Κυριακή 27η Οκτωβρίου 1940 στην Αθήνα είναι όπως οι άλλες Κυριακές.

Μια µέρα αργίας, µε έναν καιρό αρκετά ζεστό για την εποχή (είχε το θερµόµετρο ανέβει στους 28 βαθµούς), µε την καθιερωµένη κίνηση στους χώρους του αθηναϊκού περιπάτου στο Ζάππειο και στο Σύνταγµα και µε το διάβασµα των κυριακάτικων εφηµερίδων, που είχαν πολλά και ενδιαφέροντα νέα. Ο πόλεµος που άρχισε στην Ευρώπη απειλεί και την Ελλάδα. Ολοι φοβούνται την επέκτασή του και την ανάµειξη της χώρας µας σε αυτόν, παρά την επίσηµη διαβεβαίωση της τότε κυβέρνησης Μεταξά ότι η Ελλάδα θα παραµείνει ουδέτερη.

Οι εφηµερίδες αυτήν την Κυριακή στα κύρια άρθρα τους µιλάνε για τον θεσµό των µαθητικών συσσιτίων, µε την ευκαιρία ενός εράνου που γινόταν για την ενίσχυσή τους. Το δικτατορικό καθεστώς, που διοχετεύει στον Τύπο τις επιθυµίες του, έχει δώσει εντολή να υποστηριχτεί η έκκληση του Μεταξά για την ενίσχυση του εράνου. «Αι εισφοραί πρέπει να είναι γενναιότεραι και ευρύτεραι», έγραφαν τα κυριακάτικα φύλλα. Οι άλλες ειδήσεις, που προκαλούν και τις περισσότερες ανησυχίες στους Αθηναίους, είναι για τα εξελισσόµενα δραµατικά γεγονότα στη Γαλλία, µετά την κατάληψή της από τους Γερµανούς. Ο Πετέν -από το Παρίσι τα πρακτορεία- συνάντησε τον Χίτλερ και συµφώνησε µαζί του να συνάψουν σύµφωνο για την «ειρηνική οικοδόµηση της Ευρώπης».

Με µεγάλο ενδιαφέρον περιµένουν και οι φίλοι του κινηµατογράφου τη ∆ευτέρα 28 Οκτωβρίου. Η «Τιτάνια», µε διαφηµίσεις που δηµοσιεύει στις κυριακάτικες εφηµερίδες, λέει στους Αθηναίους ότι θα δουν το ίνδαλµά τους, την Ιµπέριο Αρζεντίνα, στην ταινία «Η αδελφή του ελέους». Το «Αττικόν» πρόκειται να προβάλλει τα «Γκρεµισµένα είδωλα» µε τον Ρόµπερτ Ντόνατ και τη Ρόζαλιν Ράσελ. Στο «Ρεξ» θα παιχτεί η ταινία «Ενοχος γυναίκα» µε τον Κάρι Γκραντ, την Κάρολ Λόµπαρντ και τον Κέι Φράνσις. Μια έκπληξη ακόµα για τους Αθηναίους είναι η ταινία που θα προβάλει το «Αστυ». «O Αγιος στο Λονδίνο» θα σκορπίσει, όπως λέει η σχετική διαφήµιση, ρίγη συγκινήσεως. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η ταινία του «Παλλάς» µε τον τίτλο «Τo λυκόφως µιας ζωής» µε τον Βίκτορ Φρανσέν, τον Λουί Ζουβέ και τη Μαντελέν Οζερέ. Παίζουν, ακόµα, οι Μισέλ Σιµόν και Γκαµπριέλ Ντορζιέ. 

