Η οµιλία και οι παρεµβάσεις του Πούτιν στις ερωτήσεις και απαντήσεις που ακολούθησαν την οµιλία του (στις 27 Οκτωβρίου 2022 στο Βαλντάι) θα πρέπει να αναλυθούν ως ένα συνεκτικό όραµα για το παρελθόν, το παρόν και το µέλλον. Εδώ σας προσφέρουµε τα 10 πιο σηµαντικά σηµεία, όπως τα αλιεύσαµε στους «Asia Times»:
1. «Ο κόσµος είναι µάρτυρας της υποβάθµισης των παγκόσµιων θεσµών, της διάβρωσης της αρχής της συλλογικής ασφάλειας, της αντικατάστασης του ∆ιεθνούς ∆ικαίου από τις “κυρώσεις”».
2. «Ακόµα και στο αποκορύφωµα του Ψυχρού Πολέµου κανείς δεν αρνήθηκε την ύπαρξη του πολιτισµού και της Τέχνης του Αλλου. Σήµερα, στη ∆ύση, κάθε εναλλακτική άποψη κηρύσσεται ανατρεπτική».
3. «Οι Ναζί έκαιγαν βιβλία. Τώρα οι ∆υτικοί πατέρες του “φιλελευθερισµού” απαγορεύουν τον Ντοστογιέφσκι».
4. «Η Ρωσία δεν θεωρούσε και δεν θεωρεί τον εαυτό της εχθρό της ∆ύσης».
5. «Η Ρωσία προσπάθησε να οικοδοµήσει σχέσεις µε τη ∆ύση και το ΝΑΤΟ - να ζήσουν µαζί ειρηνικά και αρµονικά. Η απάντησή τους σε κάθε συνεργασία ήταν απλώς “όχι”».
6. «“Εν µέρει” η κατάσταση µεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας µπορεί να θεωρηθεί εµφύλιος πόλεµος: Οταν δηµιούργησαν την Ουκρανία, οι Μπολσεβίκοι την προίκισαν µε αρχέγονα ρώσικα εδάφη - της έδωσαν όλη τη Μικρή Ρωσία, ολόκληρη την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, ολόκληρο το Ντονµπάς».
7. «Οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι είναι ένας λαός - αυτό είναι ιστορικό γεγονός. Η Ουκρανία εξελίχθηκε ως ένα τεχνητό κράτος. Η µόνη χώρα που µπορεί να εγγυηθεί την κυριαρχία της είναι η χώρα που τη δηµιούργησε - η Ρωσία».
8. «Ο µονοπολικός κόσµος φτάνει στο τέλος του. Η ∆ύση είναι ανίκανη να κυβερνήσει µόνη της τον κόσµο. Ο κόσµος βρίσκεται σε ένα ιστορικό ορόσηµο µπροστά στην πιο επικίνδυνη και σηµαντική δεκαετία µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο».
9. «Υπάρχουν τουλάχιστον δύο “∆ύσεις”. Η πρώτη είναι παραδοσιακή, µε πλούσιο πολιτισµό. Η δεύτερη είναι επιθετική και αποικιοκρατική».
10. «∆εν χρειαζόµαστε ένα πυρηνικό χτύπηµα στην Ουκρανία, δεν υπάρχει κανένα νόηµα - ούτε πολιτικό ούτε στρατιωτικό».
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε σε όλους τους δηµοσιογραφικούς και διπλωµατικούς κύκλους το γεγονός ότι ο Πούτιν συνεχίζει να ενισχύει το αυξανόµενο χάσµα µεταξύ των γκλοµπαλιστικών ελίτ της ∆ύσης και της ξεσηκωµένης εναντίον τους κοινής γνώµης, τονίζοντας ότι η Ρωσία και η παραδοσιακή ∆ύση µοιράζονται κοινές αξίες, που δηµιουργούν µια υγιή βάση για διάλογο.
«Στις σηµερινές συνθήκες έντονης σύγκρουσης, επιτρέψτε µου να το ξεκαθαρίσω. Ως ανεξάρτητος πολιτισµός, η Ρωσία ποτέ δεν θεωρούσε τον εαυτό της εχθρό της ∆ύσης.
