει μία παράσταση σαν τη δική μας θα τον δούμε να φωνάζει έξω από σχολεία, επειδή εκεί πηγαίνουν το απόγευμα κάποια παιδιά από τις προσφυγικές δομές.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Ένα κορίτσι μπαίνει σε μια ξένη γη παράνομα. Μέσα από την περιπέτεια της δίωξής της ξετυλίγεται μια ζωή γεμάτη ευαισθησία, ρομαντισμό, παιδιάστικη αφοπλιστική αφέλεια και ενθουσιασμό. Ταυτόχρονα μας μεταφέρει όλη την τραγωδία της σύγκρουσης των πολιτισμών των ανθρώπων. Τα ιδεολογικά και θρησκευτικά τους πιστεύω, η φιλοσοφία τους, τα όνειρα και οι προσδοκίες τους ξεριζώνονται από τη γη τους και μεταφυτεύονται βίαια σε μια άλλη γη. Τις περισσότερες φορές εχθρική και αφιλόξενη.

Κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 8:30 μ.μ. Κυριακή 7:30 μ.μ.
Κείμενο-Σκηνοθεσία-φωτισμοί: Νίκος Καμτσής
Σκηνικό: Νίκος Καμτσής-Μίκα Πανάγου
Κοστούμια-κατασκευή αντικειμένων: Μίκα Πανάγου
Μουσική σύνθεση/Επιμέλεια: Χρήστος Ξενάκης
Κίνηση: Marek Koschiolek (KRZYK theater )
Χορογραφίa: Μάγδα Γεροσίδερη
Στίχοι: Νίκος Καμτσής
Video: Anna Giniewska (KRZYK theater)
PublicRelation-Επικοινωνία: Canard qui parle

Παίζουν οι: Λαμπρινή Θάνου, Νίκος Καραστέργιος, Άντα Κουγιά, Άντρια Ράπτη, Σάκης Τσινιάρος, Χριστίνα Δημητριάδη, Στεφανία Γκουρνέλου.

Tιμές εισιτηρίων
Κανονικά: 10 ευρώ
GROUP πάνω από 8 άτομα: 8 ευρώ
Σπουδαστές, τρίτη ηλικία, άνεργοι, αλλοδαποί: ειδικές τιμές (κατόπιν κράτησης)
Δεχόμαστε όλες τις πιστωτικές και Χρεωστικές κάρτες

Από 18 Νοεμβρίου στο ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ
Κεφαλληνίας 17 &Κυκλάδων, Κυψέλη
2108656004, 2108679535
www.topos-allou.gr
toposallou@toposallou.gr