ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Για αποστρατικοποίηση νησιών συζητούν κάποιοι
∆εν έχει φυσικά νόηµα η πρόταση αφοπλισµού των νησιών εν παραλλήλω µε την αποµάκρυνση της τουρκικής Στρατιάς του Αιγαίου από τις ακτές
Είναι κοινό µυστικό ότι εδώ και χρόνια ασκούνται έντονες αµερικανικές πιέσεις στην Ελλάδα για «µερική αποστρατιωτικοποίηση» των ελληνικών νησιών.
Το ζήτηµα έχει επανέλθει στην επικαιρότητα, αλλά και επειδή είναι γνωστό ότι στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους, στις αρχές Ιουλίου, θα δροµολογηθούν ελληνοτουρκικές διαπραγµατεύσεις, στην ατζέντα των οποίων υπάρχει και η αποστρατιωτικοποίηση. Εχω υποστηρίξει πως η αποδοχή από πλευράς της Ελλάδας παρόµοιας πρότασης θα ήταν καταστρεπτική και, για να λέµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, σαφώς προδοτική ενέργεια. Τι άλλο άραγε µπορεί να χαρακτηριστεί εθνική προδοσία εάν όχι ο αφοπλισµός των νησιών; Και όσοι θεωρούν πως αυτά τα πράγµατα δεν γίνονται εύχοµαι να έχουν δίκιο. Τους υπενθυµίζω, όµως, ότι έχουν γίνει στο παρελθόν.
Η δικτατορία απέσυρε την ελληνική µεραρχία στο τέλος του 1967 και το 1974 εισέβαλαν χωρίς ουσιαστική αντίσταση οι Τούρκοι. Ο αφοπλισµός των ελληνικών νησιών είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος και όχι κάποιο µακρινό, υποθετικό σενάριο. Ας ξεκινήσουµε από το ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γερµανία ασκούν εδώ και καιρό εντεινόµενες πιέσεις για «µερική αποστρατιωτικοποίηση» των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Αυτό είναι γεγονός, όχι υπόθεση. Επίσης, η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών είναι κοµβικό κοµµάτι του πακέτου των «διαφορών» που οι Τούρκοι θέλουν να θέσουν προς διαπραγµάτευση µε την Ελλάδα. ∆εν πρόκειται για µυστικό. Το δηλώνουν σε κάθε ευκαιρία. Οι δε ΗΠΑ και Γερµανία, στο πλαίσιο µιας λογικής (υποτιθέµενων) «ίσων αποστάσεων» µεταξύ των δύο µερών, πιέζουν προς αυτή την κατεύθυνση
Αφήνοντας κατά µέρος όσους συνειδητάπροωθούν ξένα συµφέροντα για διάφορους λόγους, στην κορυφή της λίστας έχουµε αυτούς που σπεύδουν κάθε φορά να υπερασπίσουν τις «αλήθειες της Τουρκίας», να οικτίρουν όσους δεν καταλαβαίνουν ότι «η Τουρκία αισθάνεται ανασφάλεια», αφού «είναι περικυκλωµένη» από τα ελληνικά νησιά, ότι «ασφυκτιά» και όλα τα συναφή. Τέτοιοι άνθρωποι υπάρχουν πολλοί και έχουν προνοµιακές θέσεις στον πανεπιστηµιακό χώρο και στα ΜΜΕ, µε διαχρονικές προσβάσεις στο σύστηµα εξουσίας, ενώ ευάριθµοι εκπρόσωποί τους είναι διεσπαρµένοι σε όλα σχεδόν τα κόµµατα.
∆εύτεροι στη λίστα είναι όσοι έχουν υποκύψει στη φαταλιστική µοιρολατρία. ∆ηλαδή στη µηδενιστική αντίληψη ότι «η Ελλάδα είναι µια κατακτηµένη χώρα» και, συνακόλουθα, δεν µπορεί παρά να υπακούει στις απαιτήσεις των ισχυρών, γιατί, αν δεν το κάνει, «θα πάθει χειρότερα». Η άποψη αυτή ενίοτε συνδυάζεται και µε µια εξίσου δουλοπρεπή και µεταφυσική άποψη περί «ανταµοιβής» που θα πάρουµε από τους ξένους επικυρίαρχους αν κάνουµε αυτά που µας λένε. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, είναι πρόθυµοι να συζητήσουν και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, αν πάρουµε «εγγυήσεις» από το εξωτερικό.
