Συνθήκες πολιτικής σταθερότητας «έξω από τακτικισμούς και σχεδιασμούς εξωθεσμικών κέντρων» ευαγγελίζεται ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στις προτάσεις του για τη συνταγματική αναθεώρηση. Μάλιστα, με ιδιαίτερη έμφαση ανακοίνωσε ότι η πρόταση μομφής πρέπει να έχει εποικοδομητικό χαρακτήρα και ο πρωθυπουργός να είναι απαραιτήτως αιρετός. Σαφές το υπονοούμενο.

Γιατί όμως ένας μη αιρετός πρωθυπουργός είναι η πηγή του κακού; Από την 1η Ιουνίου 2018 η Ισπανία απέκτησε εξωκοινοβουλευτικό πρωθυπουργό, τον σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ. Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας έσπευσε να τον συγχαρεί για την ανάληψη των καθηκόντων του.

Ας δούμε πώς λειτουργεί στην Ισπανία η εποικοδομητική πρόταση μομφής και πώς ένας μη αιρετός μπορεί να γίνει πρωθυπουργός.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, το κόμμα που καταφέρνει να περάσει με απόλυτη πλειοψηφία την πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, γίνεται αυτόματα κυβέρνηση. Για την πρόταση μομφής χρειάζονται 35 βουλευτές (το 1/10 της Βουλής) και ένας υποψήφιος πρωθυπουργός.

Στα τέλη Μαΐου, δεκάδες στελέχη του Λαϊκού Κόμματος (PP) του τότε πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι καταδικάστηκαν για παράνομο πλουτισμό, σε μια δίκη όπου ποινές κάθειρξης έφτασαν τα 351 έτη. Ήταν το αποκορύφωμα του οικονομικού σκανδάλου με τα ταμεία του Λαϊκού Κόμματος, μιας υπόθεσης τοξικής που βασάνιζε και βασανίζει την πολιτική ζωή της χώρας εδώ και χρόνια.

Ο Πέδρο Σάντσεθ άδραξε την ευκαιρία και κατέθεσε πρόταση μομφής κατά του Ραχόι με στόχο την οριστική «έξωσή» του από την εξουσία. Στην ψηφοφορία κατάφερε να συγκεντρώσει το σύνολο των βουλευτών της Αντιπολίτευσης (180 έδρες) και να τον ανατρέψει. Και δεν ήταν καθόλου εύκολο να πείσει τους πάντες. Τους ένωσε όμως η επιθυμία να τελειώσει η εποχή Ραχόι. 

Έτσι έγινε πρωθυπουργός, φέρνοντας στην εξουσία τους Σοσιαλιστές του PSOE για πρώτη φορά από το 2011. Και αυτό παρά το γεγονός ότι το κόμμα έχει μόλις 84 έδρες (επί συνόλου 350). Η Ισπανία έχει πλέον εξωκοινοβουλευτικό πρωθυπουργό (εξελέγη το 2016, αλλά παραιτήθηκε), ο οποίος ανέλαβε να εξαντλήσει την κοινοβουλευτική θητεία έως το 2020.

Όμως το Σύνταγμα της Ισπανίας έχει μία ακόμα ιδιαιτερότητα και αφορά την ψήφο εμπιστοσύνης στη νέα κυβέρνηση. Μετά τις εκλογές, ο εντολοδόχος πρωθυπουργός έχει δύο ευκαιρίες να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης: στην πρώτη ψηφοφορία χρειάζεται απόλυτη πλειοψηφία και αν δεν τα καταφέρει, ακολουθεί εντός 48 ωρών δεύτερη ψηφοφορία, όπου απαιτείται απλή πλειοψηφία, κοινώς περισσότερα «ναι» από «όχι».