Αλλά πρέπει να συνειδητοποιήσουµε ότι υπάρχουν δύο εκφάνσεις της ∆ύσης - τουλάχιστον δύο και ίσως περισσότερες. Η ∆ύση των παραδοσιακών, κυρίως χριστιανικών αξιών, της ελευθερίας, του πατριωτισµού, του µεγάλου πολιτισµού και τώρα και των ισλαµικών αξιών, αφού πλέον σε πολλές δυτικές χώρες µεγάλες οµάδες πληθυσµού είναι µουσουλµάνοι. Αυτή η ∆ύση είναι κατά κάποιον τρόπο κοντά µας, έχουµε κοινές αρχαίες ρίζες. Ωστόσο, υπάρχει και µια διαφορετική ∆ύση -επιθετική, κοσµοπολίτικη και νεοαποικιακή-, που λειτουργεί ως εργαλείο των νεοφιλελεύθερων ελίτ. Είναι φυσικό ότι η Ρωσία δεν θα δεχτεί ποτέ τις επιταγές αυτής της ∆ύσης [...] ».

Στην οµιλία του και στη διάρκεια των ερωτήσεων και απαντήσεων που ακολούθησαν, ο Πούτιν τόνισε επανειληµµένα ότι η ∆ύση είναι υποχρεωµένη να ξεκινήσει διάλογο µε τα άλλα κέντρα εξουσίας. Στη συνεδρίαση συµµετείχαν 111 εµπειρογνώµονες, πολιτικοί, διπλωµάτες και οικονοµολόγοι από τη Ρωσία και άλλες 40 χώρες. Ο Ρώσος πρόεδρος επεσήµανε ότι η πλειονότητα του παγκόσµιου πληθυσµού αποδέχεται και συµµερίζεται την προσέγγιση της Ρωσίας για τις ηθικές αξίες - οι παραδοσιακές κοινωνίες στην Ανατολή, τη Λατινική Αµερική, την Αφρική και την Ευρασία αποτελούν τη βάση του παγκόσµιου πολιτισµού. «Εχουµε πολλούς φίλους και πολλούς υποστηρικτές στις ευρωπαϊκές χώρες και τις Ηνωµένες Πολιτείες. Ενα µεγάλο ποσοστό του πληθυσµού των ΗΠΑ εµµένει στις παραδοσιακές αξίες και είναι µαζί µας, το ξέρουµε αυτό», τόνισε απευθυνόµενος στους οπαδούς του Τραµπ. Από τότε που ο Πούτιν ανήλθε στην εξουσία, το 2000, είναι της µόδας µεταξύ ερευνητών, δηµοσιογράφων και πολιτικών να προσπαθούν να ανακαλύψουν «πώς σκέφτεται ο Πούτιν;». Είναι σηµαντικό το πώς ο Πούτιν, στη βιογραφία του µε τίτλο «Σε πρώτο πρόσωπο», εκτιµά ότι η πρώτη γραµµή σε κάθε ρωσικό νοµικό κώδικα θα πρέπει να είναι οι ηθικές αξίες και ότι η Ρωσία πρέπει να ενδιαφέρεται τόσο για την πνευµατική της θέση όσο και για τη γεωγραφική της.

Για να κατανοήσουµε το όραµα του Πούτιν για τη Ρωσία, πρέπει να λάβουµε υπόψη τις απόψεις του για την πνευµατικότητα και το έργο χριστιανών στοχαστών, όπως οι Νικολάι Μπερντιάεφ, Ιβάν Ιλίν και Βλαντιµίρ Σολοβιόφ. Ο Νικολάι Αλεξάντροβιτς Μπερντιάεφ (1874-1948) ήταν Ρώσος θρησκειοφιλόσοφος, ο οποίος έδωσε έµφαση στην υπαρξιακή πνευµατική σηµασία της ανθρώπινης ελευθερίας και του ανθρώπινου προσώπου. Σύµφωνα µε τον Μπερντιάεφ, «ο άνθρωπος συνενώνει δύο κόσµους, τον θεϊκό και τον φυσικό κόσµο». Οι δύο φύσεις, λέει, πρέπει να ενωθούν µέσω της ελευθερίας και της δηµιουργικότητας για να ξεπεραστεί ο δυϊσµός της ύπαρξης. Ο Ιβάν Αλεξάντροβιτς Ιλίν (1883-1954) ήταν Ρώσος πολιτικός και θρησκευτικός φιλόσοφος, που παρείχε µια µεταφυσική και ηθική αιτιολόγηση για τον πολιτικό ολοκληρωτισµό. Ο Ιβάν Ιλίν αναφέρεται όχι µόνο από τον πρόεδρο της Ρωσίας, αλλά και