Αυτές οι απόψεις έχουν µεγάλη διείσδυση και σε σηµαντικό µέρος της κοινής γνώµης και ενίοτε ενδύονται µε έναν µανδύα «καταγγελτικού εθνικισµού», όπου όµως στο διά ταύτα καταλήγουν στο ότι η υποταγή στα κελεύσµατα του διεθνούς παράγοντα είναι αναπόφευκτη, γιατί «η Ελλάδα έχει τελειώσει».
Οµως, όπως έχω επανειληµµένως αναφέρει, αυτός ο διαχωρισµός είναι αυθαίρετος και παράλογος. ∆εν υπάρχουν «αµυντικές» και «επιθετικές» παρά µόνο µαχητικές ικανότητες. Ακόµα περισσότερο, για να µπορούµε να υπερασπίσουµε τα νησιά του Αιγαίου, χρειαζόµαστε ικανότητες κρούσης σε µεγάλα βεληνεκή, έτσι ώστε αυτά να λειτουργούν ως ολότητα και όχι ως ξεκοµµένοι θύλακες, τους οποίους ο εχθρός θα µπορεί να αποµονώσει και να εξοντώσει. ∆ηλαδή, χρειαζόµαστε «επιθετικές» ικανότητες, οι οποίες και λειτουργούν αποτρεπτικά. Ούτε, φυσικά, έχει νόηµα η πρόταση αφοπλισµού των νησιών εν παραλλήλω µε την αποµάκρυνση της τουρκικής Στρατιάς του Αιγαίου από τις ακτές. Κι αυτό γιατί είναι εντελώς διαφορετικό πράγµα η µετακίνηση µιας στρατιωτικής δύναµης µερικές δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιόµετρα από τις ακτές, όπου µπορεί να επιστρέψει σε µερικές ώρες, από την εκκένωση νησιών, όπου η επιστροφή των στρατιωτικών δυνάµεων είναι πολύ πιο δύσκολη και χρονοβόρα.
Επιπροσθέτως, από συµβολική, σηµειολογική, αλλά και νοµική άποψη, η απόσυρση στρατιωτικών δυνάµεων από ένα νησί συνεπάγεται µια έµµεση παραδοχή ότι το νησί αυτό «γκριζάρεται» ως προς το ποιος έχει την εθνική κυριαρχία, κάτι που ουδόλως συµβαίνει µε µια µετακίνηση στρατιωτικών δυνάµεων στην ηπειρωτική χώρα. Αρα, οι σκέψεις για «αποστρατιωτικοποίηση», δηλαδή για αφοπλισµό, των ελληνικών νησιών είναι µια συζητήσιµη και όχι µια αδιανόητη κατάσταση για ένα κοµµάτι του ελληνικού συστήµατος εξουσίας. Στην πραγµατικότητα, δεν είναι καν κάτι καινούργιο. Είναι µια αυτοκαταστροφική επιλογή, που εµφανίζεται κατά καιρούς ως «εξοµαλυντικός παράγοντας» των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Ακόµα και σήµερα, που η Τουρκία έχει ξεδιπλώσει πλήρως τις επεκτατικές της βλέψεις, στο ελληνικό σύστηµα εξουσίας συνεχίζουν να είναι εξαιρετικά δηµοφιλείς απόψεις του τύπου «Θα πρέπει να ζήσουµε µε τους Τούρκους», άρα οφείλουµε να βρούµε τρόπους να τους κατευνάσουµε. Και ένας εξ αυτών είναι η «µερική αποστρατιωτικοποίηση» των νησιών. Εν κατακλείδι, λοιπόν, ο αφοπλισµός των νησιών είναι κάτι για το οποίο και µας πιέζουν οι ∆υτικοί σύµµαχοι και οι Τούρκοι το έχουν βάλει σε κεντρική θέση στο πακέτο του «διαλόγου» που θέλουν µαζί µας. Αλλά και ένα σεβαστό κοµµάτι του µηχανισµού εξουσίας στην Ελλάδα είναι έτοιµο να το συζητήσει, αγνοώντας (αδιαφορώντας;) τους κινδύνους που αυτή η επιλογή συνεπάγεται. Συνακόλουθα, η αναφορά στο ενδεχόµενο αποστρατιωτικοποίησης δεν έχει σχέση µε υποθετικές καταστάσεις, αλλά µε ένα ενδεχόµενο που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και χρόνια. Αρα, έχει σχέση µε έναν άµεσο και ξεκάθαρο εθνικό κίνδυνο.