Την Κυριακή 27 Οκτωβρίου παίζονται πολλές και ωραίες ταινίες. Οι Αθηναίοι είναι ξεσηκωµένοι και κάνουν ουρές στα ταµεία των κινηµατογράφων για να δουν τον Ερολ Φλιν στο έργο «Πρίγκιψ και πτωχός» και τη Σίρλεϊ Τεµπλ στην ταινία «Ρόδινη ζωή», που προβάλλει το «Πάνθεον», στην οδό Πανεπιστηµίου. Εκείνη την Κυριακή επίσης οι κάτοικoι της Νέας Σµύρνης έχουν µια µεγάλη γιορτή: Εγκαινιάζεται o νέος ναός της Αγίας Φωτεινής, που χτίστηκε µε εράνους των κατοίκων του ωραίου προαστίου. Πηγαίνει και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος, πολλοί επίσηµοι και όλοι θαυµάζουν τη νέα εκκλησία, που είναι πανοµοιότυπη µε εκείνη που καταστράφηκε στη Σµύρνη το 1922. Μόνο όσοι διαβάζουν προσεκτικά κάποια σύντοµα τηλεγραφήµατα στην τελευταία σελίδα των εφηµερίδων, µε τίτλους όχι ζωηρούς, για να µην προκαλούν, ανησυχούν περισσότερο για την κατάσταση. Είναι τηλεγραφήµατα του ιταλικού πρακτορείου Στέφανι και αναφέρουν ότι στο αλβανικό έδαφος εισήλθε µια ελληνική συµµορία και ότι κοντά στο γραφείο του Ιταλού λιµενάρχη των Αγίων Σαράντα εξερράγησαv βόµβες, που πρέπει να είχαν βάλει Ελληνες ή Βρετανοί. Παρακάτω, πάλι µε ψιλά γράµµατα, δηµοσιεύεται µια διάψευση του Αθηναϊκού Πρακτορείου. Αναφέρει ότι καµιά ελληνική συµµορία δεν µπήκε στο αλβανικό έδαφος, ότι οι πυροβολισµοί έπεσαν σε ένα χωριό που απέχει αρκετά χιλιόµετρα από την ελληνοαλβανική µεθόριο και ότι όλα αυτά είναι ψευδολογίες, γιατί η Ελλάδα τηρεί αυστηρή ουδετερότητα και ασκεί ειρηνική πολιτική. Οσοι µπορούν να βγάλουν τα συµπεράσµατά τους από αυτά τα τηλεγραφήµατα θα επαληθευθούν την επόµενη µέρα, 28η Οκτωβρίου 1940.

Οι εφηµερίδες κυκλοφορούν σε δεύτερη έκδοση και δηµοσιεύουν τη µεγάλη είδηση: «Από της 6ης πρωινής τα ιταλικά στρατεύµατα θα κινηθούν εναντίον της Ελλάδος. Τελεσίγραφο στον Ελληνα πρωθυπουργό από τον Ιταλό πρέσβυ Γκράτσι». Το µεγάλο νέο διαδίδεται σαν αστραπή. Στο κέντρο της Αθήνας γρηγορότερα. Στις συνοικίες αργότερα. Τα παιδιά έχουν ξεκινήσει µε τις ποδιές τους για τα σχολεία. Το ίδιο και οι υπάλληλοι για τα γραφεία τους. Πολλά µαγαζιά δεν έχουν ακόµη ανοίξει. Στις 7 το πρωί, όµως, κι αυτοί ακόµα που δεν έχουν πάρει είδηση τι γίνεται καταλαβαίνουν ότι κάτι σοβαρό συµβαίνει. Χτυπάνε εκείνη την ώρα οι σειρήνες και, φυσικά, κανείς δεν πιστεύει πια ότι µπορεί να είναι δοκιµαστικά τα σφυρίγµατα. Οι δρόµοι γεµίζουν κι από άλλο κόσµο. Ξεχύνονται όλοι από τα σπίτια τους και τραβάνε για το κέντρο της πόλης. Τα πρώτα επεισόδια δεν αργούν να εκδηλωθούν. Οι πιο θερµόαιµοι φτάνουν έξω από τα γραφεία της ιταλικής αεροπορικής εταιρείας Αλαλιτόρια και σπάνε τις βιτρίνες. Αλλοι πάνε στα γραφεία του Λόιντ Τριεστίνο και µερικοί στα γραφεία των Ασφαλειών Εργασίας.