από τον πρώην πρωθυπουργό Μεντβέντεφ, τον υπουργό Εξωτερικών, Λαβρόφ, και από πολλά ακόµα στελέχη του καθεστώτος, ακόµα και από τον Πατριάρχη Κύριλλο. Ο δηµοσιογράφος Μιχαήλ Ζιγκάρ, στο βιβλίο του «Αll the Kremlin’s Men» («Ολοι οι άνθρωποι του Κρεµλίνου»), ισχυρίζεται ότι ακριβώς αυτά τα έργα του Ιλίν επηρέασαν τον ορισµό που έδωσε ο Πούτιν για τις παραδοσιακές ρώσικες αξίες. Ο Βλαντιµίρ Σολοβιόφ (1853-1900) ήταν Ρώσος φιλόσοφος και µυστικιστής, ο οποίος, αντιδρώντας στην ευρωπαϊκή ρασιοναλιστική σκέψη, επιχείρησε µια σύνθεση θρησκευτικής φιλοσοφίας, επιστήµης και ηθικής, στο πλαίσιο ενός παγκόσµιου χριστιανισµού. Ηταν γιος του ιστορικού Σεργκέι Μ. Σολοβιόφ (1820-1879), που έγραψε την Ιστορία της Ρωσίας από αρχαιοτάτων χρόνων σε 29 τόµους. Ο Βλαντιµίρ Σολοβιόφ, έπειτα από µια βασική εκπαίδευση στις γλώσσες, την Ιστορία και τη φιλοσοφία, πήρε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήµιο της Μόσχας, το 1874, µε τη διατριβή «Η κρίση της δυτικής φιλοσοφίας κατά των θετικιστών». Το ιδανικό του Σολοβιόφ ήταν η σταθερή κεντρική εξουσία σε στενή συνάφεια µε τη θεϊκή ιδέα της «απόλυτης ολότητας».

Το βασικό µήνυµα αυτών των φιλοσόφων είναι ο µεσσιανικός ρόλος της Ρωσίας στην παγκόσµια Ιστορία και η ανάγκη της να διατηρηθεί µέσω της Ορθοδοξίας και της αποκατάστασης των ιστορικών συνόρων της. Μελετώντας τα αίτια της τραγωδίας της Ρωσίας του 20ού αιώνα, ο Ιλίν έγραψε: «Η ρώσικη επανάσταση είναι µια αντανάκλαση της θρησκευτικής κρίσης που ζούµε τώρα, µια προσπάθεια να εγκαθιδρυθεί ένα αντιχριστιανικό δηµόσιο και κρατικό σύστηµα, που επινοήθηκε από τον Φρίντριχ Νίτσε και υλοποιήθηκε οικονοµικά και πολιτικά από τον Καρλ Μαρξ. Αυτός ο αντιχριστιανικός ιός εξήχθη στη Ρωσία από τη ∆ύση. Χάνοντας τον δεσµό µας µε τον Θεό και τη χριστιανική παράδοση, η ανθρωπότητα έχει τυφλωθεί ηθικά και έχει καταληφθεί από τον υλισµό, τον ανορθολογισµό και τον µηδενισµό». Κατά την άποψη του Ιλίν, ο τρόπος για να ξεπεραστεί αυτή η παγκόσµια ηθική κρίση είναι να επιστρέψουν οι άνθρωποι στις «αιώνιες ηθικές αξίες», τις οποίες όρισε ως «πίστη, αγάπη, ελευθερία, συνείδηση, οικογένεια, πατρίδα και έθνος», αλλά πάνω απ’ όλα «πίστη και αγάπη». «Για να ξανακάνει τη Ρωσία µεγάλη, ο ρώσικος λαός πρέπει να πιστέψει στον Θεό. Αυτή η πίστη θα ενισχύσει το µυαλό και τη θέλησή τους. Θα τους κάνει αρκετά δυνατούς για να ξεπεράσουν τον εαυτό τους». Ο Ιλίν πίστευε στο θρησκευτικό χάρισµα και το ταλέντο της ρώσικης ψυχής. Σύµφωνα µε τα λόγια του: «Η ρώσικη Ιστορία είναι γεµάτη από την ηθική που θριαµβεύει πάνω στις δυσκολίες, τους πειρασµούς, τους κινδύνους και τους εχθρούς».

*Ραδιοφωνική εκποµπή στον «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1 FM µε τον συνεργάτη µου, Λεωνίδα Αποσκίτη
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 14 Ιανουαρίου 2023