Οσοι λοιπόν επιµένουν να έχουν το κεφάλι τους στην άµµο, αν µη τι άλλο, καλό θα είναι να γνωρίζουν ότι το έχουν εκεί. Οι ελληνοτουρκικές διαπραγµατεύσεις που αναµένεται να δροµολογηθούν στο Βίλνιους αµέσως µετά τις εκλογές εκ των πραγµάτων θα επαναφέρουν στο τραπέζι και αυτό το ζήτηµα.
Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 10/6
Το ζήτηµα έχει επανέλθει στην επικαιρότητα, αλλά και επειδή είναι γνωστό ότι στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους, στις αρχές Ιουλίου, θα δροµολογηθούν ελληνοτουρκικές διαπραγµατεύσεις, στην ατζέντα των οποίων υπάρχει και η αποστρατιωτικοποίηση. Εχω υποστηρίξει πως η αποδοχή από πλευράς της Ελλάδας παρόµοιας πρότασης θα ήταν καταστρεπτική και, για να λέµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, σαφώς προδοτική ενέργεια. Τι άλλο άραγε µπορεί να χαρακτηριστεί εθνική προδοσία εάν όχι ο αφοπλισµός των νησιών; Και όσοι θεωρούν πως αυτά τα πράγµατα δεν γίνονται εύχοµαι να έχουν δίκιο. Τους υπενθυµίζω, όµως, ότι έχουν γίνει στο παρελθόν.
Η δικτατορία απέσυρε την ελληνική µεραρχία στο τέλος του 1967 και το 1974 εισέβαλαν χωρίς ουσιαστική αντίσταση οι Τούρκοι. Ο αφοπλισµός των ελληνικών νησιών είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος και όχι κάποιο µακρινό, υποθετικό σενάριο. Ας ξεκινήσουµε από το ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γερµανία ασκούν εδώ και καιρό εντεινόµενες πιέσεις για «µερική αποστρατιωτικοποίηση» των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Αυτό είναι γεγονός, όχι υπόθεση. Επίσης, η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών είναι κοµβικό κοµµάτι του πακέτου των «διαφορών» που οι Τούρκοι θέλουν να θέσουν προς διαπραγµάτευση µε την Ελλάδα. ∆εν πρόκειται για µυστικό. Το δηλώνουν σε κάθε ευκαιρία. Οι δε ΗΠΑ και Γερµανία, στο πλαίσιο µιας λογικής (υποτιθέµενων) «ίσων αποστάσεων» µεταξύ των δύο µερών, πιέζουν προς αυτή την κατεύθυνση
Απομάκρυνση
Το κρίσιµο όµως ερώτηµα είναι αν αυτές οι απόψεις βρίσκουν ευήκοα ώτα και εν Ελλάδι. ∆υστυχώς, βρίσκουν. Θα προσπαθήσουµε, λοιπόν, να χαρτογραφήσουµε σε γενικές γραµµές την ανθρωπογεωγραφία αυτών που βλέπουν µε καλό µάτι την αποστρατιωτικοποίηση, ιδιαίτερα δε αν αυτή είναι «µερική», εάν δηλαδή περιλαµβάνει µόνο την αποµάκρυνση των «επιθετικών» όπλων.Αφήνοντας κατά µέρος όσους συνειδητάπροωθούν ξένα συµφέροντα για διάφορους λόγους, στην κορυφή της λίστας έχουµε αυτούς που σπεύδουν κάθε φορά να υπερασπίσουν τις «αλήθειες της Τουρκίας», να οικτίρουν όσους δεν καταλαβαίνουν ότι «η Τουρκία αισθάνεται ανασφάλεια», αφού «είναι περικυκλωµένη» από τα ελληνικά νησιά, ότι «ασφυκτιά» και όλα τα συναφή. Τέτοιοι άνθρωποι υπάρχουν πολλοί και έχουν προνοµιακές θέσεις στον πανεπιστηµιακό χώρο και στα ΜΜΕ, µε διαχρονικές προσβάσεις στο σύστηµα εξουσίας, ενώ ευάριθµοι εκπρόσωποί τους είναι διεσπαρµένοι σε όλα σχεδόν τα κόµµατα.