Για πότε γεµίζουν τα προπύλαια του Πανεπιστηµίου κόσµο κανείς δεν κατάλαβε. Οι περισσότεροι από το πλήθος είναι φοιτητές. Τα συνθήµατα, γεµάτα ενθουσιασµό. Οι φωνές, γεµάτες δύναµη και παλµό. Και ξεκινάει κάποια στιγµή η διαδήλωση για την Πλατεία Συντάγµατος. Μερικοί διαδηλωτές παίρνουν από ένα βιβλιοπωλείο µια εικόνα που δείχνει τον αγγλικό στόλο και την κάνουν σύµβολο. Επί ώρες ολόκληρες το παλλόµενο από ενθουσιασµό πλήθος φωνάζει: «Ζήτω η Ελλάς», «Ελευθερία ή θάνατος», «Κάτω την σπάθην, Ιταλοί», «Αλλοι παίζουν το σπαθί και άλλοι τας κιθάρας».

Κάποια στιγµή φαίνεται και µια άλλη οµάδα διαδηλωτών. Είναι οι ∆ωδεκανήσιοι. Εχουν συγκεντρωθεί για να δώσουν το «παρών» στη µεγάλη εκείνη εκδήλωση. Στις συνοικίες αρχίζουν να παρελαύνουν οµάδες από µέλη της νεολαίας µε µουσικές. Χαλάει ο κόσµος. Η Αθήνα βρίσκεται κυριολεκτικά στο πόδι. Λίγο πριν από τις 10 το πρωί χτυπάει ο πρώτος συναγερµός. Και λίγο αργότερα ο δεύτερος. Εχουν φανεί τα πρώτα ιταλικά αεροπλάνα και, χωρίς πανικό, οι Αθηναίοι τα υποδέχονται. Είναι τόσος ο ενθουσιασµός, που οι περισσότεροι όχι µόνο δεν κλείνονται στα υπόγεια καταφύγια, αλλά ανεβαίνουν στις ταράτσες και σε άλλα υψηλά σηµεία, σε λόφους και βουναλάκια, για να παρακολουθήσουν καλύτερα τα αντιαεροπορικά βλήµατα που σκάνε γύρω από το σµήνος των εχθρικών αεροπλάνων.

Σε κάποια στιγµή που τα αεροπλάνα χάνονται πάνω από τον ουρανό της Αθήνας, ακούγονται δυνατές εκρήξεις. Οι Ιταλοί ρίχνουν τις πρώτες βόµβες τους. Χτυπούν τότε το αεροδρόµιο του Τατοΐου, ενώ πριν πλησιάσουν την Αθήνα, χτυπούν και την Κόρινθο. Κανείς δεν ξέρει αν θα βοµβαρδίσουν µια µέρα και την Αθήνα. Η πρωτεύουσα, βέβαια, είναι ανοχύρωτη πόλη. Κι ακόµα έχει τους θησαυρούς τους αρχαιολογικούς, έχει την Ακρόπολη µε τον Παρθενώνα, που κανείς δεν θέλει να πιστέψει ότι είναι δυνατό να χτυπηθεί. Καµιά εγγύηση, όµως, δεν υπήρχε για τους φασίστες του Μουσολίνι. Μόνο ένα τηλεγράφηµα από το Κάιρο, που θα δηµοσιευθεί την εποµένη στις εφηµερίδες, θα λέει ότι οι Αγγλοι δήλωσαν πως, αν βοµβαρδιστεί η Αθήνα, θα βοµβαρδίσουν τη Ρώµη, που o Ιταλός δικτάτορας είχε κηρύξει ανοχύρωτη πόλη.

Στις 2 και 5’ το µεσηµέρι τρίτος συναγερµός στην Αθήνα. Οι σειρήνες µε το εφιαλτικό τους σφύριγµα κάνουν τους Αθηναίους να πάρουν τα πρώτα µέτρα προστασίας. Αρκετοί κατεβαίνουν στα υπόγεια των σπιτιών τους και κάθονται εκεί µέχρι να λήξει o συναγερµός. Αλλοι πηγαίνουν στις πολυκατοικίες την γειτονιάς τους, που θεωρούνται ασφαλέστερες, γιατί έχουν περισσότερα πατώµατα και, εποµένως, περισσότερες πλάκες µπετόν από τα απλά σπίτια της Αθήνας, που τα πιο πολλά έχουν στέγες µε κεραµίδια. Αλλά και πάλι οι σειρήνες σφυρίζουν τη λήξη χωρίς να συµβεί κανένα κακό. Οι Ιταλοί τη φορά αυτή δεν ρίχνουν βόµβες στην πρωτεύουσα...

Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 27/10