∆εύτεροι στη λίστα είναι όσοι έχουν υποκύψει στη φαταλιστική µοιρολατρία. ∆ηλαδή στη µηδενιστική αντίληψη ότι «η Ελλάδα είναι µια κατακτηµένη χώρα» και, συνακόλουθα, δεν µπορεί παρά να υπακούει στις απαιτήσεις των ισχυρών, γιατί, αν δεν το κάνει, «θα πάθει χειρότερα». Η άποψη αυτή ενίοτε συνδυάζεται και µε µια εξίσου δουλοπρεπή και µεταφυσική άποψη περί «ανταµοιβής» που θα πάρουµε από τους ξένους επικυρίαρχους αν κάνουµε αυτά που µας λένε. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, είναι πρόθυµοι να συζητήσουν και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, αν πάρουµε «εγγυήσεις» από το εξωτερικό.
Αυτές οι απόψεις έχουν µεγάλη διείσδυση και σε σηµαντικό µέρος της κοινής γνώµης και ενίοτε ενδύονται µε έναν µανδύα «καταγγελτικού εθνικισµού», όπου όµως στο διά ταύτα καταλήγουν στο ότι η υποταγή στα κελεύσµατα του διεθνούς παράγοντα είναι αναπόφευκτη, γιατί «η Ελλάδα έχει τελειώσει».
«Επιθετικά» και «αμυντικά» όπλα
Οι δύο αυτές αντιλήψεις θα παρέµεναν περιθωριακές αν δεν υπήρχε στη χώρα µας µια εξαιρετικά διαδεδοµένη και λανθασµένη αντίληψη για το τι σηµαίνει αποστρατιωτικοποίηση. Να ξεκινήσουµε από το ότι εδώ και χρόνια έχει επιβληθεί η αντίληψη πως η Ελλάδα έχει «αµυντικό δόγµα» και συνακόλουθα κάθε «επιθετική» στρατιωτική ικανότητα κρίνεται ως απαράδεκτη. Ετσι, δηµιουργείται µια αντιληπτική βάση πάνω στην οποία στηρίζονται απόψεις περί «µερικής αποστρατιωτικοποίησης», που νοείται ως αποµάκρυνση των «επιθετικών» όπλων από τα νησιά.Οµως, όπως έχω επανειληµµένως αναφέρει, αυτός ο διαχωρισµός είναι αυθαίρετος και παράλογος. ∆εν υπάρχουν «αµυντικές» και «επιθετικές» παρά µόνο µαχητικές ικανότητες. Ακόµα περισσότερο, για να µπορούµε να υπερασπίσουµε τα νησιά του Αιγαίου, χρειαζόµαστε ικανότητες κρούσης σε µεγάλα βεληνεκή, έτσι ώστε αυτά να λειτουργούν ως ολότητα και όχι ως ξεκοµµένοι θύλακες, τους οποίους ο εχθρός θα µπορεί να αποµονώσει και να εξοντώσει. ∆ηλαδή, χρειαζόµαστε «επιθετικές» ικανότητες, οι οποίες και λειτουργούν αποτρεπτικά. Ούτε, φυσικά, έχει νόηµα η πρόταση αφοπλισµού των νησιών εν παραλλήλω µε την αποµάκρυνση της τουρκικής Στρατιάς του Αιγαίου από τις ακτές. Κι αυτό γιατί είναι εντελώς διαφορετικό πράγµα η µετακίνηση µιας στρατιωτικής δύναµης µερικές δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιόµετρα από τις ακτές, όπου µπορεί να επιστρέψει σε µερικές ώρες, από την εκκένωση νησιών, όπου η επιστροφή των στρατιωτικών δυνάµεων είναι πολύ πιο δύσκολη και χρονοβόρα.
Επιπροσθέτως, από συµβολική, σηµειολογική, αλλά και νοµική άποψη, η απόσυρση στρατιωτικών δυνάµεων από ένα νησί συνεπάγεται µια έµµεση παραδοχή ότι το νησί αυτό «γκριζάρεται» ως προς το ποιος έχει την εθνική κυριαρχία, κάτι που ουδόλως συµβαίνει µε µια µετακίνηση στρατιωτικών δυνάµεων στην ηπειρωτική χώρα. Αρα, οι σκέψεις για «αποστρατιωτικοποίηση», δηλαδή για αφοπλισµό, των ελληνικών νησιών είναι µια συζητήσιµη και όχι µια αδιανόητη κατάσταση για ένα κοµµάτι του ελληνικού συστήµατος εξουσίας. Στην πραγµατικότητα, δεν είναι καν κάτι καινούργιο. Είναι µια αυτοκαταστροφική επιλογή, που εµφανίζεται κατά καιρούς ως «εξοµαλυντικός παράγοντας» των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Λανθασμένη ανάγνωση
Η κατάσταση καθίσταται ακόµα πιο δύσκολη από τη διαχρονικά λανθασµένη ανάγνωση της τουρκικής απειλής που κάνει το ελληνικό σύστηµα εξουσίας. Ετσι, διαρκώς αναζητούµε µια «τελική λύση» για την εξοµάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, επενδύοντας σε πρόσωπα (ο Ερντογάν αποτέλεσε µεγάλη ελπίδα του ελληνικού κατεστηµένου), στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, στην αποφασιστική παρέµβαση κάποιου ξένου παράγοντα και σε παρόµοιες νεφέλες.Ακόµα και σήµερα, που η Τουρκία έχει ξεδιπλώσει πλήρως τις επεκτατικές της βλέψεις, στο ελληνικό σύστηµα εξουσίας συνεχίζουν να είναι εξαιρετικά δηµοφιλείς απόψεις του τύπου «Θα πρέπει να ζήσουµε µε τους Τούρκους», άρα οφείλουµε να βρούµε τρόπους να τους κατευνάσουµε. Και ένας εξ αυτών είναι η «µερική αποστρατιωτικοποίηση» των νησιών. Εν κατακλείδι, λοιπόν, ο αφοπλισµός των νησιών είναι κάτι για το οποίο και µας πιέζουν οι ∆υτικοί σύµµαχοι και οι Τούρκοι το έχουν βάλει σε κεντρική θέση στο πακέτο του «διαλόγου» που θέλουν µαζί µας. Αλλά και ένα σεβαστό κοµµάτι του µηχανισµού εξουσίας στην Ελλάδα είναι έτοιµο να το συζητήσει, αγνοώντας (αδιαφορώντας;) τους κινδύνους που αυτή η επιλογή συνεπάγεται. Συνακόλουθα, η αναφορά στο ενδεχόµενο αποστρατιωτικοποίησης δεν έχει σχέση µε υποθετικές καταστάσεις, αλλά µε ένα ενδεχόµενο που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και χρόνια. Αρα, έχει σχέση µε έναν άµεσο και ξεκάθαρο εθνικό κίνδυνο.
Οσοι λοιπόν επιµένουν να έχουν το κεφάλι τους στην άµµο, αν µη τι άλλο, καλό θα είναι να γνωρίζουν ότι το έχουν εκεί. Οι ελληνοτουρκικές διαπραγµατεύσεις που αναµένεται να δροµολογηθούν στο Βίλνιους αµέσως µετά τις εκλογές εκ των πραγµάτων θα επαναφέρουν στο τραπέζι και αυτό το ζήτηµα.
Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 10/6
